خبرگزاری بین المللی اهل بیت(ع)_ابنا: ازدواج حضرت فاطمه زهرا (س) و امیرالمؤمنین علی (ع)، نه تنها پیوندی مقدس و آسمانی بود، بلکه الگویی بی‌نظیر برای تمام تاریخ بشریت در زمینه انتخاب همسر، تشکیل خانواده و بنا نهادن زندگی مشترک بر پایه ارزش‌های حقیقی و الهی است. این پیوند مبارک، عاری از هرگونه ظواهر مادی و ارزش‌های کاذب رایج در جوامع، نشانگر آن است که سعادت و کمال انسانی در گرو معیارهای متعالی و معنوی است، نه زرق و برق دنیا.
معیارهای انتخاب همسر در سیره فاطمی:
در دوران جاهلیت و حتی در بسیاری از جوامع پس از اسلام، معیارهای ازدواج غالباً بر پایه ثروت، نسب، زیبایی ظاهری و قدرت‌های قبیله‌ای استوار بود. اما در ازدواج حضرت فاطمه (س)، این معیارها کاملاً کنار گذاشته شد و اصالت تقوا، ایمان، علم و فداکاری، مبنای این پیوند قرار گرفت.
عدم اعتنا به ثروت و جاه مادی:
امیرالمومنین علی (ع) در آن زمان، از نظر مالی در تنگنا بود و تنها دارایی‌اش یک زره بود(که آن هم صرف تهیه ی وسایل ضروری زندگی مشترکشان شد که عبارت بود از: حصیر، لیوان، گلیم، کوزه، آسیاب دستی، مشک، پوست گوسند، پرده و... .(1) با این حال، هنگامی که بزرگان قریش و صحابه با ثروت و موقعیت اجتماعی بالاتر، به خواستگاری حضرت زهرا (س) آمدند، پیامبر اکرم (ص) با رد درخواست آنها، تنها امیرالمومنین علی (ع) را لایق همسری دخترش دانست. این اقدام، نشان‌دهنده بی‌ارزش بودن مال و جاه در مقابل فضایل اخلاقی و معنوی بود. مهریه حضرت زهرا (س) نیز، بسیار اندک و نمادین بود که خود پیامی روشن در جهت ساده‌زیستی و پرهیز از تجمل‌گرایی در آغاز زندگی مشترک دارد.
اولویت‌بخشی به تقوا و ایمان:
پیامبر اکرم (ص) در پاسخ به خواستگاران ثروتمند، بارها فرمودند: گاهی نیز می فرمود: انی انتظر بها القضا؛ همانا من در امر ازدواج فاطمه، منتظر قضا و فرمان الهی هستم.(2)
این نشان می‌دهد که انتخاب الهی، بر پایه تقوا و ایمان مطلق امیرالمومنین علی (ع) بوده است. حضرت فاطمه (س) نیز با رضایت کامل، این ازدواج را پذیرفت، زیرا معیار او، هم کفو بودن در ایمان و معنویت بود، نه ظواهر فریبنده دنیا.
ساده‌زیستی و پرهیز از تجمل:
مراسم ازدواج و جهیزیه حضرت فاطمه (س)، نمونه‌ای کامل از ساده‌زیستی بود. جهیزیه ایشان شامل وسایل بسیار ساده و ضروری زندگی بود که حتی برخی از آنها از لوازم اولیه زندگی نیز محسوب می‌شدند. این امر، در تضاد کامل با تجمل‌گرایی و رقابت‌های مادی در مراسم ازدواج است که امروزه نیز معضل بسیاری از خانواده‌هاست. هدف از ازدواج، رسیدن به آرامش و کمال است، نه به نمایش گذاشتن ثروت و موقعیت.
پیامدهای بی‌توجهی به ظواهر مادی در ازدواج:
کاهش فشار روانی: انتخاب همسر بر اساس ارزش‌های حقیقی، از ابتدا بار سنگین رقابت‌های مادی و چشم و هم‌چشمی‌ها را از دوش زوجین برمی‌دارد و فضایی از آرامش و رضایت را برای آغاز زندگی مشترک فراهم می‌کند.
پایداری و استحکام خانواده: ازدواج‌هایی که بر پایه تقوا، محبت و درک متقابل بنا می‌شوند، از پایداری بیشتری برخوردارند. زیرا نوسانات اقتصادی و تغییرات ظاهری، نمی‌توانند بنیان آنها را متزلزل کنند.
تربیت صحیح فرزندان: فرزندانی که در چنین خانواده‌هایی رشد می‌کنند، ارزش‌های معنوی را فرا می‌گیرند و از گرفتار شدن در دام مادی‌گرایی و ظواهر فریبنده دنیا در امان می‌مانند.
الگوسازی برای جامعه: زندگی مشترک فاطمه و علی (ع)، الگویی برای تمام جامعه است که نشان می‌دهد سعادت و خوشبختی در گرو معنویت و سادگی است.
هدف از ازدواج: آرامش و محبت:
"وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُم مِّنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُم مَّوَدَّةً وَرَحْمَةً ۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ"(3)
"و از نشانه‌های او این است که از (جنس) خودتان همسرانی برای شما آفرید تا در کنار آنها آرامش یابید و در میان شما دوستی و رحمت قرار داد؛ به راستی در این (امر)، برای گروهی که می‌اندیشند، نشانه‌هایی است."
این آیه، هدف اصلی از ازدواج را "سکون" (آرامش)، "مودت" (دوستی) و "رحمت" (مهربانی) معرفی می‌کند که هیچ یک ارتباطی به ثروت و ظواهر مادی ندارند. ازدواج حضرت زهرا (س) و علی (ع) نمونه کامل این آرامش و محبت بود.
تشویق به ازدواج و وعده غنای الهی:
وَأَنْکِحُوا الْأَیَامَیٰ مِنْکُمْ وَالصَّالِحِینَ مِنْ عِبَادِکُمْ وَإِمَائِکُمْ ۚ إِنْ یَکُونُوا فُقَرَاءَ یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ ۗ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ(4)
[مردان و زنان] بی همسرتان و غلامان و کنیزان شایسته خود را همسر دهید؛ اگر تهیدست اند، خدا آنان را از فضل خود بی نیاز می کند؛ و خدا بسیار عطا کننده و داناست.
این آیه به صراحت بیان می‌کند که فقر نباید مانع ازدواج شود و خداوند وعده بی‌نیازی می‌دهد. این آیه، به نوعی تأییدکننده انتخاب امیرالمومنین علی (ع) با وجود فقر ظاهری‌اش و درس بزرگی برای آنان است که به خاطر مسائل مادی، ازدواج را به تأخیر می‌اندازند.
تقوا، معیار برتری:
"یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاکُم مِّن ذَکَرٍ وَأُنثَیٰ وَجَعَلْنَاکُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا ۚ إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ خَبِیرٌ"(5)
"ای مردم! ما شما را از یک مرد و زن آفریدیم و شما را ملت‌ها و قبایل قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید؛ به راستی گرامی‌ترین شما نزد خداوند، پرهیزکارترین شماست؛ همانا خداوند دانای آگاه است."
این آیه به صراحت معیار برتری را "تقوا" معرفی می‌کند و نه نسب، ثروت یا موقعیت اجتماعی. ازدواج حضرت زهرا (س) با امیرالمؤمنین علی (ع)، که از اوج تقوا برخوردار بودند، مصداق عملی این آیه شریفه است.
ازدواج حضرت فاطمه (س) و امام علی (ع)، نمونه‌ای بی‌بدیل از یک پیوند مقدس است که در آن، ظواهر مادی و ارزش‌های کاذب کاملاً نادیده گرفته شده و تقوا، ایمان، اخلاق و معنویت، معیارهای اصلی را تشکیل داده‌اند. این الگو، نه تنها برای مسلمانان، بلکه برای تمام بشریت، درسی بزرگ در راستای رهایی از قید و بندهای مادی و رسیدن به سعادت حقیقی است. با بازگشت به این ارزش‌های اصیل، می‌توان بنیان خانواده‌ها را مستحکم‌تر ساخت و از بسیاری از معضلات اجتماعی که ریشه در مادی‌گرایی دارند، جلوگیری کرد.
پی نوشت:
1.مهدی نیلی پور، فرهنگ فاطمیه، ص 137 و 138
2.بحارالانوار: ج 43، ص 125
3.سوره روم/ آیه 21
4.سوره نور/ آیه 32
5.سوره حجرات/آیه13
بانو ف. دلداری( پژوهشگر، مشاور خانواده، فعال رسانه و فضای مجازی)