گروه جامعه:در حالی که سن ابتلا به دیابت در ایران به ۲۰ سال رسیده، افزایش شدید قیمت انسولین و سهمیه‌بندی انواع پرمصرف آن، بیماران را برای تهیه دارو دچار مشکل کرده است. داروخانه‌ها از کمبود انسولین‌های رگولار و NPH می‌گویند و بیماران از خطرات قطع درمان.
به گزارش فرارو،افزایش ۴ برابری ابتلا به دیابت با گرانی و کمبود انسولین، پیوند مبارکی نیست. قیمت انسولین دگلودک در چند ماه اخیر میلیونی شده و انواع ایرانی آن برای برخی از دیابتی‌ها مناسب نیست.
جدای از دیابت مادرزادی که به تیپ یک معروف است، نام دیابت تیپ ۲ با افراد ۴۰ سال به بالا گره خورده بود. اما، معاون بهداشت وزارت بهداشت، چندی پیش، از رسیدن سن ابتلا به ۲۰ سال خبر داد. نکته این است که بیماران دیابتی از هر دو تیپ، برای ادامه زندگی و کنترل بیماری خود مجبور به استفاده از انسولین به شکل مادام‌العمر هستند. انسولینی که از ابتدای سال ۱۴۰۴ تا کنون به شکل چشم‌گیری افزایش قیمت داشته.
چالش روزمره میلیون‌ها دیابتی
«سهمیه نداریم.» جمله‌ای است که از زبان مسئولین دست کم ۲۰ داروخانه در سراسر تهران شنیده شد. برخی از آنها انسولین گلارژین، رپید و دگلودک را داشتند، اما انسولین رگولار و NPH که تحت پوشش بیمه بیماران دیابتی است در آنها موجود نبود. این کمبود و سهمیه‌ای بودن این نوع از انسولین در حالی مطرح می‌شود که به گفته معاون بهداشت وزارت بهداشت، در ایران حدود ۷.۵ میلیون نفر دیابتی وجود دارد که نیمی از آنها در سامانه بهداشت ایران ثبت شده‌اند. طبق آخرین پایش توسط سینا کوثری، عضو هیئت‌مدیره انجمن دیابت ایران، نیز ۷۴ درصد از جمعیت بالای ۱۸ سال پایش و حدود ۹ میلیون نفر بیمار دیابتی شناسایی شدند.
گرچه داروخانه‌ها از نبود انسولین گلایه دارند، شهریور ماه سال جاری، سخنگوی سازمان غذا و دارو گفت: «تنها در مورد یک نوع خاص از انسولین خارجی محدودیت‌هایی مطرح است که برای آن برنامه‌ریزی لازم در حال انجام است؛ بنابراین تعمیم این موضوع به تمام انواع انسولین صحیح نیست.».
اما داروخانه‌ها و مشاهدات میدانی این نکته را تایید نمی‌کنند. یکی از داروخانه‌های غرب تهران که از سهمیه این انسولین برخوردار بود به خبرنگار فرارو گفت: «قیمت انسولین N و R صد و بیست تومان است و در صورت بیمه بودن تا ۸۰ درصد از هزینه آن کسر می‌شود.» یکی دیگر از داروخانه‌های مرکز تهران هم تاکید کرد: «بدون نسخه پزشک به هیچ عنوان به شما انسولین تحویل داده نمی‌شود و توزیع آن به شکل سهمیه‌ای در میان داروخانه‌هاست. اکثر داروخانه‌ها نیز دارای سهمیه نیستند.»
پس اگر در شرایطی بیمار دیابتی از انسولین جدا افتاده باشد چه اتفاقی می‌افتد؟ چرا نام این بیماران در سامانه‌ای ثبت نشده که داروخانه‌ها به سرعت استعلام بگیرند و نیاز او را برطرف کنند؟
مریم، دخترِ خانمی میانسال که سال‌هاست با بیماری دیابت دست و پنجه نرم می‌کند، می‌گوید: «انسولین باید در یخچال نگهداری شود. به همین خاطر برای سفر انسولین‌های مادرم را همراه خود نبردیم. آنجا هیچ داروخانه‌ای حاضر نشد به ما انسولین دهد در حالی که آزمایش‌ها و نسخه‌های قبلی پزشک موجود بود، مجبور شدیم به پزشک مراجعه کنیم تا او بیماری مادرم را تایید کند.» او در ادامه اشاره کرد که این دست انداز‌ها باعث شده مادرش نتواند انسولین شب را تزریق کند و مدام این نگرانی وجود داشته که نکند مادرشان به کما برود.
در تایید اظهارات مریم، یکی دیگر از داروخانه‌های تهران گفت: «می‌دانیم که انسولین مثل اکسیژن برای بیماران دیابتی واجب است. اما انسولین‌های رگولار و NPH سهمیه‌ای هستند و نمی‌توانیم آنها را بدون نسخه پزشک به بیمار تحویل دهیم.»
جدای از این نوع انسولین‌های کوتاه اثر و میان اثر که باید حین تزریق طبق صلاحدید پزشک و به میزانی معین ترکیب شوند، نمونه‌ای از انسولین‌های مخلوط و سریع‌الاثر وجود دارد که مساله حذف ارز ترجیحی آن بیماران دیابتی را نگران کرد. انسولینی تحت عنوان رایزودگ که اگر به دست بیماران دیابتی برسد، بسیاری از چالش‌هایشان را برطرف می‌کند.
انسولین‌های قدیمی در برابر نسل جدید
انسولین رگولار و ایزوفان (NPH) انسولینی قدیمی‌تر و کم‌هزینه‌تر است که همزمان نقش انسولین وعده غذایی و پایه را ایفا می‌کند، اما شروع اثر کندتر، اوج نامنظم‌تر و نوسان قند بیشتری نسبت به انسولین‌های جدید دارد.
در مقایسه، انسولین رپید برای کنترل وعده‌ها سریع‌اثر و دقیق است. از طرفی گلارژین یک انسولین پایه‌ی ۲۴ساعته با اثر یکنواخت و بدون اوج محسوب می‌شود و خطر افت قند را کمتر می‌کند. دگلودک نیز پیشرفته‌ترین انسولین پایه‌ی فوق‌طولانی‌اثر با پایداری تا حدود ۴۲ ساعت است که نوسان قند و خطر هیپوگلیسمی در آن به حداقل می‌رسد.
نکته این است که طبق گفته سخنگوی غذا و دارو قیمت انسولین‌های گلارژین و رپید اعم از ایرانی و وارداتی از ۴۷۰ تا ۶۳۰ هزار تومان و انسولین دگلودک ۹۳۰ هزار تومان است. این قیمت‌ها در حالی مطرح شده که گفته می‌شود ارز ترجیحی به آن اختصاص داده شده.
پس از زمزمه‌های حذف ارز ترجیحی برای انسولین نیز مدیرعامل سازمان بیمه سلامت گفت: «ارز ترجیحی انسولین به هیچ وجه حذف نمی‌شود، اما ممکن است ارز ترجیحی بعضی از وسایل مربوط به آن مثل پن انسولین، برداشته شود، ما داریم برای پنی که نگه دارنده دارو است بیشتر از خود دارو هزینه می‌کنیم.» این در حالی است که از ابتدای سال ۱۴۰۴، انواع انسولین در ایران با افزایش قیمت همراه بوده.
در این میان انسولین‌های رایزودگ که انسولینی است مدرن به دلیل کمیابی و گرانی قابل دستیابی برای عموم مردم نیست. درحالی که شواهد بالینی نشان می‌دهد رایزودگ برای گروه‌هایی از بیماران که نیاز به پایه پایدار و پوشش وعده با یک قلم دارند مزیت عملیاتی دارد اخیرا ارز ترجیحی آن حذف و دارو با ارز آزاد وارد ایران می‌شود. این اقدام سبب می‌شود که به مرور قیمت آن افزایش یابد.
دکتر سعید کلباسی، مسئول انجمن دیابت ایران، در این مورد می‌گوید: «اولین انسولین ترکیبی دنیا که دو قلم با هم ترکیب شده است، رایزودگ است. آمار‌ها نشان می‌دهند بیش از ۹۰ درصد از بیمارانی که از رایزودگ استفاده می‌کنند، کنترل بسیار مناسبی دارند. افت قند خون ندارند و کیفیت زندگی بسیار خوبی دارند.» با این وجود بسیاری از بیماران مبتلا به دیابت توان خرید این نوع از انسولین را ندارند و به خرید همان انسولین‌های قدیمی بسنده می‌کنند.
در حالی که ترکیب رگولار+NPH از نظر دقت، انعطاف و ایمنی، سطحی‌تر و قدیمی‌تر از گلارژین، رپید، دگلودک و از همه مهم‌تر رایزودک به‌شمار می‌رود. دکتر کوثری، عضو هیئت‌مدیره انجمن دیابت ایران، نیز در این مورد می‌گوید: «یک بیمار دیابتی که امروز می‌تواند با یک قلم انسولین، درمان مناسبی داشته باشد، اگر به هر علتی مجبور شود درمانش را تغییر دهد و از چندین قلم انسولین استفاده کند، ممکن است با عوارضی مواجه شود که بسیار پرهزینه هستند.»
∎
جدای از دیابت مادرزادی که به تیپ یک معروف است، نام دیابت تیپ ۲ با افراد ۴۰ سال به بالا گره خورده بود. اما، معاون بهداشت وزارت بهداشت، چندی پیش، از رسیدن سن ابتلا به ۲۰ سال خبر داد. نکته این است که بیماران دیابتی از هر دو تیپ، برای ادامه زندگی و کنترل بیماری خود مجبور به استفاده از انسولین به شکل مادام‌العمر هستند. انسولینی که از ابتدای سال ۱۴۰۴ تا کنون به شکل چشم‌گیری افزایش قیمت داشته.
چالش روزمره میلیون‌ها دیابتی
«سهمیه نداریم.» جمله‌ای است که از زبان مسئولین دست کم ۲۰ داروخانه در سراسر تهران شنیده شد. برخی از آنها انسولین گلارژین، رپید و دگلودک را داشتند، اما انسولین رگولار و NPH که تحت پوشش بیمه بیماران دیابتی است در آنها موجود نبود. این کمبود و سهمیه‌ای بودن این نوع از انسولین در حالی مطرح می‌شود که به گفته معاون بهداشت وزارت بهداشت، در ایران حدود ۷.۵ میلیون نفر دیابتی وجود دارد که نیمی از آنها در سامانه بهداشت ایران ثبت شده‌اند. طبق آخرین پایش توسط سینا کوثری، عضو هیئت‌مدیره انجمن دیابت ایران، نیز ۷۴ درصد از جمعیت بالای ۱۸ سال پایش و حدود ۹ میلیون نفر بیمار دیابتی شناسایی شدند.
گرچه داروخانه‌ها از نبود انسولین گلایه دارند، شهریور ماه سال جاری، سخنگوی سازمان غذا و دارو گفت: «تنها در مورد یک نوع خاص از انسولین خارجی محدودیت‌هایی مطرح است که برای آن برنامه‌ریزی لازم در حال انجام است؛ بنابراین تعمیم این موضوع به تمام انواع انسولین صحیح نیست.».
اما داروخانه‌ها و مشاهدات میدانی این نکته را تایید نمی‌کنند. یکی از داروخانه‌های غرب تهران که از سهمیه این انسولین برخوردار بود به خبرنگار فرارو گفت: «قیمت انسولین N و R صد و بیست تومان است و در صورت بیمه بودن تا ۸۰ درصد از هزینه آن کسر می‌شود.» یکی دیگر از داروخانه‌های مرکز تهران هم تاکید کرد: «بدون نسخه پزشک به هیچ عنوان به شما انسولین تحویل داده نمی‌شود و توزیع آن به شکل سهمیه‌ای در میان داروخانه‌هاست. اکثر داروخانه‌ها نیز دارای سهمیه نیستند.»
پس اگر در شرایطی بیمار دیابتی از انسولین جدا افتاده باشد چه اتفاقی می‌افتد؟ چرا نام این بیماران در سامانه‌ای ثبت نشده که داروخانه‌ها به سرعت استعلام بگیرند و نیاز او را برطرف کنند؟
مریم، دخترِ خانمی میانسال که سال‌هاست با بیماری دیابت دست و پنجه نرم می‌کند، می‌گوید: «انسولین باید در یخچال نگهداری شود. به همین خاطر برای سفر انسولین‌های مادرم را همراه خود نبردیم. آنجا هیچ داروخانه‌ای حاضر نشد به ما انسولین دهد در حالی که آزمایش‌ها و نسخه‌های قبلی پزشک موجود بود، مجبور شدیم به پزشک مراجعه کنیم تا او بیماری مادرم را تایید کند.» او در ادامه اشاره کرد که این دست انداز‌ها باعث شده مادرش نتواند انسولین شب را تزریق کند و مدام این نگرانی وجود داشته که نکند مادرشان به کما برود.
انسولین‌های قدیمی در برابر نسل جدید
انسولین رگولار و ایزوفان (NPH) انسولینی قدیمی‌تر و کم‌هزینه‌تر است که همزمان نقش انسولین وعده غذایی و پایه را ایفا می‌کند، اما شروع اثر کندتر، اوج نامنظم‌تر و نوسان قند بیشتری نسبت به انسولین‌های جدید دارد.
در مقایسه، انسولین رپید برای کنترل وعده‌ها سریع‌اثر و دقیق است. از طرفی گلارژین یک انسولین پایه‌ی ۲۴ساعته با اثر یکنواخت و بدون اوج محسوب می‌شود و خطر افت قند را کمتر می‌کند. دگلودک نیز پیشرفته‌ترین انسولین پایه‌ی فوق‌طولانی‌اثر با پایداری تا حدود ۴۲ ساعت است که نوسان قند و خطر هیپوگلیسمی در آن به حداقل می‌رسد.
نکته این است که طبق گفته سخنگوی غذا و دارو قیمت انسولین‌های گلارژین و رپید اعم از ایرانی و وارداتی از ۴۷۰ تا ۶۳۰ هزار تومان و انسولین دگلودک ۹۳۰ هزار تومان است. این قیمت‌ها در حالی مطرح شده که گفته می‌شود ارز ترجیحی به آن اختصاص داده شده.
پس از زمزمه‌های حذف ارز ترجیحی برای انسولین نیز مدیرعامل سازمان بیمه سلامت گفت: «ارز ترجیحی انسولین به هیچ وجه حذف نمی‌شود، اما ممکن است ارز ترجیحی بعضی از وسایل مربوط به آن مثل پن انسولین، برداشته شود، ما داریم برای پنی که نگه دارنده دارو است بیشتر از خود دارو هزینه می‌کنیم.» این در حالی است که از ابتدای سال ۱۴۰۴، انواع انسولین در ایران با افزایش قیمت همراه بوده.
در این میان انسولین‌های رایزودگ که انسولینی است مدرن به دلیل کمیابی و گرانی قابل دستیابی برای عموم مردم نیست. درحالی که شواهد بالینی نشان می‌دهد رایزودگ برای گروه‌هایی از بیماران که نیاز به پایه پایدار و پوشش وعده با یک قلم دارند مزیت عملیاتی دارد اخیرا ارز ترجیحی آن حذف و دارو با ارز آزاد وارد ایران می‌شود. این اقدام سبب می‌شود که به مرور قیمت آن افزایش یابد.
دکتر سعید کلباسی، مسئول انجمن دیابت ایران، در این مورد می‌گوید: «اولین انسولین ترکیبی دنیا که دو قلم با هم ترکیب شده است، رایزودگ است. آمار‌ها نشان می‌دهند بیش از ۹۰ درصد از بیمارانی که از رایزودگ استفاده می‌کنند، کنترل بسیار مناسبی دارند. افت قند خون ندارند و کیفیت زندگی بسیار خوبی دارند.» با این وجود بسیاری از بیماران مبتلا به دیابت توان خرید این نوع از انسولین را ندارند و به خرید همان انسولین‌های قدیمی بسنده می‌کنند.