به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا؛ ۲۵ آبان‌ماه برابر با ۱۶ نوامبر روز جهانی «مدارا» است؛ روزی که سازمان یونسکو برای آن انتخاب کرد تا جهان به یاد بیاورد «صلح» تنها در میدان‌های بزرگ و پشت میز‌های مذاکره شکل نمی‌گیرد؛ بلکه «صلح» هر روز در خانه‌ها، در کلاس‌ها، در اتاق‌های کار و حتی در گفت‌و‌گو‌های کوچک شکل می‌گیرد.
«مدارا» آن‌طور که اعلامیه یونسکو می‌گوید یک توانایی فعال برای فهمیدن دیگری، یک انتخاب آگاهانه برای پرهیز از خشونت و یک هنر برای همزیستی انسانی است. اما این مفاهیم زمانی معنا پیدا می‌کند که نگاهمان را از متن‌های رسمی برداریم و ببریم وسط زندگی واقعی؛ جایی که آدم‌ها با احساسات، اختلاف‌ها، خستگی‌ها و محدودیت‌هایشان تلاش می‌کنند کنار هم زندگی کنند. در واقع «مدارا» یک مهارت روزمره است.
صبحی که می‌توانست خراب شود…، اما نشد
ـ مدارا در فضای خانه
صبح پاییزی آرامی نیست. بوی نان تست‌شده در خانه پیچیده، اما صدای برخورد یک شیء روی زمین، مریم را دوباره عصبی می‌کند. برمی‌گردد؛ همان لپ‌تاپی است که دختر نوجوانش «هزار بار» باید آن را روی میز می‌گذاشت، نه روی لبه تخت. لپ‌تاپ لیز خورده و روی زمین افتاده.
مریم با همان عصبانیت همیشگی می‌خواهد شروع کند: ببین! چقدر باید بگم؟ چرا حواست نیست؟
دختر با تعجب، شاید هم کمی دلخوری می‌گوید: مامان… فقط حواسم نبود. چرا اینقدر سخت می‌گیری؟
این جمله کافی است تا یک صبح شلوغ را تبدیل به یک میدان جنگ کوچک خانوادگی کند. اما مریم، برخلاف همیشه، مکث می‌کند. یادش می‌آید دیشب مطلبی درباره روز جهانی مدارا خوانده بود؛ جایی گفته بود: «مدارا یعنی توانایی واکنش‌نشان‌ندادنِ عجولانه. یعنی قبل از پرتاب کلمات، چند ثانیه برای درک حقیقت طرف مقابل وقت بگذاری.»
مریم نفس عمیق می‌کشد. صدای چای‌جوش آرام می‌شود و به جای دعوا می‌گوید: می‌دونم عمدی نبود، فقط حس می‌کنم این روز‌ها خیلی وسایل خراب شده و هزینه‌ها بالا است. من هم خسته‌ام. بیا با هم یه جای ثابت برای لپ‌تاپ پیدا کنیم که خیال هر دومون راحت باشه.
دختر نگاهش نرم می‌شود. لبخند می‌زند. صبح نجات پیدا می‌کند.
این روایت چه مهارتی به ما می‌دهد؟
مکث سه‌ثانیه‌ای؛ ساده، اما معجزه‌گر. این مکث، اجازه می‌دهد «درک» جایگزین «واکنش» شود. اغلب تنش‌های خانوادگی از این مکث‌های از دست‌رفته ساخته می‌شود.
وقتی اختلاف شغلی به تنش شخصی تبدیل می‌شود
ـ مدارا در محیط کار
در شرکت کوچک خدماتی، دو همکار ـ آقای صابری و خانم عظیمی ـ مدت‌هاست بر سر تقسیم وظایف اختلاف دارند. موضوع پیچیده نیست؛ یکی نظم‌محور است، دیگری انعطاف‌محور. اما این دو شیوه فکری متفاوت، رفته‌رفته شبیه جدال‌های شخصی شده است.
هفته گذشته جلسه‌ای با تنش تمام شد. مدیر ناچار شد میانجی‌گری کند. همه چیز در آستانه انفجار بود.
صبح امروز، اما صابری با لیوان چای وارد اتاق عظیمی می‌شود: چند دقیقه وقت دارید؟ فکر کنم یک راه‌حل پیدا کردم.
عظیمی با تعجب: راه‌حل یا تکرار حرف‌های همیشگی؟
صابری بدون دفاع، بدون جدال می‌گوید: نه! فکر کردم شاید من زیادی خشک رفتار می‌کنم. شاید شما هم زیادی همه‌چیز را مورد به مورد جلو می‌بری. بیا یک مدل مشترک بنویسیم. یک برنامه‌ای که هم روند داشته باشد، هم امکان انعطاف.
عظیمی چند ثانیه نگاهش می‌کند؛ انگار منتظر همین جمله بوده: یعنی از موضعت کوتاه اومدی؟
صابری لبخند می‌زند: نه! «مدارا» به معنای کوتاه آمدن نیست. یعنی من تو را حذف نمی‌کنم، تو هم من را حذف نمی‌کنی. یعنی وسط اختلاف‌ها دنبال «نقطه سوم» می‌گردیم؛ نه اینکه ثابت کنیم کی برنده است.
این روایت چه مهارتی به ما می‌دهد؟
مدارا یعنی ساختن «راه سوم». خیلی وقت‌ها دو نفر می‌جنگند فقط، چون فکر می‌کنند فقط یکی باید برد داشته باشد.
حقیقتی که پشت یک صدای آزاردهنده پنهان شده بود
ـ مدارا در همسایگی
خانم نیرومند چند هفته است از صدای پای بچه‌های طبقه بالا کلافه شده. شب‌ها دیر آرام می‌گیرد، صبح‌ها زود بیدار می‌شود و هر صدایی برایش مثل ضربه چکش است.
بار‌ها با خودش گفته: اینها اصلاً مراعات ندارن!
اما یک شب که زنگ بالا را می‌زند، مادر خانواده در را با نگرانی باز می‌کند. بچه کوچک پایش در گچ است. وای! من فکر کردم بازی می‌کنن که اینقدر صدا میاد!
ـ نه! از وقتی پاش شکسته درست نمی‌تونه پا بذاره. من هم خسته‌ام، هم نگران، بعضی وقت‌ها صداش درمیاد.
خانم نیرومند در سکوت نگاه می‌کند. همه قضاوت‌هایش فرو می‌ریزد. می‌گوید: من اشتباه کردم. فکر می‌کردم بی‌ملاحظگیه. اگر کمکی خواستید، بگید، من هم مادرم، می‌فهمم سختی‌اش چیه؛ و شبی که می‌توانست به دعوا ختم شود، به همدلی ختم می‌شود.
این روایت چه مهارتی می‌دهد؟
پیش از قضاوت، پرسش کنیم. نود درصد تنش‌های زندگی شهری از «تصور غلط» شکل می‌گیرد.
چرا جهان امروز بیش از همیشه به مدارا نیاز دارد؟
این در حالی است که یونسکو زمانی روز جهانی «مدارا» را تصویب کرد که جهان درگیر رشد خشونت، افراط‌گرایی و بیگانه‌هراسی بود. اما امروز این تهدید‌ها چند برابر شده‌اند. سرعت جابه‌جایی مردم جهان بیشتر از گذشته است. فرهنگ‌ها با هم تماس مستقیم دارند. شبکه‌های اجتماعی اختلاف‌ها را بزرگ‌تر و سریع‌تر نشان می‌دهد. جوامع بیشتر از هر زمان دیگری چندقومیتی، چندزبانی و چندباوری شده‌اند. در چنین شرایطی، «مدارا» یک ضرورت امنیتی و اجتماعی است. در واقع «مدارا» به معنای پذیرش حق دیگری برای متفاوت بودن است. «مدارا» پایه صلح است، همان‌طور که خشونت و نفرت پایه‌های توسعه را از بین می‌برد.
مدارا چگونه ما را قوی‌تر می‌کند؟
پژوهش‌های تاب‌آوری نشان می‌دهد:
ـ هرچقدر تاب‌آوری فردی بالاتر باشد، بردباری اجتماعی بیشتر می‌شود.
ـ هرچقدر بردباری بیشتر باشد، خشونت کلامی و رفتاری کاهش می‌یابد.
ـ جامعه‌ای که بردبار است، شادتر، سالم‌تر و منسجم‌تر عمل می‌کند.
ناگفته نماند مدارا نوعی «قدرت نرم» است؛ نشانه بلوغ روانی است. توانایی صحبت‌کردن، شنیدن، درک کردن و ادامه دادن.
مهارت‌های زندگی برای تمرین مدارا
۱. مسئولیت احساسات خود را بپذیرید؛ به جای گفتن «تو منو ناراحت کردی»، بگوییم: «وقتی این اتفاق افتاد، من احساس ناراحتی کردم.» این جمله فضای گفت‌و‌گو را از اتهام خارج می‌کند.
۲. کنجکاوی فعال داشته باشید؛ سؤال کردن نشانه بلوغ است. وقتی نمی‌دانیم چرا دیگری کاری کرده، به جای قضاوت بپرسیم. معمولاً پاسخ‌ها ما را شگفت‌زده می‌کند.
۳. از کلیشه‌سازی فاصله بگیریم؛ قضاوت بر اساس شغل، ظاهر، لهجه، قومیت و جنسیت، ریشه بسیاری از تنش‌هاست. مدارا یعنی دیدن «انسان» قبل از «برچسب».
۴. مراقب کلماتمان باشیم؛ کلمه می‌تواند پلی بسازد یا دیوار. گاهی یک عبارت کوچک («می‌فهمم چه می‌گی»، «حق داری ناراحت باشی») شدت اختلاف را نصف می‌کند.
۵. تمرین احترام فعال؛ احترام یعنی تلاش برای درک، گوش دادن و پذیرفتن اینکه دنیا تنها از زاویه نگاه ما دیده نمی‌شود.
۶. نقطه مشترک بسازیم؛ «نه من حذف شوم، نه تو» راه‌حل مشترک همان‌جایی است که مدارا تبدیل به عمل می‌شود.
جهان با یک رفتار کوچک انسانی تغییر می‌کند
در نهایت اینکه روز جهانی مدارا آمده است تا یادآوری کند هر کدام از ما یک «پاره صلح» هستیم. نه در قامت یک سیاستمدار، نه در قامت یک فعال اجتماعی؛ بلکه در نقشی به اندازه یک مادر، یک همکار، یک همسایه، یک راننده، یک شهروند. «مدارا» یعنی پذیرفتن اینکه آدم‌ها متفاوت هستند؛ اما با همین تفاوت‌ها می‌توان جهانی ساخت که صداهایش کمتر تیز باشد و لبخندهایش بیشتر. زیرا جهان با یک گفت‌وگوی آرام، با یک مکث کوچک، با یک سؤال محترمانه، با یک قدم عقب‌نشینی هوشمندانه، آرام‌تر می‌شود.
انتهای پیام/