به گزارش خبرگزاری حوزه از اصفهان،۲۵ آبان؛ تقویمی که از جنس خاطره نیست، از جنس جاری‌بودن است،در میان روزهای بسیارِ سال، گاهی تاریخ نقطه‌ای را برجسته می‌کند که جهان در برابر آن سکوت می‌کند؛ برای اصفهان، چنین نقطه‌ای ۲۵ آبان است؛ روزی که در حافظه جمعی این شهر نه به‌عنوان یک واقعه، بلکه به‌عنوان یک هویت ثبت شده است.
اصفهان شهری است که تاریخ را در میدان نقش‌جهان، هنر را در مناره‌ها، و مقاومت را در فرزندانش معنا کرده است؛ و همین شهر در ۲۵ آبان ۱۳۶۱ صحنه بدرقه‌ای شد که هنوز هم وقتی روایتش را بازگو می‌کنند، گلوها می‌گیرد، نگاه‌ها خیس می‌شود و صدای شهر برای چند لحظه مکث می‌کند.
چرا ۲۵ آبان مهم است؟
اهمیت این روز فقط در تعداد شهدا نیست؛ در وسعت تأثیر آن است؛ ۲۵ آبان را بسیاری روز حماسه مردم اصفهان می‌خوانند؛ روزی که نشان می‌دهد چگونه یک شهر، با تمام توان و بدون تردید، برای دفاع از اعتقادات و سرزمین ایستاد؛ این روز برای مردم اصفهان، فقط عزاداری نیست؛ یک پیمان دوباره است، پیمان با ارزش‌هایی که شهدا از جانشان برای حفظ آن گذشتند.
اصفهان در سال‌های دفاع مقدس، فرزندانش را یکی‌یکی به جبهه فرستاد و هر بار، بدرقه‌شان کرد اما ۲۵ آبان زمانی بود که شهر با پیکرهای بسیاری از همان جوانان روبه‌رو شد؛ روزی که آسمانِ اصفهان سنگین شد و زمین زیر پای مردم لرزید؛ در آن روز، شهر نه فقط عزادار که سربلند بود؛ چون جوانانی را از دست داده بود که شهادت، برایشان پایان نبود و آغاز بود.
تقویم مردم، سینه مردم است
در هر کوچه‌ای اگر وارد شوی و از ۲۵ آبان بپرسی، یک روایت خواهی شنید؛ برخی نام برادرشان را می‌گویند، بعضی یاد پدر، برخی یاد هم‌کلاسی یا هم‌محله‌ای‌هایشان را؛ انگار این روز یک داغ مشترک دارد که میان تمام خانواده‌ها توزیع شده است؛ این هم‌دردی، همان چیزی است که باعث می‌شود ۲۵ آبان تا امروز زنده بماند.
اما این زنده‌بودن، تنها یک حس جمعی نیست؛ یک مسئولیت تاریخی است، مسئولیتی که مردم اصفهان هر سال آن را با حضورشان، با مراسمشان، با احترامشان و با روایت‌گری‌شان زنده نگه می‌دارند به همین دلیل، وقتی سخن از این روز به میان می‌آید، کمتر کسی بی‌تفاوت از کنار آن عبور می‌کند؛ حتی نسل نوجوانی که شاید تصویر واضحی از دفاع مقدس نداشته باشد، در مدرسه و خانه نام این روز را شنیده و معنایی از آن برداشت کرده است.
۲۵ آبان و روح جمعی اصفهان
این روز برای اصفهان مانند یک تپش مشترک است؛ حتی در سال‌هایی که هیچ مراسم بزرگی برگزار نمی‌شود یا شرایط اجتماعی و اقتصادی مردم را گرفتار کرده، باز هم ۲۵ آبان بی‌صدا نمی‌گذرد؛ خانواده‌ها، پایگاهی‌ها، هیئت‌ها، مدارس، پایگاه‌های فرهنگی و حتی کسبه بازار که قلب اقتصادی شهر هستند، برای این روز برنامه دارند؛ گویی این تاریخ نه از آنِ یک نسل، بلکه از آنِ همه نسل‌هاست و همچنان نسل‌به‌نسل می‌چرخد.
روزی که تاریخ جنگ را از زاویه مردم بازگو کرد
اگرچه بسیاری از روزهای دفاع مقدس به نام عملیات‌ها و فرماندهان ثبت شده‌اند، ۲۵ آبان روزی است که مردم در آن قهرمان اصلی‌اند؛ نه در میدان نبرد، بلکه در کوچه‌هایی که شاهد برگشتن پیکرهای فرزندانشان بودند. این روز تنها روایت شهادت نیست؛ روایت شکوه مردم‌داری، ایمان و استقامت است؛ روایتی که کمتر در کتاب‌های رسمی جنگ آمده، اما در خاطرات مردم اصفهان ریشه دارد.
میدان‌هایی که سنگینی کاروان را به دوش کشیدند
وقتی درباره ۲۵ آبان سخن می‌گوییم، سخن از یک مراسم معمولی تشییع نیست، این واقعه از نظر حجم جمعیت، از نظر اتحاد مردم، و از نظر بار معنوی، شبیه یک قیام عمومی بود؛ میدان نقش‌جهان، چهارباغ، گلستان شهدا، پل‌خواجو و خیابان‌های قدیمی شهر آن روز را هنوز در حافظه دارند؛ مردم با پرچم‌های سیاه، سربندهای یا زهرا(س)، و صدای گریه‌هایی که از دور و نزدیک شنیده می‌شد، کاری کردند که این روز تبدیل به یک نماد شهری شود.
سال‌ها گذشته اما مردم هنوز تعریف می‌کنند که چگونه از هر محله، دسته‌دسته راه افتادند؛ مغازه‌ها بسته شد، کلاس‌های درس تعطیل شد و حتی کسانی که بیماری یا کهولت سن داشتند، خود را به مسیر تشییع رساندند و همین حضور، همین مشارکت همگانی، ۲۵ آبان را از سطح یک واقعه به سطح یک هویت رسانده است.
فلسفه‌ای که به نسل‌ها منتقل شده
یکی از ویژگی‌های مهم ۲۵ آبان این است که خاطره آن در نسل جدید نیز نفوذ کرده است؛ امروزه بسیاری از نوجوانان اصفهانی که حتی سال‌های جنگ را لمس نکرده‌اند، به احترام آن روز مراسم برگزار می‌کنند، یادنامه می‌نویسند، در راهپیمایی‌ها شرکت می‌کنند و از خانواده‌های شهدا روایت می‌گیرند و این اتفاق، تصادفی نیست؛ نشانه پیوندی است که میان مردم و شهدا برقرار مانده.
فلسفه این روز را می‌توان در سه محور خلاصه کرد؛ اول، پایداری بر ارزش‌ها؛ ۲۵ آبان یادآور ایستادن برای باورهاست؛ دوم، تسلیم‌نشدن در برابر سختی‌ها؛ مردمی که این‌گونه داغ دیدند، اما پا پس نکشیدند و سوم، پیمان اجتماعی؛ در اصفهان، شهادت یک فرد، غم یک خانواده نیست؛ غم یک شهر است؛ همین سه ویژگی کافی است تا این روز هرگز فراموش نشود.
روایتی که هر سال به‌روزرسانی می‌شود
آنچه ۲۵ آبان را متمایز می‌کند، این است که مرور آن فقط یک مراسم سالانه نیست؛ این روز، هر سال با رویدادهای تازه و با حضور نسل‌های جدید، معنای تازه‌ای پیدا می‌کند. راهیان نور مدرسه‌ها، مستندهای تلویزیونی، مراسم گلستان شهدا، یادواره‌ها و مهم‌تر از همه، ورود پیکرهای تازه تفحص‌شده باعث شده این روز همیشه زنده بماند.هر سال، چندین خانواده که سال‌ها منتظر نشانی از فرزندشان بوده‌اند، در همین روزها خبر پیدا شدن پیکر عزیزی را دریافت می‌کنند و این موضوع رنگ دیگری به مراسم می‌دهد.
از ۲۵ آبان تا حضور هرساله «اهالی بهشت»
همین پیوند معنوی است که امروز خود را در برنامه‌هایی مانند «کاروان اهالی بهشت» نشان می‌دهد؛ مردم اصفهان که سال‌هاست با یاد شهدا زندگی می‌کنند، هر بار که خبر از ورود پیکرهای تازه‌تفحص‌شده به استان می‌رسد، همان حال‌وهوای ۲۵ آبان را دوباره تجربه می‌کنند.
وقتی تریلر حامل شهدا وارد گلستان می‌شود و مردم با پرچم‌های فاطمیه در انتظارند، ممکن است بسیاری از چهره‌ها ۲۵ آبان را از نزدیک ندیده باشند؛ اما روح همان روز در میانشان زنده است.
گویی ۲۵ آبان، نه یک نقطه در گذشته، که یک جریان زنده و جاری در زندگی اجتماعی اصفهان است.
اصفهان؛ شهری که میزبان‌شدن برای شهدا را بخشی از هویت خود کرده است
گفت‌وگو درباره ۲۵ آبان، بدون پرداختن به یک حقیقت مهم ناقص می‌ماند: در هیچ شهری به اندازه اصفهان، سنت میزبانی از شهدا، چنین ریشه‌دار و عمومی نشده است.
گویی این شهر از همان سال‌های نخست دفاع مقدس، نقشی فراتر از یک نقطه جغرافیایی به خود گرفته؛ نقشی که در آن مردم، خود را میزبانان دائمی کسانی می‌دانند که برای پاسداری از ایمان و وطن رفتند و بازنگشتند.
شهری با حافظه جمعی خاص
اصفهان حافظه‌ای دارد که با خون نوشته شده؛ حافظه‌ای که در آن هزاران نام، هزاران قاب عکس، هزاران مادر چشم‌به‌راه و هزاران روایت نیمه‌تمام وجود دارد؛ در بسیاری از خانه‌های این شهر، عکس شهید تنها یک قاب روی دیوار نیست؛ تکه‌ای از آداب زندگی است.
وقتی چنین شهری سخن از بازگشت شهدا می‌شنود، صرفاً یک رویداد تقویمی نیست؛ یادآور لحظه‌هایی است که با هر پیکر، بخشی از تاریخش دوباره به خانه بازمی‌گردد.
این همان چیزی است که زمینه ذهنی مردم اصفهان را برای پذیرش کاروان‌هایی مانند «اهالی بهشت» آماده کرده و سبب شده این کاروان تنها یک برنامه مذهبی یا نظامی نباشد، بلکه یک آیین شهری شود.
از تشییع‌های دهه ۶۰ تا کاروان‌های دهه ۱۴۰۰
در دهه ۶۰، وقتی هر هفته پیکرهای تازه‌رسیده در گلدسته‌های مسجدها و در کوچه‌های شهر چشم‌ها را خیس می‌کرد، هیچ‌کس فکر نمی‌کرد که سال‌ها بعد، نسل‌های تازه با همان حال‌وهوا دلشان برای مهمان از جبهه‌رسیده تنگ شود.
اما همین اتفاق افتاد.ورود شهدای گمنام به دانشگاه‌ها، مدارس، پارک‌ها و مراکز فرهنگی از دهه ۸۰ به بعد، انرژی تازه‌ای در میان مردم ایجاد کرد؛ انرژی‌ای که نشان می‌داد ارتباط میان مردم و شهدا، ارتباطی نسلی نیست؛ ارتباطی درونی و اعتقادی است.همین بستر، هسته اولیه شکل‌گیری سنت جدیدی را فراهم کرد؛ سنتی که از سال ۱۴۰۰ به شکل منسجم‌تر ادامه یافت و امروز با نام کاروان اهالی بهشت شناخته می‌شود.
چرا کاروان اهالی بهشت برای مردم این‌قدر مهم شد؟
کاروان اهالی بهشت، ترکیبی از سه عنصر اساسی است که مردم اصفهان با آن‌ها خو گرفته‌اند: اول، جنبه معنوی. ورود پیکرهای مطهر شهدا یادآور یک حقیقت است و این سرزمین هنوز به شهادت بدهکار است و هنوز نسیمی از جبهه‌ها در زندگی مردم می‌وزد؛ مردم با حضور در آیین استقبال، به نوعی تجدید بیعت می‌کنند؛ با ارزش‌ها، با تاریخ و با گذشته‌شان.
دوم، جنبه اجتماعی؛ کاروان تبدیل به یک حرکت جمعی شده است؛ مثل یک جشن ملی اما با رنگ و بوی عزت و حزن مقدس؛ محله‌ها، ادارات، مدارس، هیئات، بسیج و گروه‌های مردمی پیش از ورود کاروان آماده می‌شوند.
در برخی شهرها، استقبال از شهدا تبدیل به یک رویداد محلی شده؛ همه می‌دانند که آن شب یا آن روز، شهر حال‌وهوای متفاوتی خواهد داشت.
سوم، جنبه نسلی؛ شاید مهم‌ترین ویژگی این کاروان همین است؛ وقتی نوجوانان کنار پدران و مادرانشان در کنار تریلر حامل شهدا گریه می‌کنند، نسلی که هرگز جنگ را ندیده، به شکل عمیق با آرمان‌های دفاع مقدس آشنا می‌شود. این انتقال، آرام و بی‌سر و صدا اما بسیار ریشه‌ای است.
چرا برنامه هر سال گسترده‌تر می‌شود؟
زیرا استقبال مردم هر سال بیش از سال قبل است؛ زیرا شهدا برای مردم میهمان نیستند؛ صاحبخانه‌اند و هر صاحبخانه‌ای وقتی به شهرش بازمی‌گردد، همه می‌کوشند بهترین پذیرایی را داشته باشند؛ این استقبال گسترده باعث شده مسیرها سال‌به‌سال افزایش یابد، تعداد شهرهای میزبان بیشتر شود، برنامه‌ها منظم‌تر شود و آیین‌ها شکل‌سنتی‌تری پیدا کند.
ارتباط میان ۲۵ آبان و کاروان امسال
۲۵ آبان در حافظه مردم، روز بازگشت دسته‌جمعی شهدا است.
کاروان اهالی بهشت، بازسازی مدرن و امروزی همان حس و حال است؛ بازگشت جمعی پیکرهایی که شهر را زیر سایه احترام، گریه و افتخار قرار می‌دهند.
به همین دلیل، وقتی اعلام می‌شود کاروان از شامگاه ۲۵ آبان وارد استان می‌شود، ناخودآگاه یک تداعی تاریخی شکل می‌گیرد: اینجا همان شهری است که در ۲۵ آبان دهه ۶۰، با همه وجود به استقبال شهدا رفت و حالا دوباره آماده ایستاده است.
آغاز حرکت کاروان اهالی بهشت
اصفهان، شامگاه ۲۵ آبان، حال و هوایی دارد که شبیه هیچ شب دیگری در سال نیست؛ تریلر حامل پیکرهای مطهر وارد گلستان شهدا می‌شود؛ صدای نوحه‌ها، پرچم‌های مشکی، جوان‌هایی که با لباس‌های یک‌دست هیئتی در ورودی گلستان صف بسته‌اند و مادرانی که از عصر کنار سنگ‌های یادگار فرزندانشان نشسته‌اند، همه نشانه‌هایی است که خبر از آمدن مهمان‌ها می‌دهد.
سکوتی که از هزار فریاد آشناتر است
وقتی تریلر حامل شهدا وارد می‌شود، یک سکوت عجیب، سنگین و مقدس میان جمعیت می‌نشیند.
حتی کودکانی که هنوز معنای شهادت را درک نمی‌کنند، ناخودآگاه ساکت می‌شوند.
صدای گام‌های نیروهای نظامی و زمزمه نوحه‌خوانی که از بلندگوها پخش می‌شود، لحظه را شبیه صحنه‌ای از تاریخ می‌کند؛ تاریخی که درست مقابل چشم مردم در حال تکرار است.
پرچم‌های عزای فاطمیه، در باد شبانگاهی ۲۵ آبان می‌رقصند و مردم با چشمانی اشک‌آلود، دستانشان را بر روی قلبشان می‌گذارند؛ چرا که مهمانانی آمده‌اند که نه خانه دارند، نه نام، نه سن اما صاحب خانه دل‌های این مردم‌اند.
آغاز حرکت کاروان «اهالی بهشت»
استان اصفهان با فرا رسیدن ایام فاطمیه آماده میزبانی از کاروان اهالی بهشت است؛ پیکرهای مطهر شهدای گمنام که از شامگاه ۲۵ آبان وارد استان می‌شوند و طی روزهای ۲۶ آبان تا ۳ آذر مسیرهای مختلف شهرها و روستاها را طی خواهند کرد.
مسیر حرکت و زمان‌بندی کاروان:
• دوشنبه ۲۶ آبان: تریلر حامل شهدا صبح و ظهر در دهاقان، عصر در شهرضا و شب در مبارکه حضور خواهد داشت؛ خودروی ارس نیز صبح در سازمان امور زندان‌ها، عصر در شهرضا و شب در مبارکه حرکت می‌کند.
• سه‌شنبه ۲۷ آبان: تریلر صبح و ظهر در لنجان، عصر در نجف‌آباد و شب در تیران و کرون خواهد بود؛ خودروی ارس صبح در لنجان، ظهر در نجف‌آباد و شب در تیران و کرون حضور دارد.
• چهارشنبه ۲۸ آبان: تریلر صبح و ظهر در چادگان، عصر در بویین میاندشت و شب در فریدون‌شهر خواهد بود؛ خودروی ارس صبح در داران، عصر در نجف‌آباد و شب در تیران و کرون خواهد بود.
• پنجشنبه ۲۹ آبان: تریلر صبح و ظهر در گلپایگان، عصر در آران و بیدگل و شب در کاشان؛ خودروی ارس صبح در نطنز، عصر در میمه، دهق و علویجه و شب در کاشان خواهد بود.
• جمعه ۳۰ آبان: تریلر صبح و ظهر در کوهپایه، عصر در هرند و شب در ورزنه؛ خودروی ارس صبح در کوهپایه، عصر در هرند و شب در ورزنه حرکت می‌کند.
• شنبه ۱ آذر: تریلر صبح و ظهر در نایین و اژیه، عصر در جرقویه و شب در بهارستان؛ خودروی ارس صبح در اردستان، عصر در جرقویه و شب در سپاهان‌شهر حاضر خواهد بود.
• یکشنبه ۲ آذر: تریلر صبح و ظهر در فلاورجان و دانشگاه اصفهان، عصر در برخوار و شب در شاهین‌شهر؛ خودروی ارس صبح در دانشگاه‌های اصفهان، عصر در برخوار و شب در شاهین‌شهر حرکت خواهد کرد.
• دوشنبه ۳ آذر: تریلر صبح و ظهر در اصفهان، عصر در خمینی‌شهر و شب در درچه؛ خودروی ارس صبح در اصفهان، عصر در سمیرم و شب در سمیرم حضور خواهد داشت.
اصفهان؛ پیشتاز دفاع مقدس و ارزش‌ها
حجت‌الاسلام محسن طالب‌پور، رئیس مجمع بسیجیان استان اصفهان، با اشاره به اهمیت روز ۲۵ آبان در تاریخ دفاع مقدس، یادآور شد: در این روز بیش از ۳۷۰ شهید در شهر اصفهان تشییع شدند و چنین تشییعی، به گفته حضرت امام خمینی (ره)، در هیچ جای جهان مشابه ندارد و نشان‌دهنده جایگاه ویژه مردم اصفهان در دفاع مقدس است.
وی تأکید کرد: نیروهای اصفهان در عملیات‌های مختلف دفاع مقدس، از جمله عملیات محرم، بیت‌المقدس و فتح‌المبین نقش مؤثر و خط‌شکن داشتند و بیشترین حجم نیرو و تعداد شهدا نسبت به جمعیت، متعلق به این استان بود.
رئیس مجمع بسیجیان استان اصفهان، خاطرنشان کرد: این روحیه هنوز در میان مردم و نیروهای استان وجود دارد و در دفاع از حرم، مشارکت و فداکاری آن‌ها همچنان برجسته است.
وی افزود: توانمندی نیروهای نظامی و انتظامی استان، همراه با حمایت مردم، نشان از آمادگی مستمر اصفهان برای دفاع از ارزش‌ها و انقلاب دارد.
۲۵ آبان، روزی است که اصفهان از نو تعریف می‌شود؛
روزی که مردمش می‌ایستند، سکوت می‌کنند و تاریخ را مرور می‌کنند.
کاروان اهالی بهشت نیز امتداد همان روز است؛
حرکتی که نه کهنه می‌شود، نه تکراری؛
چون هر بار شهدا پیام تازه‌ای برای مردمانشان دارند.
و شاید پیام امسال، همان باشد که در نگاه مادر شهیدی خوانده می‌شد:
دل‌تان قرص؛ هنوز هم این خاک بی‌صاحب نیست… .
گزارش از : حدیثه وهابی