به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، در این مراسم سعیده اسداللهی، یکی از مدیر مسئولان انتشارات نشراوی گفت: در این زمانه که کتاب گاهی موردی بیمهری قرار میگیرد، برخی انتشارات مانند نشراوی بدون رانت کار میکنند و سعی میکنند در جهت ادبیات باشند و برای آن وقت میگذارند. از آنجایی که اوضاع ترجمه این روزها به جاهایی میرود که مورد قبول ما نیست در انتشارات نشراوی به تالیف و نه ترجمه پافشاری داریم و با دست خالی ادامه میدهیم و سعی میکنیم پشت نویسندگان باشیم و در از نوشتهها در حوزه مطالعات و علوم انسانی حمایت کنیم.
منوچهر اکبرلو، کارشناس و منتقد تئاتر گفت: به طرز غافلگیرانهای با شخصیتهای نمایشنامه رضا فیاضی آشنا شدم. در تایید و تحسین این اثر او همین بس که نگارش آن در بهمن ۱۴۰۳ پایان یافت و در ۱۴۰۴ منتشر شد. فیاضی برای ما مانند کوه یخ است که نیمه او را در بازیگری میبینیم. نیمه عمیقتر او را در نویسندگی. او از شاگردان دکتر حسینعلی طباطبایی، پدر تئاتر اهواز است، در دانشگاه هنرهای زیبا تحصیل کرده و این نمایشنماه در امتداد مسیر نمایشنامه نویسی فیاضی است که یک سر و گردن از نوشتههای پیشین او بالاتر بود. امیدوارم از این نمایشنامه نیز استقبال شود.
وی افزود: رضا فیاضی ۴۰ سال است که کار میکند ولی بسیاری او را تنها به عنوان بازیگر میشناسند. به نظر من کار ناشر در مرحله چاپ کتاب تمام نمیَشود و باید در فضای تولید و تبلیغ کتاب کار کرد. کسی اگر بخواهد رضا فیاضی را بشناسد ابتدا باید کتاب آسیاباد او را بخواند، پس از آن تعجب نمیکند که او بتواند چنین نمایشنامهای بنویسد. او رماننویس درجه یکی است که وجه بازیگری او، وجوه دیگر او را تحتالشعاع قرار داده است.
با خواندن نمایشنامههای فیاضی یاد مرحوم اکبر رادی میافتم
اکبرلو ادامه داد: فیاضی قبل از هر چیز نویسنده است. حتی قبل از اینکه بازیگری را شروع کند و به تهران بیاید. در جامعهای که حرف کتاب و قلم کمتر است و کتابهای پروپاگاندا ویترینهای کتابفروشیها را پر کرده، کتابهایی از جنس قلم رضا فیاضی کمتر میبینیم.
این منتقد درباره نمایشنامه «کابوسهای شبانه میم ثریا» گفت: در بیشتر نمایشنامهها و رمانهای او زن و دختر شخصیت اصلی داستان هستند یا شخصیت تاثیرگذاری دارند. زن در آثار او محوریت دارد و من برداشتم این است که در خانوادهای بزرگ شده که ۶ خواهر و یک مادر کاریزماتیک داشته است. مادری که در مدیریت خانواده نقش مهمی داشته است. همه رمانهای او اجتماعی است و به آسیبها و شخصیتها میپردازد؛ شخصیتهایش پریشان حالند و معمولاً پایان تلخی دارند. برخلاف چهره خودش که همیشه بشاش، شوخ، خوشمشرب و مردمدار است. همه انتظار دارند نمایشنامههای شاد بنویسد و حداقل پایان خوش داشته باشد. اما برخی از داستانها با خودکشی یا مرگ تمام میشود و این نشان میدهد مسئله برای نویسنده جدی است و به بنبست رسیده است. او به ریشههای بحران نگاه میکند و برداشتنش این است که به راحتی درست نمیشود؛ چیزی که در رمانهای ایرانی کمتر میبینیم. او همچنین دو کار اقتباسی خوب مانند «لیر ناشاه» دارد که کاملاً شخصیتهای آن را ایرانی کرده است. همچنین چندین مجموعه شعر دارد که خواندنی است.
او ادامه داد: این کتاب شسته و رفته ای است و ویرایش آن بدون غلط و با باوسواس انجام شده است.به طوری که یاد نمایشنامههای مرحوم رادی افتادم. من معیارم این است که اگر بتوانم دیالوگها را در نمایشنامه عوض کنم و ببینم چه جایگزینی برایش بگذارم، اما دیدم با این اثر نمیشود این کار را کرد. چون همه چیز سر جایش است.
زن در آثار رضا فیاضی به شکل هنرمندانهای زنانه است
در بخش دیگری از این مراسم، شهرام زرگر، مدرس تئاتر و منتقد گفت: از نزدیک شاهد بودهام که فیاضی در تمام توانش را برای بازیگری میگذارد؛ با کارگردان درباره نقش گفتوگو میکند و نکاتی را با او چک میکند. این کارها حتماً از کسی برمیآید که عقبه نویسندگی و گفتوگونویسی دارد. او گفتوگونویس خوبی است و از آسیب گفتوگونویسی ناراست و ناروا بدور است.
زرگر با اشاره به نمایشنامه «لیر ناشاه» فیاضی گفت: به نظر من شخصیت شیدا در نمایشنامه «کابوس شبانه م.ثریا» به گونهای کوردلیای لیرشاه است. اشتباه تراژیک از طرف ثریا نیست و در جای غلطی از آدم درست است. خود شخصیت اصلی شاعرانگی دارد و در قالب شعر نو برای برخی گفتگوها استفاده میکند.
وی افزود: نکتهای که در این کار وجود دارد این است که با وجود همه تفاوتهای زن و شوهر، مرد نام زن را برای تخلص هنری استفاده میکند. فیاضی اگر نمایشنامه کودکانه بنویسد در فضای فانتزی مینویسد اما در آثار بزرگسال معمولاً در یانر اجتماعی و درباره بحرانهاست.
وی افزود: ممکن است این کار دغدغه یک نویسنده ناتورالیست باشد ولی خود کار ناتورالیست نیست، بلکه یک اثر شاعرانه و هنرمندانه است. در مزیت کسانی است که خود صحنه را تجربه کرده اند. بازیگر برخلاف سایر هنرمندان که از ابزار استفاده میکنند، از خودش مایه میگذارد، خودش را باید از شکل بیاندازد و شکل دیگری بگیرد؛ در واقع بازیگری قائم به ذات هنرمند است. پرداخت شخصیتها در آنیمای پرجوش شخصیت خود رضا فیاضی است. زن در آثار او به شکل هنرمندانهای زنانه است، در حالی که نویسنده یک مرد است.
کتاب مهجورترین کالای فرهنگی است
در بخش دیگر این مراسم، الهام اشرفی، ویراستار این کتاب گفت: خوشحالم که امروز برای یک کار فرهنگی و رونمایی یک کتاب و نمایشنامه دور هم جمع شدهایم. کتاب این روزها مهجورترین کالای فرهنگی است. خوشحالم که انتشارات نشراوی دست روی آثار تالیفی میگذارد و مهمتر اینکه برای آن ارزیابی این آثار زمان میگذارد.
وی افزود: این روزها برخی از کتابها به واسطه روابط با صاحبان نشر منتشر میشود اما در انتشارات نشراوی روابط اثری ندارد و خود اثر است که حرف میزند. وقتی که ویراستار و از قضا کتابخوان هم باشی ویرایش یک نمایشنامه توفیق اجباری محسوب میشود و اینکه از زاویه دید تماشاگران نمایشنامه را میبینیم بسیار زیباست و از خواندن آن لذت میبرم.
اشرفی ادامه داد: نمایشنامه «کابوسهای شبانه میم ثریا» جنبه تاریک از لحاظ افول اجتماعی یک نویسنده را به نمایش میکشد. در آن زمان کهخ خواب میبیند و از خواب میپرد و نشان دهنده سقوط اجتماعی است. رضا فیاضی دست روی موضوع افول اجتماعی میگذارد و به تصویر کشیدن آن به تصویر کشیدن آن جسارت میخواهد.
∎