جشنواره «معروف» فراتر از یک رقابت هنری، خود را موظف به پر کردن شکافی جدی در فضای فرهنگی کشور می‌داند؛ شکاف بین ارزش‌های اصیل اخلاقی و زبان بیانی نسل جدید. اما این جشنواره بین‌المللی با چه راهبردی قصد دارد مفاهیمی کهن چون «امر به معروف» را به دغدغه‌ای امروزی و جذاب تبدیل کند و آن را از دل فیلم‌های کوتاه و پادکست‌ها به جریان اصلی زندگی مردم برساند؟ پاسخ این پرسش‌ها و ترسیم چشم‌انداز آینده این رویداد را در گفت‌وگوی ما با دکتر حمید مردانیان، معاون علمی و فرهنگی ستاد امر به معروف و نهی از منکر کشور و رئیس دومین جشنواره بین‌المللی «معروف» جست‌وجو کردیم.
ریشه‌های یک جریان فرهنگی
ایده اولیه و ضرورت راه‌اندازی جشنواره بین‌المللی معروف چه بود؟
دکتر حمید مردانیان، رئیس دومین جشنواره بین‌المللی معروف، در پاسخ به این پرسش می‌گوید: ایده اولیه این جشنواره از یک دغدغه فرهنگی مهم آغاز شد؛ با این دریافت که امر به معروف و نهی از منکر صرفاً یک تکلیف فردی نیست، بلکه مسئولیتی اجتماعی است که تحقق آن نیازمند مشارکت عمومی و زبان مؤثر ارتباطی است. تجربه‌های فرهنگی سال‌های اخیر به وضوح نشان می‌داد که بیان مستقیم و سنتی این مفاهیم برای نسل جوان کارآمدی لازم را ندارد. در مقابل، هنر و رسانه، به‌ویژه در قالب‌های کوتاه و جذاب تصویری، این ظرفیت بی‌نظیر را دارند که پیام‌های عمیق اخلاقی و اجتماعی را با زبانی نوین و تأثیرگذار منتقل کنند. بر همین اساس، جشنواره «معروف» با این ضرورت بنیادین متولد شد که ارزش‌های اسلامی-ایرانی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی را از مسیر روایت‌های هنری و رسانه‌ای به جریان اصلی فرهنگ جامعه تزریق کند.
پُرکردن شکاف با زبان هنر
جشنواره معروف برای پر کردن چه خلأیی در جامعه فرهنگی شکل گرفته و اهداف اصلی آن چیست؟
ایشان اضافه می‌کند: در جامعه امروز با یک فاصله جدی میان ارزش‌های اخلاقی و شیوه‌های بیان فرهنگی روبه‌رو هستیم و جشنواره «معروف» دقیقاً برای پر کردن همین خلأ طراحی شده است. هدف اصلی این است که با استفاده از ابزارهای نوین رسانه‌ای، فرهنگ امر به معروف را ترویج کنیم و الگویی برای تولید آثار خلاق، کوتاه و در عین حال اثرگذار ارائه دهیم. این جشنواره در پی ایجاد یک بانک محتوای فرهنگی–رسانه‌ای است که هم در دسترس عموم قرار گیرد و هم منبعی برای فعالان فرهنگی باشد. از سوی دیگر، شناسایی و حمایت از استعدادهای جوان هنری و رسانه‌ای، و تشکیل یک جریان اجتماعی پویا حول محور هنر متعهد و انقلابی، از دیگر اهداف راهبردی ماست. در نهایت، تمام این تلاش‌ها معطوف به این است که محتوایی تولید شود که نه تنها فاخر و هنری باشد، بلکه در زندگی واقعی مردم جاری شده و اثر ملموس خود را بگذارد.
از سیره شهدا تا مسئولیت در قبال غزه
محورهای موضوعی و قالب‌های مورد توجه در دومین دوره جشنواره چیست؟
معاون علمی و فرهنگی ستاد امر به معروف و نهی از منکر کشور در پاسخ به این پرسش اظهار می‌کند: در این دوره، موضوعاتی بسیار گسترده و به‌روز تعریف شده است تا هنرمندان بتوانند هر بخش از مسئولیت‌پذیری اجتماعی و اخلاقی را به روایت درآورند. مهم‌ترین این محورها شامل بازخوانی امر به معروف در قرآن، سیره اهل‌بیت(ع) و شهدا، تبیین مسئولیت‌پذیری اجتماعی و پیامدهای بی‌تفاوتی، و واکاوی نقش این مفهوم در حکمرانی دینی و گسترش عدالت اجتماعی است. همچنین موضوعاتی همچون صرفه‌جویی و اصلاح الگوی مصرف، ترویج فرهنگ حیا و زیست عفیفانه، مسئولیت مسلمانان در قبال غزه و تشویق به مطالبه‌گری مسئولانه در ساختار اداری، از دیگر محورهای کلیدی جشنواره به شمار می‌روند. وی در پایان تأکید کرد که این رویداد با تمرکز ویژه بر قالب‌های اثرگذار و روزآمدی مانند فیلم کوتاه، مستند، پویانمایی، نماهنگ و پادکست، بستری فراهم می‌کند تا این مفاهیم عمیق با زبانی خلاقانه به مخاطب عرضه شود.
هنر، محرک کنش اجتماعی
جشنواره معروف چه تأثیرات اجتماعی و فرهنگی فراتر از جنبه هنری را دنبال می‌کند؟
رئیس دومین جشنواره بین‌المللی معروف یادآور می‌شود: رویکرد جشنواره فراتر از تولید صرف اثر هنری است و هدف نهایی ما، ایجاد یک حرکت اجتماعی پایدار و تأثیرگذار است. این هدف در سه سطح کلان پیگیری می‌شود. در گام اول، ما هنر را بهانه‌ای برای ایجاد گفت‌وگو و گسترش مشارکت اجتماعی حول محور مسئولیت‌های اخلاقی و سبک زندگی می‌دانیم. در سطح دوم، اثرگذاری در قلب فضای رسانه‌ای کشور مورد توجه است، جایی که آثار جشنواره با زبانی نوین و مدرن، مفاهیم عمیق را به شبکه‌های اجتماعی، رسانه ملی و پلتفرم‌های دیجیتال تزریق می‌کنند؛ عرصه‌ای که جامعه امروز بیشترین تأثیرپذیری را از آن دارد. و در نهایت، تقویت هویت فرهنگی و نهادینه کردن مسئولیت‌پذیری در نسل جوان، هدف غایی این رویداد است، چرا که وقتی این نسل، پیام را با زبان خود دریافت کند، آن را به کنش و رفتاری اجتماعی تبدیل خواهد کرد و جشنواره «معروف» دقیقاً برای محقق کردن همین تبدیل و تأثیر طراحی شده است.
از رویداد سالانه تا جریانی ماندگار
چشم‌انداز آتی و برنامه‌ها برای تبدیل جشنواره معروف به یک برند فرهنگی چیست؟
دکتر مردانیان در توضیح چشم انداز جشنواره توضیح می‌دهد: جشنواره «معروف» از ابتدا با نگاهی بلندمدت و استراتژیک طراحی شده است و ما قصد نداریم به برگزاری یک رویداد صرفاً سالانه بسنده کنیم. چشم‌انداز ما، تبدیل این رویداد به یک برند فرهنگی اثرگذار در سطح ملی و بین‌المللی است. در این مسیر، جشنواره به مرجعی برای تولید محتوای اخلاقی و اجتماعی تبدیل خواهد شد و همکاری‌های بین‌المللی، به‌ویژه در حوزه‌های حساسی مانند فیلم کوتاه و مستند با تمرکز بر موضوعاتی چون غزه و مسئولیت‌پذیری انسان معاصر، گسترش چشمگیری خواهد یافت. همچنین برنامه‌ریزی شده است تا این رویداد در استان‌های مختلف کشور و حتی در دیگر کشورها به صورت هم‌زمان برگزار شود. ایجاد یک بانک محتوای فرهنگی-رسانه‌ای جامع نیز در دستور کار قرار دارد که به بستری ارزشمند برای پژوهشگران، فیلمسازان و رسانه‌ها بدل شود. هدف نهایی این است که «معروف» به یک جریان زنده و ماندگار فرهنگی تبدیل شود؛ حرکتی مستمر که فراتر از یک جشنواره، پیشران ترویج مسئولیت‌پذیری اجتماعی در جامعه باشد.
بر اساس آنچه رئیس جشنواره بین‌المللی «معروف» تشریح کرد، این رویداد با انگیزه‌ای فراتر از یک رقابت هنری متعارف متولد شده است. هدف اصلی، پُر کردن شکاف بین ارزش‌های اصیل و زبان نسل جدید از طریق هنر و رسانه است. تمرکز بر قالب‌های نوین مانند فیلم کوتاه و پادکست، پرداختن به طیف وسیعی از موضوعات از سیره شهدا تا مسئولیت در قبال غزه، و داشتن چشم‌اندازی بلندمدت برای تبدیل شدن به یک جریان فرهنگی پایدار، نشان می‌دهد که «معروف» بر آن است تا با خلق یک اکوسیستم محتوایی، مسئولیت‌پذیری اجتماعی را به دغدغه‌ای جذاب و مشترک در جامعه تبدیل کند.