به گزارش خبرنگار حوزه و روحانیت خبرگزاری تسنیم، کتاب «طلاب و موضوع ولایت فقیه با تأکید بر اندیشۀ سیاسی امام خمینی(ره)» جدیدترین اثر پژوهشکدۀ علوم و اندیشه سیاسی تألیف دکتر علی اکبری‌معلم است؛ اثری که براساس رویۀ فقها در بحث از ولایت فقیه و با روش پیمایش، به بررسی دقیق میزان آشنایی طلاب حوزه‌های علمیه با این اصل کلیدی نظام جمهوری اسلامی پرداخته است.
آگاهی سیاسی طلاب حوزه‌های علمیه نسبت به مبانی نظام سیاسی از اهمیت بنیادین برخوردار است؛ زیرا آگاهی سیاسی و اجتماعی‌شدن سیاسی، مستقیماً رفتار و کنش سیاسی آنان را شکل می‌دهد و از همین منظر، بقای مشروعیت نظام سیاسی در گروِ آشنایی و درک صحیح طلاب از اصول اساسی آن است. در همین راستا، امام خمینی(ره) همواره بر ضرورت آگاهی سیاسی طلاب و حضور مستمر آنان در عرصه‌های اجتماعی و سیاسی تأکید داشتند.
نظریۀ ولایت فقیه در اندیشۀ سیاسی امام خمینی(ره) به عنوان بدیل نظام شاهنشاهی در انقلاب اسلامی ایران مطرح شد و حمایت گستردۀ مردم، به‌ویژه طلاب و روحانیان، از این نظریه و رهبری بنیان‌گذار کبیر انقلاب، موجب پیروزی انقلاب اسلامی و تشکیل جمهوری اسلامی بر پایۀ ولایت فقیه شد. اما پرسش اصلی این است که آیا باور به ولایت فقیه همچنان در میان طلاب جایگاه محوری دارد؟ آیا میزان آشنایی آنان با این اصل مهم، به اندازه‌ای هست که استمرار حمایت آگاهانه آنان از نظام تضمین شود؟ و آیا حوزه‌های علمیه توانسته‌اند این باور کانونی را به‌درستی حفظ و به نسل جدید منتقل کنند؟
پژوهش حاضر همین پرسش‌ها را مبنای خود قرار داده و پرسش مرکزی را چنین طرح کرده است: میزان آشنایی طلاب سطوح مختلف حوزه‌های علمیه با موضوع ولایت فقیه چقدر است؟ نویسنده در فصل اول کتاب به بیان مباحث نظری و مفهومی پرداخته و سپس در فصل دوم ابعاد گوناگون ولایت فقیه را تبیین کرده است. در این فرایند، 87 شاخص در پنج بخش «مفهوم و پیشینۀ ولایت فقیه»، «مبانی، شرایط، وظایف، اختیارات و شبهات»، «ولایت فقیه در قانون اساسی»، «عملکرد ولایت فقیه در جمهوری اسلامی ایران» و «منابع مهم موجود در زمینۀ موضوع ولایت فقیه» استخراج و بر اساس این شاخص‌ها، پرسش‌نامه پژوهش طراحی شده است.
جامعه آماری این پیمایش 1109 نفر از طلاب مرد و زن، ایرانی و غیرایرانی، در بازۀ سنی 18 تا 70 سال بوده است؛ پیمایشی که به دلیل همزمانی با دوره شیوع کرونا با دشواری‌های جدی انجام شده است. نویسنده در فصل سوم روش پژوهش را توضیح داده و در فصل چهارم داده‌ها را با نرم‌افزار SPSS تحلیل کرده است. نتایج این تحلیل در سه محور «سیمای پاسخ‌گویان»، «میزان آشنایی پاسخ‌گویان» و «رابطۀ متقابل میان آشنایی طلاب و ابعاد مختلف ولایت فقیه» عرضه شده و یافته‌ها در دو سطح «توصیفی» و «تحلیلی ـ استنباطی» ارائه شده‌اند.
نتایج نشان می‌دهد 82 درصد پاسخ‌گویان مرد و 18 درصد زن بوده‌اند؛ 84 درصد آنان تابعیت ایرانی و 16 درصد غیرایرانی داشته‌اند؛ حدود 74 درصد از طلاب جامعه آماری کمتر از 20 سال سن داشته‌اند و در توزیع سطوح تحصیلی، 10 درصد در سطح یک، 29 درصد سطح دو، 42 درصد سطح سه و 3 درصد در سطح چهار مشغول تحصیل بوده‌اند. بر اساس تحلیل نهایی، بالاترین سطح آشنایی طلاب با موضوع «مفهوم و پیشینه ولایت فقیه» با 75 درصد و پایین‌ترین سطح آشنایی آنان با «منابع و کتاب‌های مربوط به ولایت فقیه» با 24 درصد بوده است. میانگین کل میزان آشنایی طلاب حوزه‌های علمیه با موضوع ولایت فقیه در پنج بخش اصلی پژوهش، 54 درصد برآورد شده که در سطح «متوسط» ارزیابی شده است.
نویسنده در پایان کتاب، متناسب با یافته‌های به‌دست‌آمده، مجموعه‌ای از پیشنهادها و راهکارها را در دو بخش «پیشنهادهای نویسنده» و «پیشنهادهای طلاب شرکت‌کننده در پیمایش» ارائه کرده است تا ضمن بهبود برنامۀ آموزشی و پژوهشی حوزه، از کاهش آشنایی طلاب با ابعاد نظری و تاریخی ولایت فقیه جلوگیری شود و مسیر ارتقای آگاهی آنان هموار گردد.
گفتنی است، چاپ نخست کتاب «طلاب و موضوع ولایت فقیه با تأکید بر اندیشۀ سیاسی امام خمینی(ره)» در 384 صفحه توسط پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شده و به قیمت 470 هزار تومان عرضه شده است. علاقه‌مندان برای تهیه نسخه چاپی می‌توانند به فروشگاه اینترنتی بوستان کتاب مراجعه کنند.
انتهای پیام/