حجت‌الاسلام والمسلمین فرهاد عباسی معاون پژوهش حوزه های علمیه طی سخنانی در نهمین مدرسه حکمرانی که در سالن شهید سلیمانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم برگزار شد، با تشریح ابعاد حکمرانی نرم در حوزه علوم دینی، بر ضرورت عبور از رویکردهای صرفاً نظری و ورود به عرصه ارائه مدل‌های کاربردی تأکید کرد.
وی با قدردانی از برگزارکنندگان این دوره اظهار کرد: علم حتی اگر موضوع آن دین باشد، در صورتی که در خدمت تحقق ارزش‌های الهی قرار نگیرد، ممکن است تبدیل به علمی بی‌طرف و سکولار شود و نتواند در حکمرانی دینی نقش‌آفرینی کند.
استاد حوزه علمیه قم با تبیین مفهوم «علم دینی» افزود: علم دینی تنها کشف حقیقت نیست؛ بلکه پیوندی میان حقیقت و ارزش‌های دینی برقرار می‌کند و به تغییر سبک زندگی، نگرش‌ها و رفتارهای اجتماعی منتهی می‌شود.
وی با بیان اینکه حکمرانی نرم به دنبال فرهنگ‌سازی و اقناع‌گری است، تصریح کرد: در حکمرانی سخت، تمرکز بر قانون، اجبار و پاداش و تنبیه است، اما حکمرانی نرم مبتنی بر فرهنگ‌سازی، ایجاد انگیزه و شبکه‌سازی اجتماعی است و هدف آن شکل‌دهی یک گفتمان مسلط و ریشه‌دار است که مردم را با اختیار و آگاهی همراه می‌سازد.
معاون پژوهش حوزه‌های علمیه کشور پنج مرحله برای تحقق مدل نرم حکمرانی علم دینی برشمرد و گفت:
نخست، تولید دانش بومی و معنادار مبتنی بر مبانی وحیانی و عقلانیت دینی است.
دوم، عملیاتی‌سازی ارزش‌ها و تبدیل مفاهیم کلی به الگوها، شاخص‌ها و رفتارهای قابل اجرا.
سوم، ایجاد اقناع درونی از طریق ارائه دلایل علمی، اجتماعی و تجربی برای تغییر رفتار.
چهارم، آسیب‌شناسی مسائل نوپدید و ارائه راهکارهای متناسب با نیازهای جدید جامعه.
و پنجم، شبکه‌سازی نهادی و جریان‌سازی فرهنگی میان حوزه، دانشگاه و بدنه اجتماعی.
حجت الاسلام والمسلمین عباسی با اشاره به ضرورت هم‌افزایی میان پژوهش و مدیریت اجتماعی تأکید کرد: پژوهش باید پل ارتباطی میان ارزش‌های دینی و زندگی روزمره باشد تا آموزه‌های دینی تنها در مسجد و محافل مذهبی نماند، بلکه به عرصه خانواده، محیط کار و سبک زندگی نیز تسری یابد.
وی به چالش‌هایی مانند فضای مجازی و مسائل نوپدید دوره معاصر پرداخت و گفت: حکمرانی سخت در این حوزه‌ها ناکارآمد است. برای مثال در حکمرانی فضای مجازی، راهکار اصلی فیلترینگ نیست، بلکه تولید محتوای جذاب و ارزشی، تقویت سواد رسانه‌ای دینی و توسعه پلتفرم‌های بومی بر پایه اخلاق اسلامی می‌تواند منجر به تغییر رفتار داوطلبانه شود.
استاد حوزه علمیه قم با تأکید بر ضرورت بازنگری در روند پژوهش‌های حوزوی، تصریح کرد: اگر پژوهش فاقد کارکرد عملی باشد و تنها در قالب پایان‌نامه‌ها و مباحث انتزاعی باقی بماند، حکمرانی دینی در عرصه عمومی با خلأ مواجه خواهد شد. مدل‌های علمی برآمده از پژوهش باید نقشه راه و شاخص‌های مورد نیاز سیاست‌گذاران را ارائه دهد.
گفتنی است، این نشست با طرح مباحث تکمیلی درباره «زنجیره اثرگذاری پژوهش» و «نقش بازتعریف معانی، گفتمان‌سازی و جریان‌سازی در تغییر رفتار اجتماعی» به کار خود پایان داد.