احساس ناخوشی با خارش خفیفی در پشت گلو شروع می‌شود.بعد عطسه می‌کنید.سپس سرفه، آبریزش بینی و گرفتگی کامل، با تب یا بدون تب، که چند روز طاقت‌فرسا ادامه پیدا می‌کند.عفونت‌های ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی ــ که همان «سرماخوردگی معمولی» است ــ همه را گرفتار می‌کند؛ معمولاً سه بار در سال و هر بار به‌طور میانگین نه روز طول می‌کشد.
به گزارش انتخاب و به نقل از sciencealert؛
سرماخوردگی به آنتی‌بیوتیک‌ها پاسخ نمی‌دهد و بیشتر داروهای بدون نسخه در بهترین حالت اثرات متوسطی دارند.
در سال‌های اخیر، پژوهش‌هایی منتشر شده که نشان می‌دهد روش باستانی «شست‌وشوی بینی با محلول نمکی» در مبارزه با سرماخوردگی در بزرگسالان و کودکان مؤثر است.
این روش نه‌تنها مدت بیماری را کاهش می‌دهد، بلکه انتقال ویروس به سایر افراد را کم می‌کند، نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک را کاهش می‌دهد و حتی می‌تواند خطر بستری شدن بیمار را پایین بیاورد. بهتر از همه این‌که هزینه‌ی آن بسیار ناچیز است و نسخه‌ی پزشکی هم نمی‌خواهد.
من هم استادِ مدعوِ پزشکی هستم و هم پزشک فعال. به‌عنوان پزشک خانواده، هر روز با سرماخوردگی سروکار دارم. معمولاً بیمارانم وقتی برای نخستین بار شست‌وشوی بینی با محلول نمکی را توصیه می‌کنم، با تردید نگاه می‌کنند.
اما خیلی وقت‌ها دوباره برمی‌گردند و می‌گویند این روش زندگی‌شان را تغییر داده است. این کار نه‌تنها به درمان ویروس‌های تنفسی کمک می‌کند، بلکه در کنترل آلرژی‌ها، گرفتگی مزمن بینی، ریزش ترشحات پشت گلو و عفونت‌های مکرر سینوسی نیز مؤثر است.
شست‌وشوی بینی با محلول نمکی چیست؟
شست‌وشوی بینی فرآیندی است که طی آن حفره‌ی بینی با یک محلول آب‌نمک شسته می‌شود. در بعضی مطالعات، این کار با استفاده از بطری اسپری پمپی انجام شده است.
در برخی دیگر، شرکت‌کنندگان از «نیِتی پات» سنتی استفاده کردند؛ ظرفی شبیه قوری کوچک.
نیِتی پات قدمتی دست‌کم تا قرن پانزدهم دارد. این روش در سال ۲۰۱۲ پس از آن‌که دکتر اُز آن را در برنامه‌ی «اوپرا وینفری» نمایش داد، در آمریکا مورد توجه عموم قرار گرفت.
البته تنها وسیله‌ی مورد استفاده نبوده است. پزشکان یونان و روم باستان نیز ابزارهایی برای شست‌وشوی بینی داشتند. چنین روش‌هایی حتی بیش از یک قرن پیش، در سال ۱۹۰۲، در مجلات پزشکی مانند «لانست» مطرح شده بودند.
شست‌وشوی بینی چگونه عمل می‌کند؟
محلول نمکی چند فایده‌ی کلیدی دارد:
۱. شست‌وشوی فیزیکی راه هوایی
این محلول ترشحات، پوسته‌ها، ویروس، آلرژن‌ها و آلودگی‌های محیطی را از بینی خارج می‌کند.
۲. ایجاد محیط نامناسب برای ویروس‌ها
محلول نمکی کمی اسیدی‌تر از آب معمولی است. این محیط اسیدی برای ویروس‌ها نامطلوب است و تکثیرشان را دشوار می‌کند.
۳. کمک به عملکرد طبیعی مژک‌های بینی
سطح داخلی بینی با ساختارهای مویی‌مانند ریزی پوشیده شده که «مژک» نام دارند. این مژک‌ها هماهنگ می‌جنبند تا ویروس‌ها و ذرات خارجی را مانند پله‌برقی از بدن خارج کنند. شست‌وشوی بینی به عملکرد مؤثر این سیستم طبیعی کمک می‌کند.
پژوهش‌ها چه می‌گویند؟
یک مطالعه‌ی بزرگ روی بیش از ۱۱هزار نفر که در سال ۲۰۲۴ در «لانست» منتشر شد، نشان داد شست‌وشوی بینی از نخستین نشانه‌های بیماری و تا شش بار در روز، مدت بیماری را به‌طور متوسط حدود دو روز کاهش می‌دهد.
مطالعات کوچک‌تر حتی کاهش چهارروزه را گزارش کرده‌اند.
پژوهشی دیگر نشان داد شست‌وشوی بینی می‌تواند از انتشار بیماری جلوگیری کند. در یک مطالعه روی بیماران بستری پس از تشخیص کووید-۱۹ با سواب بینی، شست‌وشوی بینی هر چهار ساعت طی ۱۶ ساعت، ۸.۹ درصد کاهش بار ویروسی را نشان داد؛ درحالی‌که در گروه کنترل، بار ویروسی همچنان در حال افزایش بود.
نتایجِ مثبتِ شست‌وشوی بینی تنها محدود به عفونت‌های حاد نیست.
در بیماران مبتلا به «رینیت آلرژیک» (تب یونجه)، یک فراتحلیل از ۱۰ کارآزمایی بالینی کنترل‌شده نشان داد که این روش می‌تواند مصرف داروهای آلرژی را تا ۶۲ درصد کاهش دهد.
همچنین برای گرفتگی مزمن بینی، ریزش ترشحات پشت گلو و عفونت‌های مکرر سینوس مؤثر است.
چرا این موضوع مهم است؟
علاوه بر کمک به بهبود سریع‌تر بیماران، یکی از باارزش‌ترین اثرات شست‌وشوی بینی این است که می‌تواند از تجویز غیرضروری آنتی‌بیوتیک‌ها جلوگیری کند؛ موضوعی که نقش مهمی در مقاومت آنتی‌بیوتیکی دارد.
مدت‌هاست مشخص شده آنتی‌بیوتیک‌ها مدت یا شدت عفونت‌های ویروسی تنفسی را کاهش نمی‌دهند. با این حال، مطالعات نشان می‌دهد بیماران وقتی مطب پزشک را با نسخه‌ی آنتی‌بیوتیک ترک می‌کنند، احساس رضایت بیشتری دارند.
شاید به همین دلیل سالانه ۱۰ میلیون آنتی‌بیوتیک غیرضروری برای عفونت‌های ویروسی تنفسی تجویز می‌شود. در یک مطالعه روی بیش از ۴۹هزار مراجعه برای مشکلات تنفسی، در ۴۲.۴ درصد موارد، آنتی‌بیوتیک بی‌دلیل تجویز شد.
بخشی از دلیل احساس بهبودی برخی بیماران هنگام مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، اثرات ضدالتهابی غیرمستقیم آن‌هاست. اما این اثر را می‌توان با داروهای ضدالتهاب مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن ــ همراه با شست‌وشوی بینی ــ بهتر و با ایمنی بیشتر به دست آورد.
در مجموع، شست‌وشوی بینی روشی ارزان، مؤثر و مبتنی بر شواهد علمی است که نه‌تنها مدت بیماری را کوتاه می‌کند، بلکه از انتشار آن جلوگیری می‌کند، مصرف غیرضروری آنتی‌بیوتیک‌ها را کاهش می‌دهد و مانع بستری شدن می‌شود.
چگونه انجامش دهیم؟
برای شروع، به وسایل خاصی نیاز ندارید؛ حتی نیِتی پات هم ضروری نیست. بسیاری از داروخانه‌ها محلول نمکی را در ظرف‌های مجهز به نازل یا بطری‌های اسپری قابل‌پرکردن عرضه می‌کنند.
برای تهیه‌ی محلول خانگی:
• نیم قاشق چای‌خوری نمک بدون ید را در یک لیوان آب حل کنید.
• آب باید یا مقطر باشد یا حداقل پنج دقیقه جوشیده و سپس خنک شده باشد تا هرگونه باکتری خطرناک از بین برود.
• می‌توانید مقدار کمی جوش‌شیرین اضافه کنید تا سوزش احتمالی کاهش یابد.
نکته: محلول‌های شورتر مؤثرتر نیستند.
بااین‌حال، برخی مطالعات پیشنهاد کرده‌اند که «آب دریای طبیعی» به دلیل وجود مواد معدنی مانند منیزیم، پتاسیم و کلسیم ممکن است فواید بیشتری داشته باشد.
محلول‌های نمکی آماده نیز در بازار وجود دارند و ممکن است برای کسانی که از محلول ساده نتیجه‌ی کافی نمی‌گیرند، مناسب باشند.
می‌توانید پس از هر تماس احتمالی با فرد بیمار، از شست‌وشوی بینی استفاده کنید.
برای بهترین نتیجه، باید در اولین نشانه‌ی بیماری آن را آغاز کنید.
شست‌وشو را می‌توانید در طول روز هرچقدر لازم است تکرار کنید. حداقل، شست‌وشوی بینی باید صبح و شب انجام شود.همچنین می‌توانید غرغره‌ی آب‌نمک را به‌عنوان درمان کمکی در نظر بگیرید.
∎