به گزارش روز دوشنبه ایرنا به نقل از خبرگزاری شهاب، با افزایش تحرکات دیپلماتیک در سازمان ملل برای تدوین ترتیبات مرحله پس از جنگ در غزه، طرح آمریکا برای ایجاد یک نیروی چندملیتی در این منطقه وارد مرحله‌ای حساس شده است. این طرح قرار است امروز در نشست شورای امنیت به رأی گذاشته شود؛ موضوعی که موجی از واکنش‌های انتقادی در میان پژوهشگران، سیاست‌پژوهان و حقوقدانان فلسطینی برانگیخته است.
نگرانی از تثبیت قیمومیت خارجی
به گفته کارشناسان، طرح پیشنهادی آمریکا تنها یک چارچوب امنیتی موقت نیست، بلکه زمینه‌ساز نوعی «قیمومیت خارجی» بر غزه است؛ ساختاری که می‌تواند اختیاراتی فراتر از مأموریت‌های متعارف نیروهای حافظ صلح داشته باشد و در عمل به مدیریت امور داخلی غزه بپردازد.
این هشدارها در شرایطی مطرح می‌شود که غزه پس از جنگی طولانی و ویرانگر با بحران انسانی و اجتماعی عمیقی روبه‌رو است و جامعه فلسطینی در یکی از آسیب‌پذیرترین دوره‌های تاریخی خود قرار دارد.
براساس اطلاعات منتشرشده، واشنگتن طی هفته‌های گذشته تلاش کرده است چارچوبی را برای یک «حکومت انتقالی» در غزه طراحی کند که شامل استقرار نیروی چندملیتی، نوسازی ساختار امنیتی و بازآرایی بخش‌های اداری باشد.
تحلیلگران می‌گویند طرح یادشده می‌تواند به ایجاد روندی منجر شود که نقش فلسطینی‌ها را در تصمیم‌گیری‌های حساس آینده تضعیف کند.
هشدار کارشناسان درباره پیامدهای امنیتی
عماد ابوعواد، تحلیلگر سیاسی فلسطینی می‌گوید این طرح به دنبال بهره‌برداری از فرسایش گسترده‌ای است که فلسطینی‌ها پس از جنگ متحمل شده‌اند.
او معتقد است که طراحان آمریکایی فرض را بر این گذاشته‌اند که جامعه فلسطینی در وضعیت کنونی «هر گزینه‌ای جز بازگشت به درگیری نظامی» را خواهد پذیرفت و همین موقعیت دست آمریکا را برای ورود به ساختار حکمرانی غزه باز می‌گذارد.
به گفته او، این طرح نه‌تنها زمینه را برای حضور طولانی‌مدت قدرت‌های خارجی فراهم می‌کند، بلکه می‌تواند نقشی تعیین‌کننده در شکل‌دهی به ساختار حکمرانی آینده غزه داشته باشد؛ ساختاری که ممکن است نه بر اساس خواست فلسطینی‌ها، بلکه متناسب با دیدگاه‌های قدرت‌های طراح شکل بگیرد.
ابوعواد هشدار می‌دهد که استقرار چنین نیرویی، در آینده ممکن است به برخورد مستقیم میان گروه‌های مقاومت و نیروهای خارجی منجر شود.
او همچنین معتقد است این طرح از منظر راهبردی برای اسرائیل مزایای قابل‌توجهی دارد، از جمله واگذاری مأموریت خلع سلاح گروه‌های فلسطینی به نیروی بین‌المللی.
نادیده‌گرفتن حقوق فلسطینی‌ها
محسن صالح، رئیس مرکز مطالعاتی الزیتونه نیز این طرح را «نقض آشکار حقوق طبیعی و مشروع فلسطینی‌ها» می‌داند. او تأکید می‌کند که چنین ساختاری می‌تواند صدها سند و قطعنامه مرتبط با حقوق فلسطینی‌ها را بی‌اثر کند و به نوعی «تنبیه جمعی» ملت فلسطین بیانجامد.
به باور او، طرح آمریکا به‌جای آنکه زمینه را برای پایان‌دادن به اشغالگری فراهم کند، آن را در قالبی جدید تثبیت می‌کند.
صالح می‌گوید این ابتکار در نهایت به ایجاد نوعی ساختار اجرایی منتهی می‌شود که تحت نفوذ و منافع قدرت‌های خارجی قرار دارد و فلسطینی‌ها را در مسیر تعیین آینده خود به حاشیه می‌راند.
او همچنین هشدار می‌دهد که چنین ترتیباتی نه‌تنها کمکی به آرامش نمی‌کند، بلکه ممکن است بذر ناآرامی‌های جدید را در آینده بکارد.
رقابت طرح‌ها در شورای امنیت
صلاح عبدالعاطی، رئیس یک نهاد حقوقی فلسطینی، می‌گوید در مقابل طرح آمریکا، پیش‌نویس مشترکی از جانب روسیه، چین و الجزایر نیز ارائه شده که بر آتش‌بس فوری، خروج کامل و بدون شرط اسرائیل از غزه و ایجاد سازوکار امدادی و نظارتی مستقل تأکید دارد.
او معتقد است این طرح با قوانین بین‌المللی هماهنگی بیشتری دارد و از حقوق فلسطینی‌ها حمایت می‌کند.
به گفته عبدالعاطی، سناریوهای پیش رو شامل چند احتمال است: تصویب طرح آمریکا با برخی اصلاحات محدود، ایجاد نسخه‌ای ترکیبی از دو طرح رقیب، یا حتی رد هر دو طرح و ادامه وضعیت بحرانی در غزه.
او هشدار می‌دهد که طرح آمریکا در صورت تصویب، به ایجاد نیرویی منجر خواهد شد که اختیارات گسترده‌ای در غزه از کنترل امنیت تا نظارت بر بازسازی دارد، شرایطی که امکان درگیری میان این نیرو و گروه‌های فلسطینی را افزایش خواهد داد.
اختیارات فراتر از حفظ صلح
برخی تحلیلگران نیز معتقدند نیروی پیشنهادی آمریکا برخلاف نیروهایی مانند یونیفل در لبنان یا ناظران بین‌المللی در جولان، وظایفی فراتر از نظارت و حفظ صلح برعهده خواهد داشت.
فراس یاغی، تحلیلگر سیاسی فلسطینی این نیرو را «بخشی از یک ساختار تازه برای اعمال نفوذ خارجی در غزه» توصیف می‌کند که به گفته او می‌تواند به عنوان «نیروی اجرایی یک نظام قیمومیتی» عمل کند.
یاغی می‌گوید این نیرو نه‌تنها در مرزها، بلکه در داخل غزه فعال خواهد بود و اختیاراتش می‌تواند به مدیریت امور امنیتی و سیاسی نیز گسترش یابد؛ امری که به باور او ماهیتی نزدیک به یک «قدرت اشغالگر» ایجاد می‌کند، نه یک نیروی بی‌طرف برای حفظ صلح.
این بحث‌ها در حالی مطرح می‌شود که آتش‌بس اجرایی‌شده از ۱۰ اکتبر به جنگی دو ساله پایان داده است؛ جنگی که بیش از ۶۹ هزار شهید و ده‌ها هزار مجروح بر جای گذاشت و حدود ۹۰ درصد زیرساخت‌های غیرنظامی غزه را ویران کرد.
در چنین شرایطی، بسیاری از کارشناسان معتقدند هر طرح بین‌المللی بدون مشارکت واقعی فلسطینی‌ها، به جای کمک به بازسازی، ممکن است موجب بی‌ثباتی بیشتر شود.