به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در خرم‌آباد، عاطفه زارعی ظهر یکشنبه در نخستین جلسه شورای اسناد و کتابخانه ملی لرستان، کتابخانه ملی را «کتابخانه مادر» کشور دانست و گفت: این مرکز موظف است تمامی آثار منتشر شده در ایران را گردآوری کرده و در اختیار پژوهشگران قرار دهد.
مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی غرب کشور با اشاره به جایگاه اسناد ملی، بی‌توجهی به آن‌ها را بی‌مهری به تاریخ و تلاش پیشینیان خواند و افزود: آیندگان باید بر اساس اسناد مستند، نه روایت‌های غیرمستند، به قضاوت تاریخ بپردازند.
امحای اسناد دولتی بدون هماهنگی با سازمان اسناد جرم است
وی همچنین هشدار داد که هرگونه تخریب یا امحای اسناد دولتی بدون هماهنگی با سازمان اسناد، جرم محسوب شده و طبق قانون مجازات اسلامی، مرتکب به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.
زارعی با بیان اینکه مدیریت منطقه‌ای غرب کشور از سال ۱۳۷۱ آغاز به کار کرده و استان‌های همدان، کرمانشاه، کردستان و ایلام را پوشش می‌دهد، گفت: اسناد به دو بخش مردمی و دولتی تقسیم می‌شوند؛ اسناد مردمی شامل نامه‌ها، قطعنامه‌ها، شجره‌نامه‌ها، نسخه‌های خطی و چاپ سنگی و اسناد شنیداری است و اسناد دولتی مکاتبات، گزارش‌ها، نمودارها، منابع کتابی و غیرکتابی و همچنین اسناد دفاع مقدس را دربرمی‌گیرد.
وی با اشاره به وظایف شورای اسناد ملی ایران، این شورا را تنها مرجع رسمی تصویب آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های اسنادی کشور دانست و افزود: کارشناسان پس از ارزشیابی، اسناد را ضدعفونی، فهرست‌نویسی و ثبت کرده و سپس در فضای دیجیتال برای همیشه نگهداری می‌کنند. آموزش مسئولان دبیرخانه‌ها و بایگانی‌ها، بازرسی دوره‌ای و نظارت بر اجرای بخشنامه‌های استاندارد نیز از وظایف اصلی سازمان است.
زارعی با بیان اینکه در لرستان ۵۷ دستگاه فعال، ۷ دستگاه نیمه‌فعال و ۱۲ دستگاه غیرفعال در حوزه اسناد وجود دارد، تأکید کرد: همکاری مستمر دستگاه‌ها در ارزشیابی اسناد، حافظه سازمانی کشور را تقویت می‌کند.
وی همچنین نسخه‌های خطی و چاپی مردمی را میراثی ارزشمند دانست که قدمت برخی از آن‌ها به بیش از صد سال می‌رسد و گفت: هر نسخه خطی روایتگر عمر یک خانواده، یک طایفه و بخشی از تاریخ ملت ایران است و باید در شرایط استاندارد نگهداری شود.
چاپ ۲۴۸ عنوان کتاب در سال ۱۴۰۳ در لرستان
زارعی با اشاره به آمار نشر استان لرستان در سال‌های اخیر گفت: در سال ۱۴۰۳، ۲۴۸ عنوان کتاب شامل ۲۰۲ تألیف، ۱۶ ترجمه و ۲۹ چاپ اول و تجدید چاپ منتشر شد.
انتشار ۱۴۲ عنوان کتاب در نیمه نخست ۱۴۰۴ در لرستان
وی ادامه داد: در نیمه نخست سال ۱۴۰۴، ۱۴۲ عنوان کتاب شامل ۳۱ تألیف، ۱۱ ترجمه و ۱۶ تجدید چاپ به ثبت رسیده است. طی این مدت بیش از چهار هزار نسخه کتاب نیز به شهرستان‌های مختلف لرستان اهدا شده است.
زارعی افزود: همکاری گسترده نهاد کتابخانه‌های عمومی و مدارس استان موجب شده هزاران نسخه کتاب و مجله به کتابخانه‌ها و مدارس لرستان اهدا شود؛ روندی که نشان‌دهنده توجه جدی به توسعه فرهنگی و دسترسی عمومی به منابع معتبر است.
مدیر اسناد و کتابخانه ملی غرب کشور همچنین به موضوع تاریخ شفاهی پرداخت و گفت: یکی از اقدامات مهم در فاز دوم مدیریت دانش، تدوین تاریخ شفاهی دستگاه‌های اجرایی و شناسایی مفاخر استان است. تاکنون ده مصاحبه با شخصیت‌های تأثیرگذار لرستان انجام و در پایگاه کتابخانه ملی ثبت شده که می‌تواند به تولید کتاب‌ها و رویدادهای علمی و فرهنگی منجر شود.
بیش از ۱۳ هزار برگ سند از لرستان در اختیار کتابخانه ملی است
زارعی گفت: تاکنون بیش از ۱۳ هزار و ۶۰۰ برگ سند شامل عکس‌ها و مدارک مربوط به خاندان‌های لرستان به کتابخانه ملی سپرده شده است؛ اسنادی که بخشی از هویت تاریخی و اجتماعی استان را بازتاب می‌دهند و باید از خطر نابودی و دپو شدن در سازمان‌ها نجات یابند.
وی پیشنهادهایی برای ارتقای وضعیت اسناد و منابع استان از جمله تعیین تکلیف اوراق مکاتبات دستگاه‌ها و جلوگیری از نابودی اسناد تاریخی، ساماندهی منابع دیداری و شنیداری و شناسنامه‌دار کردن عکس‌ها و مدارک، برگزاری دوره‌های آموزشی برای ادارات و نهادها در زمینه نگهداری و فهرست‌نویسی منابع و استمرار همکاری ناشران و مطبوعات در واسپاری آثار به کتابخانه ملی ارائه داد.
زارعی تأکید کرد: پژوهشگران داخلی و بین‌المللی نخستین مقصد خود را کتابخانه ملی قرار می‌دهند و این مرکز با ابزارها و تجهیزات لازم آماده سازماندهی اطلاعات و اسناد است. بنابراین لازم است همه دستگاه‌ها و نهادها با جدیت در این مسیر همکاری کنند تا داشته‌های تاریخی و فرهنگی لرستان برای نسل امروز و آینده ایران به یادگار بماند.
تولید کتاب یک زیست‌بوم با مشارکت هم بخش‌هاست
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار لرستان نیز در این جلسه تأکید کرد این شورا باید مطابق دستورالعمل شورای اسناد ملی در استان فعالیت کند و نقش مهمی در ساماندهی اسناد و کتابخانه‌های لرستان ایفا کند.
سعید پورعلی با اشاره به اهمیت تولید کتاب، آن را یک زیست‌بوم دانست که نیازمند مشارکت بخش‌های مختلف است.
وی افزود: مرکز اسناد و کتابخانه ملی، زیرساخت حافظه ملی است و در غرب کشور نیز مسئولیت سنگینی بر دوش ما می‌گذارد تا برای آیندگان تدارک ببینیم.
پورعلی وجود این مرکز در لرستان را از ابعاد حقوقی، امنیتی و فرهنگی دارای اهمیت دانست و آن را بخشی از حکمرانی دانایی معرفی کرد.
وی گفت: لرستان استانی پر سند با دارایی‌های فرهنگی غنی است که حتی موزه ملی ایران بخشی ویژه به آن اختصاص داده است.
معاون استاندار لرستان بر ضرورت اطلاع‌رسانی گسترده برای نگهداری اسناد تأکید کرد و گفت: ۷۶ دستگاه در طول ارزیابی فعال بوده‌اند و سایر دستگاه‌ها نیز باید وارد عمل شوند. دیوان محاسبات نیز در این زمینه پیگیری‌های خوبی داشته است.
وی اقدام به تدوین دانشنامه دفاع مقدس در ده جلد را گامی بزرگ خواند و از فعالیت‌های مرکز ایران‌شناسی و لرستان‌شناسی در گردآوری اسناد و منابع تاریخی تقدیر کرد.
همچنین تشکیل کمیته فرهنگی مجمع مشورتی برای گردآوری اطلاعات اسناد و کتاب‌های تاریخی استان از دیگر اقدامات اعلام‌شده بود.
پورعلی شکل‌گیری تعاونی ناشران را اقدامی ارزشمند دانست و گفت: در این راستا از ناشران، مؤلفان و فعالان حوزه کتاب حمایت می‌کنیم و برای خرید کتاب از ناشران نیز تدابیر لازم اندیشیده خواهد شد.
وی همچنین از معرفی بسته هدیه فرهنگی لرستان شامل کتاب در آینده نزدیک خبر داد و گفت: بنیاد لرستان‌شناسی و ایران‌شناسی باید تحرک بیشتری در حوزه اسناد و کتابخانه‌های غرب کشور ایجاد کنند. برای اجرای قانون اسناد نیز آمادگی کامل داریم.
حفظ اسناد لرستان؛ ضرورتی برای پاسداشت هویت فرهنگی و انتقال میراث به نسل‌های آینده
ناهید پرویزپور بر اهمیت نگهداری و پاسداشت اسناد تاریخی و مردمی استان لرستان به‌عنوان حافظه مکتوب ملت ایران تأکید کرد و افزود: اسناد دولتی و مردمی را پلی میان گذشته و آینده است.
وی گفت: این آثار نه تنها بازتابی از کنش‌ها، تعهدات، مالکیت‌ها و باورهای افراد و نهادها هستند، بلکه گواهی روشن بر تاریخ، فرهنگ و تمدن هر منطقه محسوب می‌شوند.
مدیرکل امور اجتماعی استانداری لرستان با اشاره به ثبت جهانی محوطه‌های پیش از تاریخ خرم‌آباد، افزود: این ثبت نشان می‌دهد لرستان به‌عنوان یکی از کهن‌ترین زیستگاه‌های انسانی، جایگاهی ویژه در میراث فرهنگی و هویت قومی دارد. حضور تمدن‌های بزرگ پیش از تاریخ و باستانی در این منطقه، اهمیت حفاظت از اسناد و مدارک موجود را دوچندان کرده است.
پرویزپور گفت: لرستان همواره محل تلاقی اقوام و خاستگاه طوایف متعدد بوده و همین امر موجب شکل‌گیری اسناد ارزشمند در حوزه‌های مختلف شده است؛ از فرامین دولتی و مالیات‌ها گرفته تا قباله‌های ازدواج و طلاق، تعهدنامه‌های مردمی و دیگر اسناد اجتماعی که امروز در دسترس پژوهشگران و علاقه‌مندان قرار دارد.
وی تأکید کرد: نگهداری از این اسناد صرفاً حفاظت از چند برگ کاغذ نیست، بلکه پاسداشت فرهنگ و تمدن ماست. این آثار امانتی در دست ما هستند که باید به نسل‌های آینده سپرده شوند. کوتاهی در این زمینه، خسارتی تاریخی خواهد بود که جبران‌پذیر نیست.
به گزارش ایبنا، در این جلسه از چند نفر از فعالان حوزه نشر، و اهدای اسناد به کتابخانه ملی و واسپاری نشریات در لرستان از طرف مرکز اسناد و کتابخانه ملی - مدیریت غرب کشور تجلیل به عمل آمد.
∎