محمدرضا باقری‌نژاد، فعال دانشجویی، در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی برنا، با نگاهی به تجربه‌های خود از بروکراسی در ایران، گفت: به‌عنوان دانشجویی که چند سالی است با فضای پرتردد و شلوغ تهران خو گرفته‌ام، هرچند تجربه مستقیمی از گستره وسیع بروکراسی اداری نداشته‌ام، اما همان برخوردهای محدود نیز برای درک دشواری‌های این ساختار کافی بوده است. از اداره‌های شهرهای کوچک گرفته تا بخش‌های مختلف دانشگاه، تقریباً در همه‌جا با روندهایی مواجه شدم که نه‌تنها تسهیل‌گر نبود، بلکه انرژی‌بر و فرساینده بود. برای انجام ساده‌ترین امور، لازم است مراحل متعدد طی شود، امضاهای مختلف جمع‌آوری گردد و در نهایت نیز تضمینی برای دریافت پاسخ مناسب وجود ندارد. این مسیرهای طولانی و بی‌نتیجه، به‌تدریج انگیزه و اشتیاق فرد را کاهش می‌دهد.
وی در ادامه افزود: در محیط دانشگاه که انتظار می‌رفت ساختاری پویا و کارآمد داشته باشد، این وضعیت گاهی آشکارتر و آزاردهنده‌تر بود. تأخیر در پاسخ‌گویی، پاس‌کاری مسئولیت میان واحدها، ناهماهنگی در تصمیم‌گیری و نبود مسئولیت‌پذیری، موجب می‌شد امکان برنامه‌ریزی دقیق و پیگیری هدفمند برای منِ دانشجو دشوار شود. علاوه بر این، بسیاری از دوستانم بیش از من درگیر همین روندها بودند و بارها دیده‌ام چگونه همین بی‌نظمی‌ها و پاسخ‌نگرفتن‌ها موجب فرسایش انگیزه و شکل‌گیری بی‌اعتمادی در آن‌ها شده است.
باقری‌نژاد تأکید کرد: موضوع تنها خستگی از کارهای اداری نیست؛ این روندها به مرور بر روحیه و روان افراد نیز اثر می‌گذارد. مواجهه مداوم با بی‌توجهی یا تأخیر در انجام کارها، احساس ناتوانی و بی‌اعتمادی ایجاد می‌کند. در جمع‌های دوستانه نیز بخش قابل توجهی از گفت‌وگوها حول همین بی‌نظمی‌ها و پاسخ‌گو نبودن مسئولان می‌چرخد. وقتی فرد احساس می‌کند سازوکاری برای اصلاح، رسیدگی یا تسهیل امور وجود ندارد، به مرور از مشارکت اجتماعی فاصله می‌گیرد و نتیجه آن، نهادینه شدن بی‌اعتمادی و کاهش کارآمدی در سطح جامعه است. این موضوع را هم در خود و هم در دوستان و اطرافیانم به وضوح مشاهده کرده‌ام.
وی سپس به ابعاد زیرساختی این مشکل اشاره کرد و گفت: تجهیزات و زیرساخت‌های اداری نیز دچار فرسودگی جدی هستند. بسیاری از سامانه‌ها و درگاه‌های اینترنتی با خطا روبه‌رو می‌شوند یا اساساً کار نمی‌کنند. حتی برخی بخش‌های اداری در تهران نیز پاسخ‌گو نیستند، چه برسد به شهرستان‌ها. نیروی انسانی آموزش کافی ندیده و سیستم‌ها با یکدیگر هماهنگ نیستند. نتیجه این است که شهروند امروز نیز، همانند یک دهه پیش، همچنان درگیر جست‌وجوی امضا و مهر است؛ با این تفاوت که اکنون این جست‌وجو پشت مانیتور انجام می‌شود.
این فعال دانشجویی با نگاه کلان‌تر ادامه داد: بروکراسی ناکارآمد صرفاً مانعی در مسیر پیشبرد امور نیست؛ بلکه به‌مرور ذهنیت و رفتار جامعه را نیز شکل می‌دهد. نسلی که از دوران دانشجویی مشاهده می‌کند پیگیری یک کار ساده می‌تواند ماه‌ها به طول انجامد، ناخودآگاه چنین می‌آموزد که تلاش و پشتکار همیشه نتیجه‌بخش نیست. این طرز تفکرِ تدریجاً نهادینه‌شده، سرمایه اجتماعی را کاهش می‌دهد و روحیه جمعی را تضعیف می‌کند.
باقری‌نژاد در پایان گفت: من که چندان هم با این سیستم درگیر نیستم، گاهی در میانه مسیر خسته می‌شوم و ادامه کار را رها می‌کنم. حال تصور کنید چه بر سر افرادی می‌آید که بخش عمده زندگی و فعالیت روزمره‌شان به این ساختار گره خورده است.
انتهای پیام/