به گزارش خبرگزاری برنا از قزوین؛ شکوه کرمانشاهانی، موسس انجمن توسعه حیات شهر، در پی ثبت جهانی باغستان سنتی قزوین با تأکید بر اهمیت بهره‌گیری از تجربیات کشور‌های موفق در این حوزه اظهارداشت: در سطح جهانی کشور‌هایی مانند ژاپن و چین توانسته‌اند از ثبت جهانی چنین نظام‌هایی نه‌تنها برای حفظ و احیای سنت‌های بومی خود استفاده کنند، بلکه با تکیه بر آنها بهره‌وری اقتصادی و ارزش افزوده قابل‌توجهی برای کشورشان ایجاد کرده اند.
وی بیان کرد: بسیاری از این سیستم‌ها که در معرض نابودی بودند، پس از ثبت جهانی نجات یافتند و امروز به جاذبه‌های اقتصادی و فرهنگی تبدیل شده‌اند.
موسس انجمن توسعه حیات شهر تصریح کرد: ما نیز باید همین مسیر را طی کنیم و اکنون باغستان سنتی قزوین در جایگاهی ایده‌آل و در یک قله بین‌المللی قرار گرفته اما برای آنکه این ثبت جهانی منجر به تحول واقعی شود، باید برنامه‌ریزی توسعه‌محور، آموزش‌های تخصصی و همکاری دستگاه‌های علمی و اجرایی انجام گیرد.
کرمانشاهانی با اشاره به نقش سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) در این عرصه یادآورشد: فائو دو نوع حمایت اثرگذار برای کشور‌ها پس از ثبت جهانی ارائه می‌دهد؛ نخست ایجاد ارتباطات علمی بین‌المللی و دوم حمایت‌های فنی برای ارتقای ظرفیت‌های محلی لذا اگر ما بتوانیم زمینه همکاری با فائو را به‌خوبی فراهم کنیم، می‌توانیم از این فرصت برای تقویت دانش بومی، گردشگری کشاورزی و توسعه اقتصادی منطقه بهره ببریم.
این فعال زیست محیطی تأکید کرد: باغستان سنتی قزوین اکنون نه‌تنها میراثی تاریخی و کشاورزی برای ایران، بلکه نمادی جهانی از پایداری، دانش بومی و هم زیستی انسان و طبیعت است که می‌تواند به‌عنوان الگوی ملی و بین‌المللی مورد بهره‌برداری قرار گیرد.
مؤسس انجمن توسعه حیات شهر گفت: ثبت جهانی نظام‌های میراثی کشاورزی به معنای شناسایی جهانی سیستم‌هایی است که در طول تاریخ در برابر شرایط سخت ایستادگی کرده و استمرار یافته‌اند و این ثبت، نوعی ارج‌گذاری به دانش بومی و سنت‌های کشاورزی است که توانسته‌اند در طول قرن‌ها با تغییر اقلیم، گرمایش زمین و بحران آب سازگار شوند.
وی اظهارداشت: برای غلبه بر چالش‌های امروزی بخش کشاورزی باید به دانش انباشته گذشتگان تکیه کنیم و این نظام‌ها فقط کشاورزی نیستند، بلکه مجموعه‌ای از دانش، فرهنگ، تنوع زیستی، معیشت و امنیت غذایی هستند که در یک ساختار پویا به زندگی مردم گره خورده‌اند.
کرمانشاهانی اضافه کرد: ثبت در فهرست جیاس فرآیندی پیچیده و علمی دارد، باغستان قزوین در همه شاخص‌های مدنظر سازمان فائو از جمله امنیت غذایی، تنوع زیستی، پایداری اجتماعی و فرهنگی بود و برای این ثبت، «پروپوزالی» نزدیک به ۲۰۰ صفحه به زبان انگلیسی تهیه شد که تمامی مستندات علمی و فنی را در آن ارائه کردیم و این طرح چندین مرحله مورد داوری علمی قرار گرفت و در نهایت پذیرش نهایی از سوی تیم عالی‌رتبه علمی فائو صادر شد.
وی گفت: این ثبت نه تنها برای قزوین بلکه برای کشور نیز دستاوردی ارزشمندی داشت وباغستان سنتی قزوین اکنون به عنوان الگویی جهانی از کشاورزی پایدار و دانش بومی شناخته شده است.
تأکید بر حفظ پهنه باغستان و فعال‌سازی دبیرخانه جیاس
کرمانشاهانی در خصوص تفکیک ارزش‌گذاری بین ثبت ملی و جیاس و تاکید بر جنبه حیاتی این ثبت جهانی افزود: ثبت ملی میراث فرهنگی ارزش تاریخی را لحاظ می‌کند، اما جیاس بر زنده و بارور بودن این نظام تأکید دارد و فائو به دنبال حفظ آثار موزه‌ای نیست؛ بلکه می خواهد سیستمی که در طول تاریخ با شرایط سخت محیطی تعامل کرده و پایداری خود را حفظ کرده، به حیات خود ادامه دهد.
این کارشناس یادآورشد: باغستان قزوین به دلیل ماهیت کاملاً بومی، مردمی و خودبسنده خود، امتیاز جیاس را کسب کرده و این سیستم در برابر موانع تاریخی مقاومت کرده و توانسته با طبیعت خود تعامل سازنده داشته باشد و هرگونه تغییر آتی باید به شرطی پذیرفته شود که به پایداری بلندمدت این سیستم ضربه نزند.
مؤسس انجمن توسعه حیات شهر تصریح کرد: علی‌رغم اینکه باغستان بیشترین ارتباط را با تولید و کشاورزی دارد، هنوز محوریت آن در سازمان جهاد کشاورزی به‌عنوان متولی اصلی قرار نگرفته زیرا در ساختار اولیه، این حوزه جزو مأموریت‌های سازمان عمران سابق نبوده است.
وی خواستار مدیریت به هم ریختگی‌های ایجاد شده در دهه‌های گذشته شد و ابراز امیدواری کرد با حمایت مسئولین، این وضعیت سامان یابد.
مؤسس انجمن توسعه حیات شهر گفت: یکی از اقدامات مثبت اخیر، دعوت سازمان جهاد کشاورزی از این انجمن برای پیگیری امور است.
کرمانشاهانی بر ضرورت ایجاد و فعال‌سازی دبیرخانه جیاس در سازمان جهاد کشاورزی تأکید کرد و اظهارداشت: این دبیرخانه می‌تواند پایگاهی برای پیگیری امور تخصصی باغستان باشد.
وی با اشاره به ماهیت مردمی و غیردولتی انجمن توسعه حیات شهر، خطاب به مسئولین گفت: این امتیاز به دلیل مردمی بودن و کشاورزی بومی کسب شده بنابراین، انتظار می‌رود متولیان دولتی با حمایت استاندار، این ظرفیت مردمی را به عنوان شاخص اصلی مدنظر قرار داده و پشتیبانی لازم را فراهم آورند.
بابوک باغدار نمونه استان هم باغستان را نمونه‌ای از باغ ایرانی با قدمتی هزار ساله معرفی کرد که بر اساس اصول پایدار بنا شده است.
وی افزود: سیستم آبیاری باغستان بر اساس مهار سیلاب و روان آب است و در زمانی انجام می‌شود که کمترین تبخیر (از پانزدهم دی ماه تا پنجاه روز بعد از عید) رخ دهد.
باغدار نمونه استان گفت: گونه‌های موجود در این سیستم‌های سنتی بسیار مقاوم بوده و تنها با یک یا دو بار آبیاری در سال محصول تولید می‌کنند.
این تولید کننده تأکید کرد: باغاتی داریم که ۲۵ سال است آب نخورده‌اند اما همچنان سبز هستند، که نشانه ریشه عمود و دسترسی به منابع زیرین است.
این باغدار نمونه، بر اهمیت پیگیری جدی‌تر وضعیت فیزیکی باغستان پس از کسب این اعتبار تأکید کرد و خواستار نقش‌آفرینی مستقیم باغداران در نهادهای تصمیم‌گیر شد.
بابوک با اشاره به ساختار مدیریتی موجود، راهکار اصلی حفظ و احیای وسعت باغات را تقویت ارتباط بین مسئولین و باغداران دانست و گفت: ما شورای عالی باغستان را داریم که استاندار، شهردار، رئیس جهاد، میراث فرهنگی و نماینده امام جمعه در آن حضور دارند اما این شورا باید مشاورانی از باغداران در کنار خود داشته باشد تا بتوانند این پهنه را حفظ کنند.
این باغدار نمونه گفت: ما به علت نداشتن شناخت کافی نسبت به باغستان، آسیب دیده ایم مسئولی که می‌آید و می‌گوید مشکل را می‌دانم، باید وارد باغستان شود و آن را کامل لمس کند؛ باید کمبود آب، برداشت‌های بالادست و پایین‌دست را درک کند.
بابوک در ادامه بر وابستگی حیاتی باغستان به منابع آبی استان تأکید کرد و یادآورشد: اگر یک لیوان آب در استان صرفه‌جویی شود، به نفع باغستان است؛ اگر یک لیوان آب زیاد مصرف شود، به ضرر باغستان خواهد بود.
بابوک با اشاره به تاریخچه منطقه، تأکید کرد: در گذشته، باغستان تنها جایی بود که به دلیل توسعه نیافتن چاه‌های عمیق، از منابع آب مازاد رودخانه‌ها استفاده می‌کرد و خودکفا بود اما امروز، وضعیت تغییر کرده و کشاورزی مدرن و مصرف بیش از حد منابع، وضعیت دشت را به اینجا رسانده و همه به این نتیجه رسیده‌اند که این باغ ایرانی باید حفظ شود.
وی افزود: هشت میلیون مترمکعب آب برای سیراب شدن باغستان در نظر گرفته شده اما به دلیل تخصیص نیافتن آورده‌های رودخانه (مانند سد طالقان)، این سهم محقق نشده به طوری که پارسال هم فقط ۲.۲ تا ۲.۴ میلیون مترمکعب آب به باغستان رسید.
باغدار نمونه قزوین، راهکار حفظ این میراث را در عدالت آبی دانست و مجدداً خواستار اصلاح ساختار تصمیم‌گیری شد.
انتهای پیام