ابوالفضل اسدی، رئیس پنجمین دوره المپیاد بین‌المللی ترکیبیات ایران و از مدال‌آوران المپیاد کامپیوتر کشور با تأکید بر اهمیت پرورش خلاقیت از مسیر آموزش ترکیبیات در گفت‌وگو با خبرنگار آنا گفت: این رشته زیربنای علوم نوینی چون هوش مصنوعی است و اگر بخواهیم در حوزه علم هوش مصنوعی قدرت علمی پیدا کنیم، باید ترکیبیات را از سنین پایین‌تر در آموزش رسمی کشور نهادینه کنیم.
آغاز یک حرکت علمی ملی
اسدی با اشاره به تاریخچه شکل‌گیری المپیاد ترکیبیات ایران اظهار کرد: ما در سال‌های گذشته در مدارس مختلف، به‌ویژه در مدارس سمپاد، به آموزش ترکیبیات برای المپیادهای ریاضی و کامپیوتر مشغول بودیم. در همان سال‌ها جمعی از اساتید مطرح کشور در حوزه ترکیبیات تصمیم گرفتند رقابتی علمی در این زمینه برگزار کنند.
وی افزود: در دوره نخست حدود ۱۰ استاد برجسته کشور که هر یک از چهره‌های شناخته‌شده این رشته بودند گرد هم آمدند و آزمونی بسیار باکیفیت طراحی کردند. استقبال گسترده از این رویداد ما را بر آن داشت تا در دوره دوم، مسابقه را به سطح بین‌المللی ارتقا دهیم. اکنون پس از چند سال، این المپیاد اعتبار علمی قابل توجهی در میان نخبگان داخل و خارج از کشور پیدا کرده است.
تأثیر ترکیبیات در علوم نوین و هوش مصنوعی
رئیس المپیاد بین‌المللی ترکیبیات با اشاره به ارتباط تنگاتنگ این علم با علوم کامپیوتر گفت: ترکیبیات در بسیاری از شاخه‌های علوم رایانه، به‌ویژه در حوزه هوش مصنوعی، نقش بنیادی دارد.
وی ادامه داد: مفاهیم علمی هوش مصنوعی به دلیل نیاز به پیش‌زمینه‌های پیچیده ریاضی، در سنین پایین قابل آموزش مستقیم نیست، اما ترکیبیات که پیش‌نیاز و پایه این حوزه است، می‌تواند از همان سال‌های ابتدایی تحصیل آموزش داده شود و در آینده ظرفیت کشور را در توسعه هوش مصنوعی تقویت کند.
سؤال جذاب از نخستین دوره المپیاد
اسدی به یکی از سؤالات خلاقانه المپیاد اشاره کرد و گفت: در نخستین دوره، مسئله‌ای طراحی شده بود که دو نفر هر کدام رشته‌ای ۱۰۰رقمی متشکل از صفر و یک انتخاب می‌کنند و هم‌زمان عددی از یک تا صد را به‌عنوان موقعیت رقم طرف مقابل انتخاب می‌کنند. اگر هر دو عدد انتخابی در موقعیت مشابه مقدار یک داشته باشند، آن دو پیروز محسوب می‌شوند. هدف این بود که روشی ارائه شود تا دو نفر بتوانند بدون تبادل اطلاعات اضافی، احتمال پیروزی خود را بیش از یک‌چهارم افزایش دهند.
وی این مسئله را نمونه‌ای از خلاقیت و عمق مفهومی در طراحی پرسش‌های ترکیبیاتی دانست.
خلاقیت، کلید موفقیت در ترکیبیات
رئیس المپیاد تأکید کرد: اصلی‌ترین عامل موفقیت در ترکیبیات خلاقیت است. مسائل ترکیبیاتی معمولاً دارای چندین مسیر حل هستند و پاسخ‌های بلند و تحلیلی دارند. اگر دانش‌آموز نتواند خلاقیت خود را پرورش دهد، احتمالاً در این حوزه موفق نخواهد بود.
وی افزود: خودِ مطالعه ترکیبیات یکی از بهترین ابزارها برای تقویت خلاقیت ذهنی است، چون ذهن را به تفکر غیرخطی و ابداع راه‌حل‌های متفاوت وادار می‌کند.
اسدی درباره نقش خود در طراحی سؤالات المپیاد توضیح داد: علاوه بر مدیریت کل رویداد، در کمیته علمی نیز حضور دارم و هم در طراحی و هم در انتخاب سؤالات نقش مستقیم ایفا کرده‌ام. تلاش ما این است که هر سؤال، هم از نظر علمی و هم از نظر خلاقیت، معیارهای بین‌المللی را رعایت کند.
وی با اشاره به گسترش تدریجی آموزش ترکیبیات در مدارس گفت: برگزاری این المپیاد باعث شد که مدارس مختلف در داخل و خارج از کشور برای آماده‌سازی دانش‌آموزان، خودشان دوره‌ها و رویدادهایی در زمینه ترکیبیات برگزار کنند. این روند، یکی از اهداف اصلی المپیاد یعنی ترویج علم ترکیبیات را محقق کرده است.
وی تأکید کرد: با این حال، این حرکت هنوز کافی نیست. اگر بخواهیم دامنه وسیع‌تری از دانش‌آموزان را با این علم آشنا کنیم، وزارت آموزش و پرورش باید ترکیبیات را به شکل جدی‌تر در کتاب‌های درسی وارد کند.
اسدی اظهار داشت: در حال حاضر در کشور ما مفاهیم ترکیبیاتی تنها از پایه دهم و به‌صورت محدود در کتاب ریاضی مطرح می‌شوند و در پایه دوازدهم نیز در مبحث ریاضیات گسسته به‌طور جزئی به آن پرداخته می‌شود. در حالی‌که در کشورهایی مانند روسیه، آموزش ترکیبیات از پایه چهارم یا پنجم آغاز می‌شود.
وی افزود: این تفاوت نشان می‌دهد که ما در تربیت ذهن‌های خلاق و آماده برای علوم نوین، با تأخیر روبه‌رو هستیم.
گراف، آینده پررونق ترکیبیات
به گفته رئیس المپیاد، یکی از شاخه‌هایی که در سال‌های آینده رشد چشمگیری خواهد داشت، مبحث گراف است.
اسدی تأکید کرد: به‌دلیل کاربردهای گسترده گراف در علوم کامپیوتر، این شاخه نه‌تنها در پژوهش‌های آکادمیک بلکه در پروژه‌های صنعتی و الگوریتمی نیز اهمیت فزاینده‌ای پیدا کرده است.
جایگاه علمی ایران در عرصه جهانی
وی در بخش پایانی سخنان خود گفت: آنچه برای من در این المپیاد بیش از هر چیز ارزشمند است، این است که نام ایران در مراکز علمی و نخبگانی جهان با افتخار آورده می‌شود. اینکه در مدارس و دانشگاه‌های کشورهای مختلف از المپیاد ترکیبیات ایران نام برده می‌شود، نشان می‌دهد که توانسته‌ایم گامی مهم در جهت تثبیت مرجعیت علمی ایران در سطح جهانی برداریم.
تجربه شخصی از مسیر المپیاد
اسدی با اشاره به سابقه شخصی خود گفت: من در دوران دانش‌آموزی در المپیاد کامپیوتر شرکت کردم و در سال ۱۳۹۱ موفق به کسب مدال شدم. این تجربه مسیر علاقه‌مندی من به ترکیبیات و علوم مرتبط را هموار کرد و امروز خوشحالم که این مسیر را در قالب برگزاری یک المپیاد جهانی ادامه می‌دهم.
انتهای پیام/