علی اکبر احمدلو، به مناسبت هفته کتاب و کتابخوانی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به قرارگیری در «عصر دیجیتال»، به تغییر الگوی مطالعه از کتاب‌های چاپی به منابع آنلاین، کتاب‌های الکترونیکی و اپلیکیشن‌های آموزشی پرداخت و اظهار کرد: ابزارهایی مانند گوشی‌های هوشمند، دسترسی به منابع را بسیار آسان کرده‌اند، اما در عین حال، شاهد شکل‌گیری یک «مطالعه سطحی» هستیم که جایگزین مطالعه تحلیلی، انتقادی و عمیق شده است.
مدیر کتابخانه مرکزی دانشگاه قم بیان کرد: این مسئله به ویژه در بین دانشجویان مشهود است و به کاهش کیفیت یادگیری منجر شده است. امروز ما در دانشگاه‌ها نیازمند ترویج و آموزش مهارت‌های سواد اطلاعاتی و مهارت‌های دیجیتال هستیم تا بتوانیم این وضعیت را بهبود بخشیم. همه ما، نه فقط نسل جدید، درگیر این تغییرات هستیم.
دانشگاه و کتابخانه‌ها؛ از مجموعه‌داری تا مرکز یادگیری
احمدلو در پاسخ به این سوال که دانشگاه به عنوان کانون تولید دانش چه عملکردی در قبال این شکاف نسلی داشته است؟ گفت: متأسفانه باید بگویم دانشگاه هم گاهی به این شکاف دامن زده و هم راهکارهای مقطعی برای آن یافته است.
مدیر کتابخانه دانشگاه قم، نقش کتابخانه‌های دانشگاهی را کلیدی خواند و تأکید کرد: کتابخانه‌های دانشگاهی امروز فقط محل نگهداری منابع نیستند. آن‌ها باید به سمت مراکز نوآوری و مراکز یادگیری تبدیل شوند. در کشورهای پیشرفته، کتابخانه‌ها تنها برای یافتن دانش نیستند، بلکه به سمت ساختن دانش و تولید دانش مشترک پیش رفته‌اند.
این مدرس دانشگاه به اقدامات انجام‌شده در کتابخانه دانشگاه قم اشاره کرد: ما سعی کرده‌ایم با ایجاد اتاق‌های بحث گروهی، برگزاری کارگاه‌های آموزشی سواد اطلاعاتی و دیجیتالی و فراهم کردن دسترسی به پایگاه‌های علمی معتبر فارسی و لاتین، بستر مناسبی برای رفع نیازهای اطلاعاتی کاربران فراهم کنیم. با این حال، هنوز راه زیادی در پیش داریم.
همکاری فرانهادی؛ ضرورتی اجتناب‌ناپذیر
احمدلو در پاسخ به این سوال که آیا دانشگاه به تنهایی می‌تواند بر این چالش غلبه کند، گفت: قطعاً همه نهادها باید دست در دست هم دهند. نهادهای فرهنگی مانند وزارت ارشاد، خانواده‌ها و رسانه‌ها همگی در این زمینه مسئولیت دارند. ما نمی‌توانیم نسل جدید را مجبور کنیم دقیقاً مانند گذشته مطالعه کنند، بلکه باید هوشمندانه عمل کنیم تا هم از مزایای فناوری بهره ببریم و هم آسیب‌های مطالعه سطحی را کاهش دهیم.
وی با اشاره به تغییر ذائقه مطالعه نسل جدید بیان کرد: امروزه مراجعه کنندگان به کتابخانه، به جای درخواست کتاب چاپی، عمدتاً درخواست فایل می‌کنند. این یک واقعیت است. ما باید بپذیریم که نسل جدید عادت کرده با رسانه‌های نوین و محتواهای دیجیتال مطالعه کند، اما این مطالعه اغلب عمق ندارد.
راهکارها و پیشنهادها؛ از فرهنگ‌سازی تا آموزش مهارت‌ها
این مدرس دانشگاه در بخش دیگری از صحبت‌های خود به ارائه راهکار پرداخت و گفت: ما با یک طوفان اطلاعات مواجه هستیم که پردازش آن دشوار است و می‌تواند منجر به استرس و کاهش تاب‌آوری نسل جدید شود. راه حل، آموزش مطالعه عمیق و هدفمند در کنار بهره‌گیری از فناوری است.
وی در ادامه، تعریف خدمات جدید فراتر از خدمات سنتی، ایستگاه‌های مطالعه، ایجاد فضاهای جذاب و مناسب برای مطالعه، آموزش روش صحیح مطالعه، چگونگی و چرایی مطالعه، استفاده از کتاب‌درمانی برای ارتقای سلامت روان و توسعه فردی و برگزاری کارگاه‌های آموزشی به ویژه در حوزه سواد اطلاعاتی از مهم‌ترین محورهای خدمات نوین کتابخانه‌ها برای جذب نسل جوان برشمرد.
احمدلو تصریح کرد: این تغییرات باید از آموزش و پرورش و از دوران کودکی آغاز شود. آموزش مهارت یادگیری و چگونگی مطالعه بسیار مهم‌تر از تأکید صرف بر مطالعه کردن است. این امر نیازمند یک عزم ملی و نهادینه شده است، در غیر این صورت، اقدامات مقطعی به نتیجه مطلوب نخواهد رسید.
وی در پایان با تأکید بر لزوم تغییر نگرش در کتابخانه‌ها گفت: کتابخانه‌ها اگر در خدمات سنتی خود متوقف بمانند، به تدریج حذف خواهند شد. ما در کتابخانه دانشگاه قم سعی کرده‌ایم با خدمات جدیدی مانند برگزاری وبینار، مشابهت‌یابی پایان‌نامه‌ها و خدمات ایرانداک، گام‌هایی در این مسیر برداریم.
انتهای پیام