به گزارش خبرگزاری ایمنا، آلودگی هوا سال‌ها است که به کابوس مشترک شهرهای بزرگ تبدیل شده؛ کابوسی که نه تنها سلامت شهروندان را تهدید می‌کند، بلکه کیفیت زندگی، اقتصاد شهری، زیرساخت‌های حمل‌ونقل و حتی هویت زیست‌محیطی شهرها را به چالش می‌کشد.
اصفهان، با همه میراث تاریخی و هویت فرهنگی‌اش، سال‌هاست که درگیر چالش آلودگی هوا است؛ از دود خودروها و فرسودگی ناوگان حمل‌ونقل گرفته تا فعالیت صنایع پیرامونی و پدیده وارونگی دما در فصول سرد، همه و همه سبب شده‌اند که کیفیت هوا در برخی روزهای سال به وضعیت هشدار برسد. شهرداری اصفهان در سال‌های اخیر تلاش کرده است تا با رویکردی ترکیبی، هم به کاهش منابع تولید آلودگی بپردازد و هم فرهنگ‌سازی و مدیریت ترافیک را اصلاح کند و این رویکرد به‌جای اقدامات مقطعی، مبتنی بر برنامه‌ریزی بلندمدت شکل گرفته است.
اصفهان به‌عنوان یکی از کلان‌شهرهای صنعتی کشور، بیش از بسیاری از شهرها بار بحران آلودگی هوا را بر دوش کشیده است، اما در سال‌های اخیر، شهرداری اصفهان با نگاه راهبردی و مجموعه‌ای از برنامه‌های گسترده، تلاش کرده است مسیر تازه‌ای برای کاهش آلودگی هوا و بازگرداندن نفس‌های سالم به شهر بگشاید؛ از توسعه حمل‌ونقل پاک و پیشران‌سازی دوچرخه‌سواری گرفته تا ایجاد مسیرهای سبز، مدیریت ترافیک، هوشمندسازی شهر، جایگزینی ناوگان فرسوده و اجرای پروژه‌های محیط‌زیستی، مجموعه‌ای از اقدامات پیوسته امروز تصویری متفاوت از آینده زیست‌محیطی اصفهان ترسیم کرده‌اند.
یکی از مهم‌ترین محورهای کاری شهرداری، تقویت و توسعه حمل‌ونقل عمومی بوده است و افزایش ناوگان اتوبوسرانی، خرید و راه‌اندازی اتوبوس‌های برقی و پاک، نوسازی ناوگان فرسوده و بهبود مسیرهای تندرو (BRT)، بخشی از این تلاش‌ها است، همچنین توسعه فازهای جدید مترو، تکمیل خطوط در حال ساخت و افزایش ایستگاه‌ها، به‌ویژه در محورهای پرتردد، موجب شده است که شهروندان بیش از گذشته به مترو به‌عنوان گزینه‌ای سالم و کم‌آلاینده روی بیاورند.
شهرداری در کنار این اقدامات، طرح‌های تشویقی حمل‌ونقل پاک از جمله ازجمله کمپین‌های استفاده از اتوبوس و مترو، روز بدون خودرو و طرح‌های تسهیل دسترسی محلات به ایستگاه‌های حمل‌ونقل عمومی را نیز فعال کرده است.
اصفهان از معدود شهرهای ایران است که زیرساخت‌های قابل‌قبولی برای دوچرخه‌سواری دارد و شهرداری در سال‌های اخیر با ایجاد مسیرهای سبز دوچرخه، افزایش ایستگاه‌های دوچرخه اشتراکی، توسعه مسیرهای ایمن و اتصال محلات شهری به شبکه دوچرخه‌سواری، تلاش کرده است دوباره «فرهنگ دوچرخه» را در شهر زنده کند که این تغییر نه تنها به کاهش آلودگی هوا کمک می‌کند، بلکه موجب افزایش نشاط شهروندی، کاهش ترافیک و ارتقای کیفیت زندگی شهری شده است.
هوشمندسازی شهر و مدیریت هوشمند ترافیک از دیگر محورهای مهم کاهش آلودگی است و شهرداری با استفاده از سامانه‌های هوشمند کنترل ترافیک، چراغ‌های سیگنال هوشمند، دوربین‌های پایش، تحلیل لحظه‌ای حجم تردد و ارائه هشدارهای زیست‌محیطی، تلاش کرده است جریان عبور و مرور را روان‌تر کند.
پروژه‌هایی همچون رینگ چهارم ترافیکی که بخش مهمی از خودروهای عبوری و به‌خصوص خودروهای سنگین را از هسته مرکزی شهر دور می‌کند، نقش اثرگذاری در کاهش حجم آلاینده‌ها دارند و این پروژه‌ها، با افزایش سرعت تردد و کاهش توقف‌های طولانی، به شکل مستقیم از تشکیل آلاینده‌های حاصل از سوخت ناقص جلوگیری می‌کنند.
شهرداری اصفهان در سال‌های اخیر طرح‌های گسترده‌ای برای توسعه فضای سبز و ایجاد کمربندهای سبز حومه شهر اجرا کرده است که کاشت ده‌ها هزار اصله درخت مقاوم، توسعه پارک‌های محلی، ایجاد باغ‌راه‌ها و افزایش سرانه فضای سبز اکسیژن‌ساز از جمله برنامه‌هایی است که در کاهش آلاینده‌ها نقشی جدی دارند، همچنین احیای منابع طبیعی، لایروبی مسیل‌ها، توسعه باغ‌های شهری و افزایش پوشش گیاهی در محلات کم‌برخوردار، دو هدف کاهش گردوغبار و افزایش عدالت زیست‌محیطی را همزمان محقق کرده است.
اگرچه مدیریت صنایع در اختیار شهرداری نیست، اما نقش هماهنگی و مطالبه‌گری این نهاد در سال‌های اخیر پررنگ بوده است و جلسات مشترک با اداره محیط‌زیست، استانداری و صنایع بزرگ پیرامونی همچون نیروگاه‌ها، فولاد و پتروشیمی موجب شده تا برخی واحدها به سمت سوخت پاک‌تر و فیلترهای قوی‌تر حرکت کنند، شهرداری همچنین با اجرای طرح‌های پایش آلودگی و انتشار عمومی اطلاعات، زمینه شفافیت محیط‌زیستی را تقویت کرده است.
یکی از اساسی‌ترین بخش‌های اقدامات شهرداری، فرهنگ‌سازی بوده است؛ چرا که بدون تغییر رفتار شهروندی، هیچ طرح عمرانی یا فنی به نتیجه کامل نمی‌رسد و برگزاری کمپین‌های آگاهی‌بخشی، آموزش در مدارس، جشنواره‌های محیط‌زیستی، تولید محتوای شهری و نصب المان‌های هشداردهنده کیفیت هوا در سطح شهر بخشی از این تلاش است که در کنار این‌ها، استفاده از هنر شهری برای یادآوری حق تنفس و اهمیت هوای پاک، اصفهان را به شهری بدل کرده که در آن، پیام‌های محیط‌زیستی بخشی از زندگی روزمره مردم شده است.
شهرداری با اجرای پروژه‌های عمرانی بزرگ همچون تقاطع‌های غیرهمسطح، پل‌های شهری، تکمیل رینگ‌های ترافیکی و روان‌سازی جریان خودرو، تلاش کرده است توقف‌های طولانی را کاهش دهد؛ توقف‌هایی که خود از عوامل اصلی تولید آلاینده‌ها هستند و نمونه بارز، افتتاح بخشی از رینگ چهارم و بهره‌برداری از «هلال ترافیکی» است که با کاهش بار عبوری در رینگ سوم، موجب بهبود کیفیت هوا و کاهش زمان سفرها شده است.
۴۲ کوره آلاینده تعطیل شد؛ اصفهان مطالبه‌گر اجرای یکسان قانون هوای پاک در کل کشور
منصور شیشه‌فروش، مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: بر اساس مصوبه شورای برنامه‌ریزی، سند طرح جامع کاهش آلودگی هوای شهر اصفهان در سال جاری تدوین و به دستگاه‌های ذی‌ربط ابلاغ شده است و تمام نهادها دارای تکالیف مشخص هستند.
وی ادامه می‌دهد: سازمان محیط زیست به‌عنوان ناظر اصلی موظف است بر عملکرد دستگاه‌ها با هدف پیشگیری از انتشار آلاینده‌ها «نظارت ویژه و مستمر» داشته باشد و در حوزه مدیریت بحران نیز وظایف لازم به تمامی بخش‌ها متذکر شده و هماهنگی‌ها به‌صورت ساختاری دنبال می‌شود.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان با اشاره به آئین‌نامه موجود ذیل قانون هوای پاک تاکید می‌کند: در موضوع هشدار و بحران، این آئین‌نامه تأکید دارد که در صورت حرکت شرایط آب‌وهوایی به سمت وقوع این ورژن و پایداری جو، سازمان هواشناسی باید ۴۸ ساعت قبل اطلاع‌رسانی عمومی داشته باشد و محیط زیست نیز موظف است شاخص آلاینده‌ها را از ایستگاه‌های سنجش دریافت و به مرکز بهداشت ابلاغ کند.
شیشه‌فروش می‌گوید: براساس قانون، اگر مرکز بهداشت تشخیص دهد که شاخص‌های آلودگی برای سلامت مردم ضرر دارد، باید درخواست تشکیل جلسه اضطرار دهد و متناسب با پیشنهادات، محدودیت‌های تردد برای خودروها اعمال شود؛ محدودیت‌هایی که گاهی به تعطیلی یا فعالیت مجازی مراکز آموزشی منجر می‌شود.
وی اضافه می‌کند: دستگاه‌ها باید کاملاً متناسب با سیاست‌های مصوب اقدام کنند و احداث خط دو متروی اصفهان ضرورتی فوری است که این پروژه باید با شتاب بیشتری دنبال شود و در کنار آن، افزایش خودروهای برقی و اتوبوس‌های برقی و باز کردن گره‌های کور ترافیکی با تدابیر ویژه ضروری است.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان با اشاره به تعیین تکلیف منابع اصلی تولید آلاینده‌ها در استان خاطرنشان می‌کند: صنایعی همچون ذوب‌آهن باید طبق استانداردهای زیست‌محیطی فعالیت کنند و نیروگاه شهید منتظری نیز مشمول این الزام است و نظارت‌های مستمر محیط زیست باید با جدیت ادامه داشته باشد و واحدهای صنعتی آلاینده باید اخطار، هشدار و حتی پلمب شوند.
شیشه‌فروش با اشاره به تقویت گشت‌های شبانه نظارت بر صنایع می‌گوید: با واحدهایی که خارج از قوانین و مصوبات فعالیت می‌کنند، برخورد قانونی صورت خواهد گرفت و صنایعی که آلاینده شناخته شده‌اند تعیین تکلیف شده‌اند و عرصه‌هایی خارج از شهر برای انتقال آنها پیش‌بینی شده است و محیط زیست، صنعت و معدن و شهرداری موظف‌اند این فرآیند را دنبال کنند.
وی با اشاره به وضعیت کوره‌های اطراف اصفهان ادامه می‌دهد: جلسات متعددی برگزار شده و این کوره‌ها باید یا نوسازی و بهسازی شوند یا به عرصه‌های جدید منتقل شوند که تاکنون ۴۲ واحد فاقد مجوز تعطیل شده‌اند و مابقی نیز با اجرای طرح نوسازی و بهسازی تعیین تکلیف می‌شوند.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان تاکید می‌کند: کارگروه زیربنایی و شورای برنامه‌ریزی استان فعال است و اجازه توسعه صنایع آلاینده را نمی‌دهد و یکی از مهم‌ترین دستگاه‌های صادرکننده مجوز در این خصوص، سازمان محیط زیست است و اراده استان بر این است که توسعه‌های جدید تنها برای صنایعی باشد که آلایندگی آنها صفر باشد، همچنین واحدهای صنعتی موجود نیز باید در مسیر نوسازی و بهسازی قرار گیرند.
شیشه‌فروش ابراز امیدواری می‌کند: با حمایت‌های ملی و طرح مسائل اصلی شهرها در قرارگاه کاهش آلودگی هوای کشور، مشکلات این حوزه در اصفهان به‌طور جدی و پایدار برطرف شود.
قرارگاه اضطرار آلودگی هوای شهر اصفهان فعال شد / هیچ دخل‌وتصرفی در داده‌های ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا انجام نمی‌شود
سعید ساکت، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار اصفهان با اشاره به تجربه موفق فعالیت قرارگاه‌های عملیاتی با موضوعات تخصصی در ایام ستاد نوروز و ستاد مهر به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: موضوع فعالیت قرارگاه اضطرار آلودگی هوا نیز در دستور کار قرار گرفته و این قرارگاه در مرکز پایش وضعیت هوای شهرداری اصفهان در حوزه معاونت حمل‌ونقل و ترافیک تشکیل شده است تا بتوانیم برنامه‌ریزی‌ها و اقدامات را با انسجام و هماهنگی دقیق پیگیری کنیم.
وی با تأکید بر اینکه مجموعه‌ای از اقدامات پیشگیرانه و مدیریتی برای فصل سرد سال آغاز شده یا در دستور کار قرار دارد، ادامه می‌دهد: می‌دانیم که در فصول سرد شرایط آلودگی هوا خاص‌تر و پیچیده‌تر می‌شود و لازم است با انسجام مدیریتی، برنامه‌ها را به‌صورت اثرگذار اجرا کنیم.
معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار اصفهان تاکید می‌کند: به‌زودی و در همین ایام پاییز، شاهد ورود اولین ناوگان اتوبوس‌های برقی شهر اصفهان خواهیم بود؛ اتوبوس‌هایی با سوخت پاک و آلایندگی صفر که فرآیندهای جانمایی، استقرار و راه‌اندازی ایستگاه‌های شارژ تخصصی آنها با همکاری شرکت واحد اتوبوسرانی، معاونت حمل‌ونقل و معاونت خدمات شهری در حال انجام است.
ساکت می‌گوید: برنامه جامع بررسی وضعیت عملکردی اتوبوس‌های شرکت واحد در دستور کار قرار گرفته و فرایندهای دقیقی برای ارزیابی سطح عملکردی ناوگان تنظیم شده است.
وی اضافه می‌کند: با تأکید شهردار اصفهان، اتوبوس‌ها باید با حداقل آلایندگی در شهر تردد کنند و هر اتوبوسی که آلایندگی آن از حد مجاز فراتر باشد، فوری متوقف و به تعمیرگاه ارجاع می‌شود که این یک خط قرمز جدی است.
معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار اصفهان خاطرنشان می‌کند: یکی از نگرانی‌ها، اتوبوس‌هایی است که از شهرهای اطراف وارد اصفهان می‌شوند و خدمات حمل‌ونقل ارائه می‌دهند و برای این موضوع نیز برنامه‌ریزی شده و با هماهنگی شرکت واحد اتوبوسرانی و سازمان بار، معاینه فنی خودروهای سنگین با تمرکز بر اتوبوس‌های بین‌شهری به‌صورت ویژه دنبال خواهد شد تا همان وسواس نظارتی که برای اتوبوس‌های اصفهان داریم، برای این اتوبوس‌ها نیز اعمال شود.
ساکت می‌گوید: بیش از ۹۰ درصد اتوبوس‌های شهرداری اصفهان معاینه فنی دوره‌ای خود را دریافت کرده‌اند و تمام خودروهایی که فاقد معاینه فنی هستند، از طریق تمامی دوربین‌های متصل به سامانه سینفا به‌صورت برخط شناسایی و جریمه می‌شوند، بنابراین به شهروندان توصیه می‌کنم هرچه سریع‌تر نسبت به دریافت معاینه فنی اقدام کنند تا هم از جریمه جلوگیری شود و هم سهمی در کاهش آلودگی هوا داشته باشند.
وی با اشاره به پرسش‌های متعدد شهروندان درباره صحت داده‌های ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا ادامه می‌دهد: در حال انجام کالیبراسیون تخصصی ایستگاه‌های سنجش هستیم تا عملکرد آنها در بالاترین سطح دقت قرار بگیرد و ۱۳ ایستگاه در اختیار شهرداری است که مجهز به آنالایزرهای پیشرفته روز جهان است و هیچ‌گونه دخل و تصرف غیر فنی در آمار انجام نمی‌شود و تمام اطلاعات به صورت برخط منتشر و مبنای تصمیم‌گیری قرار می‌گیرد.
معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار اصفهان تاکید می‌کند: خط دو قطار شهری به دلیل اثر تعیین‌کننده‌ای که بر کیفیت هوا و کاهش وابستگی به خودروهای شخصی دارد، با تأکید شورای اسلامی شهر و شهردار اصفهان با جدیت دنبال می‌شود.
ساکت می‌گوید: در جبهه‌های کاری خط دوم پیشرفت‌های خوبی حاصل شده و هدف‌گذاری ما این است که پنج ایستگاه اولویت اول فاز یک طی ماه‌های آینده در مدار بهره‌برداری آزمایشی قرار گیرد.
وی با اشاره به برگزاری منظم جلسات مرتبط با معاینه فنی می‌افزاید: برنامه جامع نظارت بر وضعیت معاینه فنی خودروهای شهر با محوریت سازمان حمل‌ونقل بار و با هماهنگی کامل پلیس راهور در حال اجرا است و هشت ایستگاه ثابت معاینه فنی شهر به‌طور مستمر تحت نظارت هستند.
معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار اصفهان تصریح می‌کند: مجموعه اقدامات قرارگاه اضطرار آلودگی هوا در معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان با هدف مدیریت شرایط آلودگی، ارتقای دقت سامانه‌های پایش، بهبود کیفیت ناوگان حمل‌ونقل عمومی و کاهش وابستگی به خودروهای شخصی دنبال می‌شود و اجرای این برنامه‌ها در ماه‌های پیش‌رو با جدیت ادامه خواهد داشت.
به گزارش ایمنا، اقدامات شهرداری اصفهان در کاهش آلودگی هوا، تنها مجموعه‌ای از پروژه‌های پراکنده نیست؛ بلکه برنامه‌ای جامع و رویکردی یکپارچه است که از فرهنگ‌سازی و حمل‌ونقل تا هوشمندسازی و توسعه فضای سبز را دربر می‌گیرد.
این مسیر هنوز ادامه دارد، اما آنچه امروز دیده می‌شود، شکل‌گیری شهری است که با وجود چالش‌های فراوان، تصمیم گرفته نفس خود را پس بگیرد و آینده‌ای سالم‌تر برای نسل‌های بعد بسازد.