به گزارش ستاد برگزاری هفته کتاب، در دومین روز برگزاری سلسله نشست ها، "جایگاه حقوقی عاملان نشر" با حضور دکتر سید عباس حسینی نیک، همزمان با سی‌وسومین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران در سلسله نشست‌های انجمن فرهنگی هنری زنان ناشر مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
دکتر سید عباس حسینی نیک کارشناس این نشست تخصصی در جمع فعالان و علاقمندان حوزه نشر با اشاره به اینکه از نقش آفرینی انجمن‌های فرهنگی و هنری مثل انجمن فرهنگی هنری زنان ناشر در توسعه فرهنگ نشر به نسل جدید، به خود می‌بالد و تشکر می‌کند گفت: هفته کتاب، فرصت خوبی است تا این انجمن‌ها و تشکل‌های صنفی و فرهنگی بیش از این در توسعه و ترویج فرهنگ و صنعت نشر نقش آفرین باشند.
مدیر انجمن ناشران دانشگاهی در این نشست به بررسی فعالان و عاملان نشر کتاب اشاره کرد و گفت: عاملان نشر شامل پدیدآورندگان، ناشران، تشکل‌های نشر، عوامل فنی چاپ، جایگاه حقوقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مشتریان هستند.
مولفان و پدیدآورندگان محور حمایتی قانون نشر
دکتر حسینی نیک به حقوق پدیدآورنده و حقوق مربوط به ناشر اشاره کرد و گفت: حق نشر و تکثیر، حق ترجمه، حق اقتباس و تلخیص و تبدیل، حق عرضه و حق استفاده از پاداش از امتیازات و حقوق پدیدآورنده هستند.
کارشناس نشست بررسی جایگاه حقوقی عاملان نشر در ادامه به بررسی مسئولیت‌های حقوقی نشر اشاره و یادآور شد: در این زمینه با سه عامل تعیین کننده شامل مسئولیت پدیدآورنده، مسئولیت ناشر و مسئولیت مجوز دهنده رو‌به‌رو هستیم. همچنین در بحث مراحل قانونی انتشار کتاب نیز موضوع گرفتن شماره استاندارد بین المللی یا شابک، فهرست نویسی پیش از انتشار، مجوز انتشار کتاب و اعلام وصول کتاب مطرح است. همچنین در بحث ضوابط نشر نیز قانون اهداف و وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ، مصوبه اهداف و ضوابط نشر کتاب مصوبه ، مصوبه اصلاحی اهداف و سیاست‌ها و ضوابط نشر کتاب و آیین نامه صدور مجوز دایمی نشر کتاب محور هستند.
لزوم به روز رسانی قوانین حوزه نشر
دکتر حسینی نیک با تأکید بر ضرورت صیانت کامل از حقوق مادی و معنوی پدیدآورندگان بیان کرد که ناشران موظف‌اند تمامی ضوابط مالکیت فکری و مقررات نشر را رعایت کنند و بدون موافقت خالق اثر حتی یک اصلاحیه نیز مجاز نیست.
وی با اشاره به گسترش نقض حقوق نشر در فضای مجازی، تأکید کرد که قوانین موجود قدیمی است و باید به صورت یکپارچه، به روز و متناسب با شرایط جدید بازنویسی شود.
حسینی نیک با تأکید بر اینکه «حقوق معنوی پدیدآورندگان هیچگاه از بین نمیرود» اظهار کرد: آثار بزرگان ادب فارسی همچون حافظ، سعدی و مولانا با وجود گذشت سده‌ها همچنان دارای حقوق معنوی‌اند و ارزش وجودی آنها برای همیشه محفوظ میماند.
وی تصریح کرد که جاودانگی این حقوق به ماهیت معنوی خلق اثر وابسته است و زمان نمیتواند آن را از میان ببرد.
وی با اشاره به حقوق مادی آثار گفت: ترجمه نیز بخشی از همین حقوق به شمار میرود و پدیدآورنده تنها مرجع تصمیم گیری درباره اجازه یا عدم اجازه ترجمه اثر خویش است. پاداش‌ها و جوایز کتاب نیز در زمره حقوق مادی قرار دارند و ناشران هیچ حقی برای ورود به این حوزه و بهره برداری از امتیازات مالی مربوط به آن ندارند.
وی در بیان نکات کلیدی خطاب به ناشران تأکید کرد: رعایت حقوق پدیدآورندگان مهمترین اصل در حوزه نشر به شمار میرود. این حقوق شامل هر دو بخش حقوق مادی و معنوی است و مترجمان نیز با وجود آنکه پدیدآورنده متن اصلی نیستند، در حوزه حقوق مادی و معنوی ترجمه مورد حمایت قانون هستند.
وی افزود: رعایت ضوابط مالکیت فکری و همچنین رعایت مقررات نشر ـ که بخش اخیر مربوط به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است ـ دو شرط بنیادین برای صدور مجوز انتشار کتاب به شمار میروند و نقض هر یک از این دو شرط مانع انتشار خواهد شد.
حسینی نیک همچنین تصریح کرد: هرگونه اصلاحیه در متن باید با رضایت کامل پدیدآورنده انجام شود و ناشر به هیچ عنوان اختیار ایجاد تغییرات مستقل و بدون اجازه را ندارد.
بیشترین آسیب‌ها با گسترش فضای مجازی رخ میدهد
وی بخش دیگری از سخنان خود را به چالش‌های حوزه نشر در فضای امروز اختصاص داد و گفت: بیشترین آسیب‌ها در زمینه حقوق نشر و تکثیر رخ میدهد؛ آسیبی که با گسترش فضای مجازی شدت یافته است. قوانین فعلی که بیش از پنج دهه پیش تدوین شده اند، پاسخگوی اقتضائات امروز نیستند و باید به گون‌های اصلاح شوند که فضای مجازی را نیز پوشش دهند.
مهمترین تهدید فعلی، نقض حقوق ناشران و پدیدآورندگان است و این موضوع نیازمند توجه جدی مجلس و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
حسینی نیک یادآور شد: از سال ۱۳۹۰ پیشنهاد‌های اصلاحی برای بازنگری در قوانین ارائه شده، اما تاکنون به شکل جامع نهایی نشده است.
وی تأکید کرد که باید قوانین موجود تجمیع، اصلاح و یکپارچه‌سازی شوند تا یک قانون واحد، به‌روز و کارآمد در حوزه مالکیت فکری شکل گیرد؛ قانونی که به گفته وی لازم است هر دو سال یکبار نیز مورد بازنگری و به‌روزرسانی قرار گیرد تا پاسخگوی تحولات سریع حوزه نشر و حقوق مؤلف باشد.
۱۸ سال تلاش برای توسعه صنعت نشر کشور
در ابتدای این نشست مریم السادات ظهوریان مدیر عامل انجمن فرهنگی هنری زنان ناشر و مدیر انتشارات نورگیتی با اشاره به اهداف این انجمن در حوزه فرهنگی و هنری گفت: مجوز انجمن از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می باشد و با ۱۸ سال فعالیت برای توسعه و ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی و نیز موضوعات مختلف حوزه نشر و کتاب می‌پردازد.
وی با اشاره به اینکه انجمن فرهنگی هنری زنان در حال حاضر برای توسعه فرهنگ نویسندگی و حمایت از ناشران بویژه ناشران جوان تلاش می‌کند اظهار کرد: در حال حاضر ۲۱۲ عضو ناشر و فعال هنری و مولف در این انجمن عضو هستند.
همچنین آراسته بیدار بخت دبیر نشست "جایگاه حقوقی عاملان نشر" نیز بر توسعه فرهنگ و گفتمان حوزه نشر تاکید کرد و گفت: آشنایی فعالان حوزه نشر و نیز علاقمندان به تالیف و ترجمه و فعالیت در صنعت نشر یک ضرورت است.
همچنین در این نشست الهه امیریان عضو هیات مدیره انجمن علمی فناوری چاپ ایران و مدیر انتشارات رصد علم بیانیه انجمن به مناسبت سی و سومین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران را قرائت کرد.