به گزارش جماران به نقل از الجزیره، سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، پس از دو هفته غیبت از صحنه، این هفته دوباره ظاهر شد.
غیبت این وزیر کهنه کار از جلسات مهم در روسیه و انتخاب جایگزین برای او برای نمایندگی از کشورش در اجلاس G20، بحثی را در مورد احتمال از دست دادن جایگاهش پیش ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه برانگیخته است.
برخی رسانه ها غیبت لاوروف را به شکست تلاش ها برای برگزاری اجلاس بوداپست بین دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا و همتای روسی او مرتبط دانستند، در حالی که مسکو هرگونه اختلاف را رد کرد.
غیبت قابل توجه
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه (75 ساله)، نه تنها در روسیه، بلکه در دوران اتحاد جماهیر شوروی سابق یکی از ستون های حکومت به شمار می رود.
«ژنرال» - همانطور که مطبوعات غربی او را می نامند - نیم قرن پیش و به طور مشخص در سال 1972 به کار دیپلماتیک پیوست و از سال 2004 بر تاج و تخت دیپلماسی روسیه به عنوان وزیر امور خارجه تکیه زد.
معمول نبود که شخصیتی در اندازه این وزیر کهنه کار از جلسه شورای امنیت ملی روسیه غایب باشد، اما رسانه های مختلف از جمله رویترز غیبت او را در جلسه اخیر شورا تایید کردند.
این تنها غیبتی نیست که جلب توجه کرد، بلکه گزارش رویترز همچنین تأکید کرد که رئیس جمهور روسیه شخصیتی غیر از لاوروف را برای حضور در اجلاس گروه 20 در آفریقای جنوبی در اواخر این ماه انتخاب کرده است، اجلاسی که لاوروف در بیشتر جلسات نماینده رسمی روسیه بوده است.
علاوه بر موارد فوق، برای دو هفته متوالی، وزارت امور خارجه روسیه دستور کار لاوروف را از دیدارها، برنامه های سفر و فعالیت های مختلف در طول هفته آینده، برخلاف روال معمول، فاش نکرد.
به گزارش «پیوتر ساور»، ویراستار امور روسیه در روزنامه گاردین بریتانیا که دوشنبه گذشته منتشر شد، غیبت یک مقام ارشد در کرملین بدون دلیل موجه، موضوعی سزاوار پیگیری است.
ساور تاکید کرد که لاوروف تنها عضو دائمی شورای امنیت بود که در جلسه سه شنبه قبل غایب بود، که راه را برای گمانه زنی های اجتناب ناپذیر در مورد اینکه ممکن است تغییری در پشت صحنه در رهبری روسیه رخ داده باشد، باز کرد.
چرا لاوروف غایب بود؟
گزارش های رسانه ای غیبت یا «غیبت دادن» لاوروف را به شکست تلاش ها برای برگزاری اجلاس بوداپست بین ترامپ و پوتین مرتبط دانستند و گزارش روزنامه فایننشال تایمز بریتانیا که در 5 نوامبر جاری منتشر شد، گزارش داد که واشنگتن پس از دریافت پیامی از وزارت امور خارجه روسیه مبنی بر اینکه مسکو آماده صرف نظر کردن از خواسته های سرسختانه خود در مورد اوکراین نیست، اجلاس بوداپست را لغو کرد.
این روزنامه به نقل از یک منبع گفت که مکالمه تلفنی بین لاوروف و مارکو روبیو، همتای آمریکایی او در 20 اکتبر، واشنگتن را از موضوع اجلاس دور کرد و باعث شد که آنها تصمیم بگیرند آن را لغو کنند.
در همین زمینه، مقاله ای در روزنامه فرانسوی «لوپاریزین» از نویسنده لینو پریستیموناکو می بیند که غیبت پوتین شاید نشان دهنده نارضایتی کرملین ناشی از ناکامی لاوروف در دستیابی به توافق با روبیو برای ترتیب دادن به برگزاری اجلاس باشد.
این مقاله به نقل از ژان دی گلینیاستی، سفیر سابق فرانسه در روسیه و نویسنده کتاب "ژئوپلیتیک روسیه" می گوید: "لغو اجلاس باعث نارضایتی گسترده در کرملین در میان کسانی شد که معتقدند آشتی با ایالات متحده مهمتر از به دست آوردن برخی از سرزمین ها در اوکراین است."
بر اساس گزارش قبلی الجزیره نت با عنوان «سفر پوتین به بوداپست چگونه خواهد بود؟»، این اجلاس برای روسیه یک پیروزی دیپلماتیک بود، بنابراین ناظران معتقدند که پوتین برای دستیابی به پیروزی ولو نمادین بر اروپا، روی این اجلاس حساب زیادی باز کرده بود و از شکست مذاکرات مربوط به برگزاری آن به هیچ وجه راضی نخواهد بود.
این فرضیه را این واقعیت تقویت می کند که ناظران رابطه رئیس جمهور روسیه با همتای آمریکایی او، پس از هر دیدار یا تماس بین این دو مرد، متوجه تغییری در موضع ترامپ می شوند.
در اجلاس آلاسکا، پوتین دستاوردهای آشکاری به دست آورد، زیرا که ترامپ از تهدیدات خود که علیه مسکو مطرح می کرد، پس از تعیین مهلت مشخصی برای روسیه برای موافقت با توقف جنگ یا مواجهه با تحریم های سخت، دست کشید.
پس از آخرین تماس تلفنی بین این دو رهبر، ترامپ سلسله اظهارات تند خود در مورد روسیه را متوقف کرد و تصمیم قطعی خود را برای مخالفت با دادن موشک های توماهاوک به اوکراین اعلام کرد؛ این موشکها قادر به ضربه زدن به عمق روسیه هستند.
غیبت هماهنگ
روزنامه روسی کومرسانت در هشتم ماه جاری به نقل از منابع ویژه گزارش داد که غیبت لاوروف از جلسات مهم در کرملین از قبل هماهنگ شده بود و افزود که آنچه رسانه‌های غربی تبلیغ می‌کنند، صرفاً سخنانی پوچ است.
رسانه‌های روسی بر رد آنچه در گزارش فایننشال تایمز آمده بود مبنی بر اینکه لغو اجلاس بوداپست به دلیل دریافت یادداشتی از سوی واشنگتن شامل خواسته‌های سختگیرانه روسیه در مورد اوکراین بوده، توافق کردند.
رسانه‌های روسی توضیح دادند که موضوع مربوط به یک یادداشت نیست، بلکه یک سند غیررسمی در مورد تفاهمات حاصل شده در اجلاس آلاسکا است که قبل از گفتگوی پوتین و ترامپ برای آمریکایی‌ها ارسال شده است، نه بعد از آن.
در همین راستا، روزنامه روسی نووستی به نقل از ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه، اعلام کرد که آنچه فایننشال تایمز منتشر کرده «به وضوح منعکس کننده یک فضای خصمانه علیه روسیه در چارچوب یک جنگ رسانه‌ای است که بخشی از جنگ ترکیبی است که توسط غرب و موتور محرک آن، یعنی آنگلوساکسون‌ها، به راه انداخته شده است.»
روزنامه نووستی مقاله فایننشال تایمز را شبیه به یک داستان خیالی از آثار آگاتا کریستی دانست و افزود که اگر این مقاله در دوران آگاتا کریستی منتشر می‌شد، دلیل کافی برای نوشتن یک رمان جنایی دیگر با عنوان «مقاله صرفاً انگلیسی»بود.
نووستی این پرسش را مطرح کرد که«چرا روزنامه بریتانیایی هیچ ماهیتی برای منبع خود مشخص نکرده است: نه سمت و نه حوزه کاری آن» و افزود که بریتانیا با نخبگان سیاسی و دستگاه‌های اطلاعاتی خود، نقطه اتکای اساسی برای تشدید اوضاع مربوط به اوکراین است.
پاسخ لاوروف
گزارشی از خبرگزاری روسی تاس به نقل از لاوروف وزیر خارجه روسیه ، لندن و رسانه‌های بریتانیایی را به راه اندازی یک کارزار سازمان یافته برای بدنام کردن روسیه متهم کرد و به عنوان مثال به پوشش جانبدارانه روزنامه فایننشال تایمز از تماس‌هایش با همتای آمریکایی خود اشاره کرد.
این خبرگزاری به نقل از لاوروف تکذیب کرد که لغو اجلاس بوداپست به دلیل دریافت یادداشتی از سوی واشنگتن شامل خواسته‌های نامعقول روسیه در مورد اوکراین بود که روند صلح را تضعیف می‌کند.
وی توضیح داد که آمریکایی‌ها در مورد چنین یادداشتی صحبت نکرده‌اند و اشاره آنها به یک سند غیررسمی در مورد تفاهمات حاصل شده در اجلاس آلاسکا بوده است.
لاوروف افزود: «رئیس جمهور پوتین به پیشنهاد رئیس جمهور ترامپ برای برگزاری اجلاس در بوداپست پاسخ مثبت داد و وزارت امور خارجه موظف به آماده سازی این نشست شد، که دقیقاً قصد داشتیم انجام دهیم.»
لاوروف در پاسخ به آنچه فایننشال تایمز منتشر کرده بود، گفت: «دروغ‌های زیادی در اینجا وجود دارد، به ویژه در مورد توالی رویدادها»، یادداشتی که روزنامه فایننشال تایمز ذکر کرده بود - که یک سند رسمی نبود بلکه یک پیش نویس بود - چند روز قبل از گفتگوی پوتین و ترامپ برای آمریکایی‌ها ارسال شده بود، نه بعد از آن.
لاوروف در مورد مکالمه تلفنی خود با همتای آمریکایی خود مارکو روبیو گفت:«ما یک گفتگوی خوب و مودبانه بدون هیچ گونه قطعی داشتیم، و بر اساس تفاهمات خود در انکوریج، بر جهت گیری کلی تأکید کردیم و بر این اساس از هم جدا شدیم.»
پوتین و لاوروف
ژان دی گلینیاستی، سفیر سابق فرانسه در روسیه و نویسنده کتاب «ژئوپلیتیک روسیه» معتقد است که عدم موفقیت در برگزاری اجلاس تنها یک فرضیه از میان فرضیه‌های دیگری است که می‌تواند غیبت لاوروف را توضیح دهد.
گلینیاستی اشاره می‌کند که تردیدهای پیرامون سلامت وزیر خارجه روسیه تازگی ندارد، در جریان اجلاس گروه 20 در سال 2022 در بالی، مقامات اندونزیایی اعلام کردند که لاوروف به دلیل یک بیماری قلبی به بیمارستان منتقل شده است، اما مسکو به سرعت این موضوع را تکذیب کرد.
در همین راستا، گزارشی از گاردین به نقل از یک مقام ارشد سابق در کرملین اعلام کرد که بعید است پوتین از چهره‌ای به بزرگی لاوروف که برای دهه‌ها صادقانه به او خدمت کرده، دست بکشد.
اما این مقام سابق که خواست نامش فاش نشود، تأکید کرد که لاوروف «گفتگوی خود با روبیو را بد مدیریت کرده و از نظر دیپلماتیک خراب کرده است»، بنابراین بادها بر خلاف میل پوتین وزیدند که مشتاق برگزاری اجلاس بوداپست بود و آن را فرصتی می دانست که نباید از دست داد.
این منبع افزود که لاوروف بر مجموعه‌ای از خواسته‌های سختگیرانه اصرار داشت تا در نظر کرملین میهن پرست به نظر برسد، موضعی که در نهایت ثابت شد بی نتیجه است، زیرا پوتین از کاهش توانایی لاوروف در نشان دادن مهارت دیپلماتیک خود ابراز نارضایتی کرد.
لغو اجلاس، ترامپ را وادار کرد تا لحن خود را در قبال مسکو تشدید کند و از اعمال تحریم علیه دو شرکت بزرگ تولید نفت در روسیه خبر دهد.
بوریس بوندارف، دیپلمات بزرگ سابق روسیه که پس از حمله روسیه به اوکراین استعفا داد، ایده اینکه لاوروف نوعی عدم تمایل به مذاکره نشان داده و به نوعی مانع برگزاری اجلاس شده است را بعید دانست و افزود که لاوروف به خوبی می‌داند که هرگز نباید چیزی بگوید که کاملاً با موضع رئیس جمهور مطابقت نداشته باشد.
اما بوندارف در مصاحبه با گاردین اشاره کرد که «ممکن است پوتین به دنبال این باشد که لاوروف را مسئول لغو این اجلاس بداند، زیرا در سیستم روسیه، رئیس جمهور هرگز نمی تواند اشتباه کند.»
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، در یک کنفرانس مطبوعاتی در هفتم نوامبر، در پاسخ به تمام موارد فوق، وجود هرگونه اختلاف بین لاوروف و پوتین را رد کرد.
هنگامی که از پسکوف پرسیده شد که آیا لاوروف با پوتین اختلاف دارد، این ایده را رد کرد و گفت: «من یک پاسخ مختصر به شما می دهم: هیچ چیز در این گزارش ها درست نیست.»
ظهور یک رقیب برای لاوروف
ناظران امور روسیه معتقدند که ظهور چهره هایی در دوره اخیر که مسئولیت پرونده هایی را بر عهده می گیرند که در صلاحیت های لاوروف قرار دارند، مانند ارتباط با آمریکایی ها یا نمایندگی روسیه در کنفرانس های بین المللی، نشانه دیگری از تزلزل جایگاه لاوروف در کرملین است.
در این راستا، به ویژه کی ریل دمیتریف، که به عنوان رئیس صندوق ثروت دولتی روسیه خدمت می کند و همچنین دوست نزدیک دختر پوتین است، برجسته می شود.
بر اساس گزارش گاردین، از زمان انتخاب مجدد ترامپ در سال 2024، دمیتریف در حال انجام گفتگوهای مستقیم با اعضای حلقه نزدیک رئیس جمهور آمریکا است، که این نشان دهنده سلب صلاحیت های لاوروف است.
ساور تاکید می کند که دیگر برای افراد مطلع از امور پنهان در مسکو پوشیده نیست که رابطه بین این دو مرد متشنج است و هیچ یک از آنها دیگری را تحمل نمی کند.
ساور نمونه دیگری از رقابت شدید بین این دو مرد ارائه می دهد و می گوید که در فوریه گذشته در جریان مذاکرات ریاض با ایالات متحده، وزیر امور خارجه تلاش کرد تا با برداشتن صندلی اختصاص داده شده به دمیتریف در این نشست، او را از این مذاکرات دور کند، اما مداخله پوتین او را به مذاکرات بازگرداند.