دریاچه‌ها همان دریاها هستند اما در ابعاد کوچک‌تر، همان ساحل و همان موج، و همان طلوع و همان غروب، با همان حس و حال غریب. دریاچه‌ها اما در پاییز دیدنی‌تر می‌شوند؛ صدای خش‌خش برگ‌های زرد که دریاچه را محاصره کرده‌اند زیر پاهای رهگذران، حال و هوای جنگل را هم بازسازی می‌کند. نفس کشیدن در هوای سرد پاییزی درست در کنار دریاچه، حسی وصف‌نشدنی را برای هر تماشاگری رقم می‌زند؛ این، حال این روزهای خرم‌آبادی‌هاست، وقتی کنار دریاچه کیو قدم می‌زنند.
«کی» یا «کِیَو» در گویش لری خرم‌آبادی به معنی کبودرنگ و آبی است. خرم‌آبادی‌ها این دریاچه را به دلیل عمق زیاد و آب زلال آن که به رنگ آبی و نیلی دیده می‌شود، کیاوو یعنی آب تیره‌رنگ نامیده‌اند. اهالی قدیم این شهر اما هنوز این دریاچه را «سراو کیاوو» یعنی همان «سراب کیو» می‌خوانند که اشاره به چشمه‌های دریاچه دارد. خرم‌آباد، شهر چشمه‌ها هم هست. دریاچه کیو هم از چند چشمه در محدوده شهر تغذیه می‌کند. این چشمه‌ها از جمله چشمه‌های بزرگ خرم‌آباد به حساب می‌آیند و «چشمه گلستان» یکی از آن‌هاست. چند چشمه هم در کف دریاچه است که آب زلال ارتفاعات اطراف را می‌رساند به سراب کیو.
نزدیک به 50 سال پیش در جایگاه کنونی این دریاچه، چشمه‌ای به نام «سراب کیو» وجود داشت که اکنون نیز بخش عمده آب دریاچه از این چشمه واقع در قسمت شمال شرقی آن تأمین می‌شود. دریاچه کنونی، نیمه دهه 50 به همت «علی‌محمد ساکی» نخستین شهردار خرم‌آباد ساخته شده است. مرحوم ساکی و همکارانش با مطالعه روی این پروژه و فضای اطراف آن، در مدت چند سال اقدام به تکمیل آن کردند تا در محل چشمه کیو، یک دریاچه خلق شده باشد؛ دریاچه‌ای در قلب خرم‌آباد.
کیو به مثابه زاینده‌رود
شهرستان خرم‌آباد، مرکز استان لرستان است و شهر خرم‌آباد یکی از شهرهای شلوغ و پراهمیت غرب کشور. این شهر در مسیر مواصلاتی پایتخت به جنوب ایران است و موقعیت متفاوتی نسبت به شهرهای همجوار خودش دارد. لرستان به خاطر آب و هوای خوب و قرارگیری در مجاورت رودهای پرآب و خروشان و دامنه کوه یکی از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های انسان‌هاست. خرم‌آباد دیدنی‌های دیگری هم دارد. دریاچه کیو در میان اهالی، وضعیتی مشابه زاینده‌رود دارد. دریاچه کیو برای خرم‌آبادی‌ها، مثل زاینده‌رود است برای اصفهانی‌ها.
7 هکتار دریاچه
کیو در دل بافت شهری خرم‌آباد است، جایی در شمال غربی؛ وسط شلوغی‌های بی‌پایان شهر. از این منظر، دریاچه کیو یکی از معدود دریاچه‌های شهری طبیعی است. این دریاچه چشم‌اندازی تماشایی برای این منطقه رقم زده به خصوص فواره‌هایی که در قسمت‌هایی از دریاچه برپا شده و جذابیت‌هایش را دوچندان کرده است. تماشای فوران آب در حالی که درختان، اطراف دریاچه را احاطه کرده‌اند، حس غریبی دارد؛ به ویژه این روزها که پاییز، درخت‌ها را هم رنگ به رنگ کرده است. عمق دریاچه بین ۳ تا ۷ متر است و وسعتش به ۷ هکتار می‌رسد. در ماه‌های پرباران سال، آب دریاچه بیشتر می‌شود. دریاچه معمولاً در انتهای بهار یا میانه‌های پاییز، بیشترین حجم آب را دارد.
حواصیل‌های کیو
پاییز که می‌شود، پرنده‌های مهاجر هم از راه می‌رسند. دریاچه کیو، برای چند ماه میزبان این پرنده‌ها هم هست. کیو، زیستگاهی مناسب برای جانوران آبزی و پرندگان بومی و مهاجر است. در ماه‌های سرد سال پرندگان زیادی این دریاچه را برای مهاجرت انتخاب می‌کنند و حال و هوای متفاوتی را برای دریاچه رقم می‌زنند. کیو کمک می‌کند تا خرم‌آبادی‌ها فرصت تماشای پرنده‌های مهاجر را هم داشته باشند؛ وقتی صبح‌ها یا عصرها در فضای پردرخت اطراف دریاچه قدم می‌زنند.
حواصیل‌ها یکی از این پرندگان مهاجر هستند. این روزها می‌شود آن‌ها را در کیو دید که کنار آب برای خودشان می‌چرخند و می‌گردند و گاهی نوک می‌زنند به چیزی در آب؛ شاید بتوانند ماهی کوچکی به منقار بکشند یا با کرم‌ها و قورباغه‌ها، شکمشان را سیر کنند.
بساط شب‌نشینی کنار دریاچه
کیو، محلی برای تفریح خرم‌آبادی هم هست. شب‌های بهار و تابستان، خانواده‌ها بساط شام و شب‌نشینی‌شان را می‌آورند و کنار دریاچه پهن می‌کنند. صبح‌ها و عصرها هم شهروندانی که بنا دارند، قدمی بزنند یا قدری بدوند، خودشان را به کنار دریاچه می‌رسانند. فضای اطراف دریاچه دارای امکاناتی مناسب برای برگزاری مسابقات ورزشی هم هست. دوومیدانی و دوچرخه‌سواری از جمله ورزش‌هایی است که به صورت حرفه‌ای‌تر در فضای اطراف دریاچه برگزار می‌شود. تیم‌های حرفه‌ای ورزش شنا هم از بخش‌هایی از دریاچه استفاده می‌کنند. روی آب‌های دریاچه، قایق‌های موتوری و پدالی هم هست. چند سالی است که «جت اسکی» هم به این مجموعه اضافه شده تا لذت چرخیدن در دریاچه کیو را کامل کند. پارک صخره‌ای هم هست که می‌توان از آن بالا رفت و از آن بالا، نمای کاملی از دریاچه را دید که مثل نگینی آبی بر چمبره خرم‌آباد نشسته است.
خبرنگار: عاطفه موسی‌فرد
عکاس: مصطفی باقری/ ایسنا