به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در اهواز، حبیب‌الله فضل‌الله‌پور، عصر چهارشنبه در آیین گرامیداشت هفته کتاب و کتابخوانی و تجلیل از کتابداران خوزستان با تأکید بر ضرورت توجه جدی به بازتولید محتوای فرهنگی و تاریخی، گفت: اگر نتوانیم خالق محتوایی متناسب با فرهنگ و هویت ایرانی اسلامی خود باشیم، این فرهنگ به مرور از ما جدا خواهد شد و جز نامی از آن باقی نخواهد ماند. کتاب، حافظ اندیشه‌ها، فداکاری‌ها و ایثارگری‌های ملت ماست و بدون ثبت مکتوب، حافظه فرهنگی یک جامعه در گذر زمان فراموش می‌شود.
کتاب پلی میان نسل‌ها و نیرویی برای تداوم خرد و روشنفکری
فضل‌الله پور افزود: در حوزه فرهنگ تشیع و تمدن ایرانی، می‌توان سال‌ها نوشت و نوشت تا اندیشه برتر انسانی و الهی این مکتب در جهان تسری یابد. اگر کتاب نبود بسیاری از اندیشه‌ها، خاطرات و تجربیات بشری از میان می‌رفت. کتاب، پلی است میان نسل‌ها و نیرویی است برای تداوم خرد، آگاهی و روشنگری.
مدیر فرهنگی استان همچنین با نگاهی به تحولات دنیای مدرن و چالش‌های اجتماعی ناشی از آن بیان کرد: خوزستان یادگاری گرانبها از فرهنگ، تمدن و مدرنیته است؛ اما در کنار نوآوری و پیشرفت، باید با آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی ناشی از تحولات جدید نیز مقابله کرد. این مهم جز با ترویج مطالعه، تفکر انتقادی، و افزایش سواد فرهنگی محقق نمی‌شود. کتابخوانی ابزار آگاهی است؛ خواندن یعنی اندیشیدن، سؤال‌کردن و رشدکردن.
او در بخش دیگری از سخنانش تصریح کرد: توسعه حقیقی از انسان آغاز می‌شود. هر جامعه‌ای زمانی به پیشرفت پایدار می‌رسد که محور آن انسان آگاه و مستقل باشد؛ انسانی که به خرد، تفکر و گفت‌وگو باور دارد. کتاب، چنین انسانی می‌سازد انسانی که از سطح تقلید عبور کرده و خودآگاه، خلاق و آفریننده می‌شود.
فضل‌الله‌پور با اشاره به نقش کتابخانه‌ها در پیوند دولت و جامعه افزود: کتابخانه باید محلی برای گردهمایی اندیشمندان، نخبگان و فعالان اجتماعی باشد؛ جایی برای تضارب آراء، تبادل تفکر و گفت‌وگو میان مسئولان و مردم. هدف ما ایجاد فضاهایی است که گفت‌وگو جایگزین تقابل شود. کتابخانه تنها محل امانت کتاب نیست، بلکه بستر زایش فکر و حل مسائل اجتماعی است.
ایجاد طرح گروه‌های اندیشه‌ورز و گفت‌وگو محور در کتابخانه‌ها
وی درباره برنامه‌ریزی‌های فرهنگی آینده نیز توضیح داد: طرح ایجاد گروه‌های اندیشه‌ورز و مجموعه‌های گفت‌وگومحور در کتابخانه‌های عمومی تدوین شده است تا با حضور نخبگان، صاحب‌نظران و فعالان فرهنگی، فرآیند تصمیم‌سازی و ارتباط دولت با جامعه تسهیل شود. کوتاه‌سازی فاصله بین مردم و مسئولان از طریق تولید گفت‌وگو و اندیشه، یکی از اهداف اصلی ما است.
وی نقش خانواده‌ها، به‌ویژه مادران را در پایه‌گذاری فرهنگ و تربیت نسلی آگاه و وطن‌دوست حیاتی دانست و گفت: جامعه‌ای سربلند است که از مادران فرهیخته و آگاه برخوردار باشد. مادرانی که فرهنگ ایرانی، ایثار و وطن‌پرستی را به فرزندانی انتقال دهند که آینده این سرزمین‌اند. ایران به فرزندانی نیاز دارد که در دامان چنین مادرانی پرورش یابند.
مدیرکل امور اجتماعی استانداری خوزستان در این آئین، ضمن تبریک این هفته به جامعه فرهنگی، کتابداران و فعالان حوزه نشر، گفت: هفته کتاب، فرصتی مغتنم برای تکریم اندیشه، دانایی و تلاش صادقانه کتابداران فرهیخته‌ای است که چراغ فرهنگ را در کتابخانه‌ها روشن نگه داشته‌اند.
منصور سیلاوی با اشاره به جایگاه خوزستان در تاریخ و فرهنگ ایران، اظهار کرد: خوزستان سرزمینی است که همواره دروازه اندیشه، ایثار و فرهنگ بوده است و این استان نه‌تنها خاستگاه تحولات بزرگ صنعتی، بلکه بستر زایش اندیشه‌های بزرگ فرهنگی است. امروز بیش از هر زمان دیگری، نیازمند احیای فرهنگ مطالعه و بازنگری در نقش کتاب به‌عنوان محور رشد فکری جامعه هستیم.
وی با تأکید بر اینکه توسعه فرهنگی بدون کتاب و مطالعه ممکن نیست، تصریح کرد: اگر بخواهیم ایرانی متولدتر از گذشته و آگاه‌تر بسازیم، باید اندیشه را محور قرار دهیم و کتاب را جریان‌ساز فرهنگی بدانیم. کتاب است که می‌تواند افق روشن آینده را ترسیم کند؛ همان گونه که امام خمینی (ره) کتاب را یکی از جلوه‌های تحقق انقلاب فرهنگی دانست. ما به‌عنوان خادمان فرهنگ، مأموریت داریم تا این جریان مقدس را زنده نگه داریم.
سیلاوی گفت: نهاد کتابخانه‌های عمومی، نهادی مردمی و فرهنگی است که با وجود محدودیت‌های مالی، مأموریتی بزرگ را بر دوش دارد؛ مأموریت گسترش مطالعه و تشویق مردم به کتابخوانی.
وی در ادامه ضمن تقدیر از تلاش‌های کتابداران استان گفت: کتابداران با حداقل امکانات و بیشترین انگیزه، لحظه‌به‌لحظه در خدمت مردم هستند. دیدن اشتیاق آن‌ها برای خدمت در کتابخانه‌ها، به‌ویژه هنگامی که دانش‌آموزان، دانشجویان و اقشار مختلف مردم برای مطالعه به این مراکز مراجعه می‌کنند، یکی از زیباترین جلوه‌های عشق به فرهنگ است.
او همچنین به مسئله معیشت کتابداران اشاره کرد و گفت: موضوع معیشت کتابداران یکی از دغدغه‌های جدی مجموعه فرهنگی کشور است و در دیدار اخیر با دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تأکید شد که ارتقای وضعیت اقتصادی فعالان حوزه کتابخانه‌های عمومی از اولویت‌های اصلی خواهد بود. امیدوارم این رویکرد حمایتی تداوم یابد.
سیلاوی با بیان اینکه کتاب چراغ دانایی و نماد پویایی جامعه است، بیان کرد: کتاب، میراث‌دار فرهنگ و نگهبان اندیشه است. اگر می‌خواهیم جامعه‌ای پویا، آگاه و امیدوار داشته باشیم، باید کودکان، خانواده‌ها و مدیران را به مطالعه نزدیک‌تر کنیم. باشد که چراغ کتاب و کتابخوانی در خوزستان، بیش از هر زمان دیگری پرنور و راهگشا باشد.
در این آئین لیلا بذرکار، سرپرست اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان، بر ضرورت همکاری نهادها و دستگاه‌های اجرایی در گسترش فرهنگ مطالعه و تقویت کتابخانه‌های عمومی تأکید کرد.
کتابخانه‌های عمومی بخش جدایی‌ناپذیر زندگی
بذرکار با اشاره به رسالت فرهنگی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، گفت: هدف ما این است که کتابخانه‌های عمومی را به بخش جدایی‌ناپذیر از زندگی خانواده‌ها و سبد فرهنگی هر خانه ایرانی تبدیل کنیم. هفته کتاب، یادآور توجه به این رسالت ارزشمند و زمان تجدید عهد با فرهنگ، دانایی و مطالعه است.
بذرکار ضمن قدردانی از تلاش کتابداران و همکاران کتابخانه‌های عمومی در سراسر استان عنوان کرد: موفقیت‌های امروز حاصل همت و تلاش کتابداران پرتلاش و همراهی مدیران و مسئولان فرهنگی، شهرداران و فرمانداران دلسوز است. از تمامی این عزیزان که در مسیر توسعه فرهنگی یاری‌گر ما هستند صمیمانه سپاسگزارم.
سرپرست اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی خوزستان اظهار امیدواری کرد که با استمرار حمایت دستگاه‌های محلی و استانی، شاهد روزی باشیم که پررونق‌ترین کسب‌وکارها، کتاب‌فروشی‌ها و شلوغ‌ترین مکان‌ها، کتابخانه‌های عمومی باشند
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خوزستان هم در آیین گرامیداشت هفته کتاب و کتابخوانی با اشاره به اهمیت جایگاه کتاب در توسعه فرهنگی و اجتماعی، بر لزوم بازتعریف نقش کتابخانه‌ها به‌عنوان مراکز گفت‌وگو و فرهنگ‌سازی تأکید کرد و گفت: کتاب، قدیمی‌ترین دوست انسان است؛ دوستی وفادار که هرگز خیانت نمی‌کند و هر بار گشوده می‌شود، روحی تازه می‌بخشد. با مطالعه هر صفحه می‌توان به جهان‌های تازه قدم گذاشت، از کوچه‌های قرن سوم عبور کرد، پای گفت‌وگوی حافظ نشست و در کنار داستایفسکی و جلال آل‌احمد اندیشید.
کتابدار راهبر روح‌ها است
حسین براتی با بیان اینکه جامعه‌ای کتاب‌خوان، جامعه‌ای پویا و اندیشمند است، گفت: جامعه‌ای که می‌خواند، می‌اندیشد، نقد می‌کند و می‌سازد؛ چنین جامعه‌ای تسلیم نمی‌شود. در این میان، کتابدار تنها نگهبان قفسه‌ها نیست، بلکه راهبر روح‌هاست که با لبخند و توصیه‌اش مسیر آگاهی انسان را روشن می‌کند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود، ضرورت تقویت پیوست‌های فرهنگی و اجتماعی در طرح‌های عمرانی را یادآور شد و افزود: هیچ ملتی بدون توجه به امور اجتماعی و فرهنگی، توسعه واقعی را تجربه نکرده است. متأسفانه در نگاه مدیریتی کشور، این امور در اولویت‌های پایینی قرار دارند. ما باید در کنار هر پروژه عمرانی و فیزیکی، پیوست فرهنگی و اجتماعی داشته باشیم تا توسعه‌ای متوازن و عمیق شکل گیرد. توسعه فیزیکی بدون توسعه انسانی، ماندگار نخواهد بود.
روایت کتابی و فرهنگی دفاع مقدس انتقال به نسل آینده
براتی با اشاره به جایگاه تمدنی خوزستان، تصریح کرد: این استان، دروازه تشیع و تمدن ایران است. همان‌گونه که جنگ تحمیلی بخشی از هویت این سرزمین شد، باید تلاش کنیم روایت کتابی و فرهنگی از آن به نسل‌های آینده منتقل شود تا تجربه مقاومت ملی فراموش نشود.
وی با اشاره به ضرورت گسترش گفت‌وگوی اجتماعی در جامعه، گفت: کتابخانه‌ها باید به مراکز گفت‌وگو، تبادل افکار و تعامل میان دولت و ملت تبدیل شوند. گفت‌وگو حلقه مفقوده میان مدیران و مردم است؛ باید این فضا را زنده کنیم، از نقد نترسیم و اجازه دهیم مردم نظرات و دغدغه‌های خود را آزادانه بیان کنند. تنها از مسیر گفت‌وگو است که فهم متقابل و رشد اجتماعی شکل می‌گیرد.
وی با اشاره به تحولات دنیای دیجیتال، خواستار توسعه کتابخانه‌های مجازی و سیار در استان شد و افزود: در روزگاری که زمان مطالعه محدود و شیوه زیست مردم تغییر کرده است، لازم است کتابخانه‌ها با نیازهای جدید جامعه هماهنگ شوند. باید کتابخانه‌های دیجیتال و سیار را گسترش دهیم تا کتاب به خانه‌های مردم بیاید، نه اینکه منتظر بمانیم مردم به کتابخانه بروند. و خوشبختانه تجربه موفق یکی از کتابخانه‌های سیار در خوزستان، نشان داده است این مسیر می‌تواند دسترسی فرهنگی را عادلانه‌تر کند.
∎