سرویس فرهنگ و هنر خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نادر قدیانی، مدیر انتشارات قدیانی در بازدید از خبرگزاری ایبنا در ارزیابی عملکرد این رسانه ۱۹ ساله، گفت: به‌نظر من ایبنا در این ۱۹ سال، توانسته تا حد قابل‌قبولی جایگاه خود را در بین فعالان صنعت نشر، تثبیت و خلأ رسانه‌های تخصصی حوزه کتاب را پُر کند، در سال‌هایی که نشریه‌هایی مانند «کتاب هفته» از بین رفتند و خبرگزاری‌های دیگر از حوزه کتاب فاصله گرفتند، ایبنا توانست به مرجع خبری ناشران تبدیل شود.
وی ادامه داد: البته معتقدم، اگر مدیران بالادستی در زمینه نقد مجموعه‌های مختلف وزارت فرهنگ، آزادی و اختیار بیشتری به خبرنگاران بدهند، این خبرگزاری می‌تواند به مرجع جدی‌تر و اثرگذارتری در حوزه فرهنگ و نشر تبدیل شود.
قدیانی، با بیان اینکه در دهه ۸۰ یک یا دو خبرگزاری در زمینه کتاب، بسیار فعال بودند و خبرنگاران برجسته‌ای داشتند، گفت: اما در سال‌های اخیر، با تغییر نیروها و سیاست‌ها، توجه به کتاب در این رسانه‌ها کم‌رنگ شده؛ می‌توان گفت، عملاً تنها خبرگزاری‌ای که همچنان با جدیت به کتاب می‌پردازد، ایبنا است. امیدوارم سایر رسانه‌ها هم دوباره به این حوزه برگردند، چون کتاب زیربنای فرهنگ است.
اجرای برنامه‌های هفته کتاب مهم است
در بخش دیگر این گفت‌وگو، قدیانی به سابقه ۳۳ ساله برگزاری هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران اشاره کرد و گفت: حدود ۳۳ سال پیش، زمانی که آقای مسجد جامعی در وزارت فرهنگ بودند، با گروهی از ناشران جلسه‌ای گذاشتند و ایده برگزاری «هفته کتاب» را با طرح‌هایی مثل برگزاری نمایشگاه کتاب در مدارس، مطرح کردند.
وی ادامه داد: آن زمان تعداد ناشران حرفه‌ای بسیار معدود بود، اما همان جمع کوچک توانست حرکتی فرهنگی و ماندگار را پایه‌گذاری کند.
قدیانی، با بیان اینکه در دهه‌های ۶۰ و ۷۰، همزمان با رشد نرخ سواد عمومی، کتابخوانی رونق گرفت و شمارگان افزایش پیدا کرد، گفت: به عنوان مثال شمارگان کتاب‌های کودک به ۵ هزار نسخه و رمان‌ها به حدود ۳ هزار نسخه می‌رسید، اما نکته مهم این است که طی ۱۵ سال اخیر، «هفته کتاب» از نظر بودجه و اجرا، کمرنگ‌تر شده و توجه وزارت فرهنگ و ارشاد بیشتر به حوزه‌های هنری و سینمایی معطوف است و بخش فرهنگی، به‌ویژه حوزه کتاب، در حاشیه قرار گرفته است.
به گفته وی، امسال هم البته برنامه‌های زیادی از سوی دستگاه‌ها اعلام شده، اما باید دید در عمل چقدر اجرا می‌شود؛ زیرا در این زمینه معتقدم که تنها اعلام برنامه، کافی نیست، اجرای واقعی مهم است.
۱۴۰۵ سال سختی برای نشر خواهد بود
مدیر انتشارات قدیانی، با اشاره به وضعیت کنونی اقتصادی نشر به‌خصوص در حوزه کودک و نوجوان، عنوان کرد: وضعیت تولید کتاب، بسیار نگران‌کننده است. قیمت مواد اولیه ازجمله کاغذ، مرکب و مقوا به‌شدت افزایش یافته است. فقط در یک‌سال گذشته قیمت کاغذ از حدود یک‌میلیون و ۴۰۰ هزار تومان به ۲میلیون و ۴۰۰ هزار تومان رسیده است؛ یعنی حدود ۸۰ درصد افزایش.
وی افزود: به عنوان مثال، سال گذشته، هزار و ۱۰۰ عنوان کتاب منتشر کردیم که ۵۰۰ عنوان آن چاپ نخست بود، اما با این شرایط، تا پایان امسال احتمالاً کمتر از نصف این تعداد را می‌توانیم تولید کنیم.
قدیانی، با بیان اینکه مسئله این است که مشکل اصلی سال آینده خواهد بود؛ چون بسیاری از آثار آماده چاپ به‌دلیل هزینه زیاد، امکان تولید نخواهند داشت، گفت: به نظر من اگر دولت، واقعاً قصد حمایت دارد، باید منابع ارزی را به‌طور عادلانه بین مطبوعات و نشر تقسیم کند. طبق صحبت‌ها، ۴۰ میلیون دلار برای مطبوعات و نشر در نظر گرفته شده، درحالی‌که شمارگان آن‌ها بسیار کمتر از کتاب است؛ بنابراین معتقدم سهم حوزه نشر باید بیشتر از حوزه مطبوعات باشد.
به گفته وی، صنعت نشر، نیازمند حمایت فوری در زمینه تأمین کاغذ و کنترل قیمت مواد اولیه است؛ وگرنه سال ۱۴۰۵ با بحران جدی فرهنگی روبه‌رو خواهیم بود. معتقدم سال ۱۴۰۵ سال سختی برای نشر خواهد بود.
قدیانی، با طرح این موضوع که باید قدردان بنیان‌گذاران هفته کتاب و مدیران فرهنگی دهه‌های گذشته باشیم که پایه کتابخوانی را در کشور گذاشتند، گفت: امروزه نسل دهه‌های ۶۰ و ۷۰ که با کتاب رشد کردند، پدر و مادران تحصیل‌کرده جامعه‌اند، امیدوارم مدیران هم با همان دغدغه، نگاه فرهنگی را دوباره زنده کنند؛ چون کتاب هنوز مهمترین سرمایه فرهنگی ما است.
∎