به گزارش خبرگزاری تسنیم از همدان، بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان (NICU) جایی است که ثانیه‌ها ارزش یک زندگی را دارند؛ جایی که وزن 500 گرم، 700 گرم یا حتی یک کیلو تنها یک عدد نیست، بلکه امیدی است که در دستان پرستاران نفس می‌کشد. اینجا صدای دستگاه‌ها موسیقی هر روز است و هر تپش کوچک قلب، تلخ‌ترین ترس‌ها و شیرین‌ترین امیدها را کنار هم می‌نشاند.
در آستانه روز جهانی نوزادان نارس، سراغ یکی از پرستاران باسابقه بخش NICU بیمارستان فاطمیه همدان رفتیم؛ فاطمه مقدم، پرستار با 19 سال سابقه کار که 14 سال آن را در بخش NICU گذرانده است. او می‌گوید برای نخستین‌بار که نوزاد نارس را دید، اشک ریخت؛ اما خیلی زود فهمید که در این بخش اشک کافی نیست، بلکه باید تکیه‌گاهی محکم برای کوچک‌ترین انسان‌های زمین باشد.
این گفتوگو، روایت صادقانه او از سختی‌ها، معجزه‌ها، لحظه‌های تلخ، امیدهای شیرین و نقش بی‌بدیل پرستاران در نجات قلب‌های کوچک این سرزمین است.
تسنیم: کمی از مسیر ورودتان به NICU و سختی‌های اولیه بگویید.
مقدم: من چند سال اول کارم را در بخش بزرگسالان گذراندم؛ بخش‌هایی که بار بیماری‌ها، مراقبت‌ها و فضای روانی‌شان با نوزادان قابل مقایسه نیست. همیشه در ذهنم این علاقه وجود داشت که یک روز کار در بخش NICU را تجربه کنم، اما هیچ‌وقت تصور نمی‌کردم اولین روز ورودم به این بخش تا این اندازه تأثیرگذار باشد. وقتی اولین‌بار نوزادان نارس را دیدم—با آن جثه‌های کوچک، پوست نازک، خطوط باریک رگ‌ها و صدای آرام تنفسشان—واقعاً اشکم درآمد. احساس می‌کردم این موجودات کوچک چقدر بی‌دفاع‌اند و چطور باید در چنین شرایطی برای زندگی تلاش کنند.
اما همان روز متوجه شدم در NICU جایی برای گریه نیست. اینجا پرستار باید محکم‌ترین فرد باشد؛ کسی که نه‌تنها نوزاد بلکه والدین هم روی او حساب می‌کنند. از همان لحظه دانستم وارد دنیایی شده‌ام که تمام قلبم را از من می‌طلبد.
تسنیم: تفاوت‌های کار با نوزاد نارس و بزرگسال چیست؟
مقدم: در ظاهر شاید هر دو مراقبت پزشکی باشند، اما حقیقت این است که کار با نوزاد نارس اصلاً قابل مقایسه با بزرگسال نیست. در بزرگسال، بیمار می‌تواند درد، گرسنگی، تنگی نفس یا نیازش را بیان کند؛ اما در NICU، تنها پل ارتباطی ما با نوزاد «زبان بدن» است. کوچک‌ترین تغییر در رنگ پوست، نحوه تنفس، شدت گریه یا حتی حرکت انگشت‌ها، نشانه‌ای برای ماست.
پرستار در NICU باید آرام‌ترین و درعین‌حال دقیق‌ترین فرد باشد. کار کردن با دستگاه‌ها، تنظیم دوز داروها، مراقبت از راه‌های وریدی بسیار ظریف، کنترل محیط، نور، صدا و حتی دمای اطراف نوزاد، همه نیازمند حساسیت بالاست. کوچک‌ترین خطا می‌تواند نتیجه بزرگی داشته باشد. به همین دلیل می‌گویم پرستاری در NICU فقط یک کار نیست، بلکه یک تعهد عمیق و قلبی است.
تسنیم: احساس مادری به نوزادان نارس چه جایگاهی در کار شما دارد؟
مقدم: کاملاً واقعی است. وقتی نوزاد نارس را بغل می‌کنم، مثل این است که فرزند خودم را در آغوش گرفته‌ام. این نوزادان از نظر من فرشته‌های خدا هستند؛ موجوداتی که انگار از جنس نورند و خداوند آن‌ها را در دستان ما گذاشته تا امانت‌دارشان باشیم. با وجود تمام سختی‌های این بخش—از بی‌خوابی و شیفت‌های طولانی گرفته تا فشار روانی—وقتی از بیمارستان خارج می‌شوم احساس می‌کنم برکتی در زندگی‌ام جریان دارد که از همین خدمت به این فرشته‌های کوچک می‌آید. واقعاً جایی نیست که مثل NICU این‌قدر آدم حس کند حضورش ارزشمند و اثرگذار است.
تسنیم: شیرین‌ترین لحظه‌های کاری شما کدام‌اند؟
مقدم: شیرین‌ترین لحظه، لحظهٔ ترخیص است؛ آن لحظه‌ای که نوزاد نارس بعد از هفته‌ها مراقبت، با تنفس مستقل، وزن مناسب و حال خوب در آغوش مادر قرار می‌گیرد. صحنه‌ای که پدر و مادر با اشک شوق نوزادشان را می‌بوسند و به خانه می‌برند، لحظه‌ای است که تمام خستگی‌ها را از تن من بیرون می‌کند.
خیلی از خانواده‌ها بعد از ترخیص، عکس‌ها و فیلم‌های بچه‌ها را برایمان می‌فرستند. دیدن قد کشیدن، راه رفتن، حرف زدن و بزرگ شدن نوزادی که روزی فقط 500 گرم بوده، یکی از بهترین هدیه‌های دنیاست. انگار فرزند خودم را می‌بینم که بزرگ می‌شود.
تسنیم: سخت‌ترین و تلخ‌ترین لحظات چه زمانی است؟
مقدم: سخت‌ترین لحظه زمانی است که حال نوزاد ناگهان بد می‌شود. پدر و مادر پشت شیشه با چهره‌ای پر از اضطراب و گاهی گریه نگاه می‌کنند و ما باید در سریع‌ترین زمان ممکن بهترین تصمیم‌ها را بگیریم. از درون واقعاً می‌سوزم؛ اما در ظاهر باید آرام باشم، چون والدین نگاهشان به ماست. معمولاً پرستار اولین فردی است که بر بالین نوزاد حاضر می‌شود، علائم حیاتی را چک می‌کند، اکسیژن را تنظیم می‌کند، ساکشن انجام می‌دهد و اقدامات اولیه را انجام می‌دهد تا پزشک برسد. این لحظات، لحظه‌های جنگیدن بین مرگ و زندگی است.
تسنیم: از نوزادان 500 گرمی گفتید؛ ماجرایشان را بیشتر تعریف می‌کنید؟
مقدم: بله، چند مورد در این سال‌ها داشتیم که واقعاً معجزه بودند. یکی از آن‌ها نوزاد 500 گرمی بود که در 25 هفتگی به دنیا آمد. روز اول وقتی او را دیدیم، واقعاً نمی‌شد باور کرد این وزن ناچیز بتواند ادامه دهد. اما با مراقبت دقیق، داروهای لازم، حمایت تنفسی، تغذیه تدریجی و عشق و صبر مادر، این نوزاد آن‌قدر قوی شد که با وزن حدود 1400 گرم مرخص شد.
یک مورد دیگر هم داشتیم نوزاد 23 هفته و بازهم 500 گرم، که با وزن افزوده شده حدود 300 گرم مرخص شد و الان کاملاً سالم است. این‌ها فقط اعداد نیستند؛ داستان‌هایی از قدرت خدا و تلاش تیم درمان است.
تسنیم: مراقبت کانگورویی یا KMC چقدر اهمیت دارد؟
مقدم: مراقبت کانگورویی یکی از مهم‌ترین بخش‌های مراقبت از نوزاد نارس است. تماس پوست مادر با پوست نوزاد نه‌تنها به تنظیم دما، ضربان قلب و تنفس کمک می‌کند، بلکه رشد ذهنی و عاطفی نوزاد را هم سرعت می‌دهد. نور کمتر، خواب بیشتر و محیط آرام‌تر برای نوزاد نارس ضروری است و KMC یکی از مؤثرترین روش‌ها برای ایجاد این آرامش است. به تجربه دیده‌ایم که مادرانی که شجاعانه‌تر وارد این فرآیند می‌شوند، به شکل چشمگیری به روند بهبود فرزندشان کمک می‌کنند.
تسنیم: مشکلات شایع نوزادان نارس چیست؟
مقدم: نارس‌ها معمولاً مشکلات تنفسی، خونریزی ریه، کم‌خونی، عفونت‌های زودرس و مشکلات گوارشی دارند. بدنشان هنوز کامل نشده و برای همین نیاز به مراقبت‌های ویژه دارند. اما نکته جالب این است که بسیاری از این نوزادان از نظر هوش و توانایی ذهنی بسیار قوی‌اند و بعد از رشد کامل، هیچ تفاوتی با سایر کودکان ندارند.
تسنیم: از نقش پرستاران در NICU بگویید
مقدم: نقش پرستار در NICU یک نقش کلیدی، دائمی و بی‌وقفه است. پرستار 24 ساعت مراقب است، تغییرات را لحظه‌ای رصد می‌کند، داروها را با دوزهای بسیار دقیق تزریق می‌کند و اولین فردی است که علائم خطر را تشخیص می‌دهد. گاهی فاصلهٔ یک ثانیه می‌تواند بین یک نوزاد و یک بحران فاصله بیندازد. پرستار باید همیشه آماده باشد؛ هم از نظر جسمی و هم روانی.
تسنیم: اهمیت شیر مادر برای نوزاد نارس؟
مقدم: شیر مادر برای نوزاد نارس حکم دارو را دارد. ترکیب شیر مادر نوزاد نارس با مادر نوزاد ترم کاملاً متفاوت است؛ خداوند دقیقاً همان ترکیب مناسب را در بدن مادر قرار داده تا نوزادش تقویت شود. مادرانی که برای آوردن شیر تلاش می‌کنند، نقش بزرگی در روند درمان فرزندشان دارند.
تسنیم: کمبود تجهیزات در NICU چقدر چالش‌برانگیز است؟
مقدم: گاهی کمبود تجهیزات، از دستگاه گرفته تا لوازم مصرفی، واقعاً وقت و انرژی زیادی از کادر درمان می‌گیرد. اما ما یاد گرفته‌ایم با خلاقیت، تجربه و همکاری تیمی، اجازه ندهیم این کمبودها به کیفیت مراقبت آسیب بزند. بخش NICU جایی نیست که بتوان منتظر ماند؛ همه چیز باید در همان لحظه انجام شود.
تسنیم: توصیه شما به مادران نوزادان نارس چیست؟
مقدم: می‌خواهم به مادران بگویم نترسید، به فرزندتان دست بزنید، او را لمس کنید، با او حرف بزنید و انرژی مثبت بدهید. KMC را جدی بگیرید و از تماس پوستی نترسید. اول به خدا توکل کنید و بعد به تیم درمان اعتماد داشته باشید. آرامش مادر، مستقیماً به نوزاد منتقل می‌شود و تفاوت بزرگی ایجاد می‌کند.
تسنیم: توصیه شما به پرستاران تازه‌کار چیست؟
مقدم: پرستاران تازه‌کار باید یاد بگیرند که ارتباط مؤثر با والدین بخشی از درمان است. وقتی والدین احساس آرامش کنند، همکاری بیشتری دارند و روند بهبود نوزاد بسیار بهتر می‌شود. در NICU فقط مراقب نوزاد نیستیم؛ مراقب احساسات و امید خانواده هم هستیم.
تسنیم: سخن پایانی شما؟
مقدم: نوزادان نارس قلب‌های کوچک جامعه ما هستند؛ گرانبهاترین دارایی خانواده‌ها و آینده‌سازان کشور. آن‌ها مهمان‌های ویژه ما در NICU هستند و صدای تپش قلبشان زیباترین موسیقی جهان است. امیدوارم همیشه بتوانم طرح لبخند را روی لب مادران و پدرانی که روزهای سختی را پشت سر می‌گذارند هدیه کنم. این بزرگ‌ترین افتخار زندگی حرفه‌ای من است.
گفتوگو از فائزه محمدی
انتهای پیام/