به گزارش خبرگزاری تسنیم از ساری، در بازارهای شلوغ، قفسه‌های فروشگاه‌ها و حتی در شبکه‌های اجتماعی، بسته‌هایی رنگارنگ با عنوان «عسل دیابتی» خودنمایی می‌کنند. برای بسیاری از بیماران دیابتی، دیدن چنین محصولاتی نوید بخش مصرفی امن و طبیعی است؛ طلایی که از دل کوه‌ها و ییلاق‌های بکر طبیعت برداشت شده و بدون نگرانی می‌توان آن را در رژیم غذایی جای داد. اما این تصویر جذاب، در بسیاری از موارد، تنها یک فریب بصری است و پشتوانه علمی ندارد.
عسل، فارغ از منطقه تولید و کیفیت ظاهری آن، سرشار از قندهای ساده‌ای است که به سرعت در جریان خون جذب می‌شوند؛ عمدتاً فروکتوز و گلوکز. این ترکیبات به شکل مستقیم و سریع باعث افزایش قند خون می‌شوند؛ اتفاقی که برای فردی که دیابت دارد، به معنای فشار مضاعف بر پانکراس، نوسان قند خون و افزایش ریسک عوارض جدی است. فروکتوز موجود در عسل حتی می‌تواند سطح چربی خون را بالا ببرد و به مرور زمان، زمینه‌ساز مشکلات قلبی و عروقی شود.
متأسفانه اصطلاح «عسل دیابتی» صرفاً یک برند تجاری است و هیچ پشتوانه علمی یا تحقیقاتی ندارد. این عنوان، بیشتر وسیله‌ای برای جذب مشتری و افزایش فروش است تا یک توصیه پزشکی واقعی. تبلیغات گسترده در فضای مجازی، تصاویر وسوسه‌انگیز از طبیعت و وعده‌های شیرین مصرف بی‌خطر، ذهن بیماران را درگیر می‌کند و موجب می‌شود افراد دیابتی بدون مشورت با پزشک یا متخصص تغذیه، به سوی این محصول کشیده شوند. تجربه میدانی پزشکان نشان می‌دهد بسیاری از بیماران، تحت تأثیر این تبلیغات، پس از مصرف عسل دچار افزایش غیرمنتظره قند خون، سردرد، خستگی شدید و حتی تضعیف کنترل بیماری شده‌اند.
اما واقعیت علمی چیست؟ مطالعات متعددی نشان می‌دهد که مصرف مداوم عسل، حتی نوع طبیعی و خالص آن، می‌تواند موجب نوسان شدید قند خون شود و کنترل بیماری دیابت را پیچیده‌تر کند. دیابت، بیماری‌ای است که هرگونه تغییر غیرمجاز در مصرف قندها می‌تواند عواقب جدی داشته باشد؛ از آسیب عروق کوچک و بزرگ گرفته تا افزایش خطر بیماری‌های قلبی و کلیوی. بنابراین، مصرف خودسرانه عسل، حتی با برچسب «دیابتی»، هیچگاه بی‌خطر نیست.
پزشکان و متخصصان تغذیه توصیه می‌کنند بیماران دیابتی قبل از مصرف هر ماده غذایی شیرین، به ویژه محصولاتی که عنوان «دیابتی» یا «کم‌قند» دارند، حتماً با پزشک یا کارشناس تغذیه مشورت کنند. بهترین راهکار، پایبندی به رژیم غذایی علمی، استفاده از جایگزین‌های مطمئن و کنترل دقیق سطح قند خون است. مصرف مواد غذایی بدون مشورت، حتی اگر طبیعی باشند، می‌تواند روند درمان را مختل کند و سلامت بیمار را تهدید کند.
در نگاه کلی، عسل یک ماده طبیعی و مغذی است؛ خواص آنتی‌اکسیدانی، ضدالتهابی و تقویتی آن در بسیاری از پژوهش‌ها مورد تأیید قرار گرفته است. اما این واقعیت که عسل «طبیعی و مفید» است، هیچگاه به معنای ایمن بودن آن برای بیماران دیابتی نیست. حتی یک قاشق کوچک عسل می‌تواند قند خون فرد را به شکل ناخواسته بالا ببرد و اثرات درمانی داروها یا انسولین را تحت تأثیر قرار دهد.
واقعیت این است که باور به «عسل دیابتی» نه تنها علمی نیست، بلکه می‌تواند سلامت بیماران را به خطر اندازد و موجب تشدید بیماری شود. این باور، در عین حال که امید کوتاهی برای مصرف شیرین بدون عوارض فراهم می‌کند، می‌تواند بیماران را از مسیر علمی و منطقی کنترل بیماری دور کند. طلای شیرین طبیعت، عسل، برای بیماران دیابتی یک محصول خطرناک است، حتی اگر طبیعی‌ترین و خالص‌ترین نمونه آن باشد. تنها راه ایمنی، آگاهی، مشورت پزشکی و رعایت دقیق رژیم غذایی است. دیابت بیماری‌ای است که کوچک‌ترین سهل‌انگاری در کنترل قند خون، پیامدهای جدی و بلندمدتی دارد؛ بنابراین مصرف خودسرانه و اعتماد به تبلیغات تجاری، می‌تواند هزینه‌ای گران برای سلامت بیماران داشته باشد.عسل، هرچند طبیعی و مغذی، برای بیماران دیابتی گزینه‌ای ایمن نیست؛ طلای شیرین طبیعت، زمانی ارزشمند است که دانش و آگاهی همراه آن باشد.
دیدگاه متخصصان غدد و تغذیه در این خصوص چیست؟
بیماران مبتلا به دیابت، همواره با پرسش‌های متعددی درباره رژیم غذایی و مصرف شیرینی‌ها مواجه هستند. یکی از دغدغه‌های رایج در ماه‌های اخیر، موضوع مصرف «عسل دیابتی» است؛ محصولی که در بازار با تبلیغات گسترده عرضه می‌شود و به‌طور ویژه برای بیماران دیابتی معرفی شده است. اما آیا این نوع عسل واقعاً ایمن است؟ و آیا مصرف آن می‌تواند به کنترل بهتر قند خون کمک کند یا بالعکس، سلامت بیمار را به خطر می‌اندازد؟
برای بررسی این پرسش، خبرنگار تسنیم با دو متخصص برجسته در زمینه غدد و تغذیه گفت‌وگو کرد. دکتر عذرا اخی، فوق تخصص غدد درون‌ریز و متابولیسم و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مازندران، با قاطعیت اعلام کرد که مصرف عسل برای بیماران دیابتی با قند خون بالا، مضر است و هیچ پشتوانه علمی برای عسل‌های تحت عنوان «عسل دیابتی» وجود ندارد. به گفته وی، این نوع عسل بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد و هدف آن جذب مشتری و افزایش فروش است، نه کاهش قند خون یا ایجاد محصولی ایمن برای بیماران مبتلا به دیابت.
وی توضیح داد: عسل، حتی اگر کاملاً طبیعی و خالص باشد، حاوی مقادیر قابل توجهی فروکتوز و گلوکز است و این ترکیب قندی می‌تواند به سرعت سطح قند خون را افزایش دهد. بنابراین بیماران دیابتی باید از مصرف خودسرانه آن خودداری کنند و قبل از هرگونه تغییر در رژیم غذایی، با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنند.
از سوی دیگر، دکتر آتنا رمضانی، متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مازندران، با تشریح دقیق ترکیب شیمیایی عسل، تاکید کرد که این ماده طبیعی، علی‌رغم شهرت دیرینه‌اش، برای بیماران دیابتی محدودیت جدی دارد. وی گفت: «عسل طبیعی که مستقیماً از کندوهای کوهستانی برداشت می‌شود، حاوی فروکتوز است. فروکتوز به عنوان قندی با بالاترین ظرفیت لیپدژنیک در طبیعت شناخته می‌شود؛ یعنی بیشترین قابلیت تبدیل به چربی را دارد و می‌تواند باعث افزایش سطح چربی خون شود. در بیماران دیابتی، این مسئله می‌تواند به تشدید مشکلات متابولیک و افزایش خطر بیماری‌های قلبی و عروقی منجر شود.»
رمضانی افزود: حتی مصرف عسل خالص و طبیعی برای بیمارانی که قند خون کنترل نشده دارند یا HbA1c بالای حد استاندارد دارند، توصیه نمی‌شود. تنها گروهی که می‌توانند مصرف محدود و دقیق عسل را در برنامه غذایی خود داشته باشند، بیماران دیابتی کنترل شده با HbA1c حدود 7 یا کمتر هستند.
این متخصص تغذیه تاکید کرد که میزان مصرف ایمن عسل برای این دسته از بیماران باید دقیق و محدود باشد: مصرف بین دو تا سه قاشق چای‌خوری، و ترجیحاً در وعده‌های غذایی، به ویژه صبحانه، مجاز است. این کار باعث می‌شود قند حاصل از عسل با سایر مواد غذایی ترکیب شده و اثر کمتری بر قند خون داشته باشد.
رمضانی خاطرنشان کرد که حتی بیماران دیابتی کنترل شده نیز باید مصرف عسل را با نظارت پزشک یا متخصص تغذیه هماهنگ کنند و هرگونه تغییر در علائم قند خون را ثبت و پیگیری کنند. وی افزود: «متاسفانه باور عمومی درباره «عسل دیابتی» می‌تواند سلامت بیماران را به خطر اندازد؛ چرا که بسیاری تصور می‌کنند این محصول بدون قند و ایمن است، در حالی که فروکتوز موجود در آن می‌تواند باعث افزایش ناگهانی قند و چربی خون شود.»
دکتر گلبن سهراب عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نیز در گفت وگو با خبرنگار تسنیم هشدار داد: مصرف عسل حتی در حالت طبیعی می‌تواند قند خون بیماران دیابتی را افزایش دهد. این تصور که عسل قند خون دیابتی‌ها را بالا نمی‌برد، نادرست است. بیماران دیابتی تنها با تجویز پزشک و در مقدار اندک می‌توانند عسل را جایگزین قندهای ساده کنند.
وی با اشاره به اهمیت رژیم غذایی در کنترل بیماری دیابت افزود: دیابتی‌ها باید از غلات تصفیه‌نشده و نان‌های سبوس‌دار استفاده کنند و از مصرف نان‌های سفید مانند لواش و باگت پرهیز داشته باشند. همچنین مصرف برنج ساده باید کاهش یابد و جای خود را به غذاهای ترکیبی مانند عدس‌پلو یا سبزی‌پلو بدهد.
این متخصص تغذیه تأکید کرد: مصرف سبزیجات خام یا آب‌پز به جای سرخ‌شده، استفاده از گوشت سفید به‌ویژه ماهی (حداقل دو بار در هفته) و مرغ (دو تا سه بار در هفته) و کاهش مصرف گوشت قرمز از جمله توصیه‌های مهم برای بیماران دیابتی است.»
وی روغن‌های کلزا، زیتون و کنجد را بهترین گزینه برای این بیماران دانست و گفت: دیابتی‌ها باید از روغن‌های جامد، روغن‌های سرخ‌کردنی، کره و خامه پرهیز کنند و حتی‌المقدور از سرخ کردن مواد غذایی اجتناب نمایند.
وی افزود: حبوبات به دلیل داشتن پروتئین گیاهی، فیبر محلول و نبود کلسترول، نقش مهمی در کنترل قند خون دارند و باید بخش قابل توجهی از رژیم غذایی بیماران دیابتی را تشکیل دهند.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره الگوی مصرف غذا توضیح داد: دیابتی‌ها نباید مدت طولانی بدون غذا بمانند و همچنین نباید در یک وعده حجم زیادی غذا مصرف کنند، زیرا این کار سبب نوسان شدید قند خون می‌شود. مقدار کربوهیدرات دریافتی باید در روزهای مختلف ثابت باشد و در قالب سه وعده اصلی و سه تا چهار میان‌وعده توزیع شود.
وی خاطرنشان کرد: کربوهیدرات تنها در نان و غلات و قندهای ساده وجود ندارد، بلکه در میوه‌ها و لبنیات نیز یافت می‌شود. یک لیوان شیر یا ماست و یک میوه متوسط معادل یک برش نان قند دارد. هر میوه متوسط حدود 15 گرم قند دارد و می‌تواند قند خون را بالا ببرد، بنابراین بیماران دیابتی باید مصرف میوه را به 2 تا 4 واحد در شبانه‌روز محدود کنند و بیشتر ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌های مورد نیاز خود را از طریق سبزیجات تأمین نمایند.
سهراب تأکید کرد که مدیریت صحیح رژیم غذایی، به‌ویژه کنترل مقدار کربوهیدرات، مصرف محدود عسل، پرهیز از نان سفید و روغن‌های ناسالم، افزایش مصرف سبزیجات و حبوبات و توزیع مناسب وعده‌های غذایی، کلید اصلی کنترل قند خون در بیماران دیابتی است.
انتهای پیام/