به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ حجت الاسلام و المسلمین «حمید احمدی» رئیس کمیته فرهنگی ستاد مرکزی اربعین به مناسبت هفته کتاب در یادداشتی با نگاهی عمیق به آموزه‌های قرآن و سنت، جایگاه قدسی «قرائت، قلم و کتابت» را در شکل‌دهی به کرامت انسانی و مسیر رشد تمدنی انسان بازخوانی کرد. نویسنده با اتکا به آیات الهی و روایات اهل‌بیت(ع)، اهمیت نوشتن، تولید علم و نقش ماندگار کتاب را در مواجهه جوامع با بحران‌ها و تحولات یادآور شد.
متن این یادداشت به شرح زیر است:
خداوند سبحان در اولین نزول تحفه‌های نورانی از خزانه غببش و لوح محفوظ به پیامبر اعظم از قرائت و خواندن و نوشتن گفتند و فرمودند:"اقْرَأْ وَرَبُّکَ الْأَکْرَمُ". الَّذِی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ.۱بخوان به نام پروردگارت که کریم‌ترین [کریمان] است. همان که به وسیله قلم آموخت.
بیان دو امر مهم قرائت و کتابت از کرامت و منت‌های الهی به آدمیان است و باعث کرامت آدمی باشد لذا فرمودند:"اقْرَأْ وَ رَبُّکَ‌الْأَکْرَمُ" که نشان‌گر تأمین کرامت انسانی در سایه خواندن و نوشتن حکایت باشد. البته خواندن و قرائتی الهی و به اسم رب، هر لوح، قلم، بنان و بیان باید با آن آغاز و آمیخته و به پایان رساند!
چنان‌که امام خمینی(ره) فرمود: "این است که إِقْرَأ بِاسْمِ رَبِّکَ. نه همین طور قرائت کن، نه همین طور درس بخوانید، نه همین طور ترویج بکنید،.. درس بخوانید به اسم رب. برنامه است. صحبت کنید به اسم رب. که اگر اسم رب را از اشیا جدا کنند، به یک معنا هیچ هستند و هیچ می‌شوند. همه آوازها از خداست. با اسم رب عالَم شروع شده است و با اسم رب ختم می‌شود. شما هم باید با اسم رب شروع کنید؛ و با اسم رب ختم کنید."۲
انقطاع از خداوند و آموزه‌های وحیانی با تصور به اغنای به خرد خودبنیاد در بیان، نگارش، تحقیق و آموختن، به ساخت تمدنی منتهی می‌شود، بیمار، تحصیل و تولبد علمی علیل!
درآموزه‌های قرآنی و در مدرسه اهل بیت؛علیهم‌السلام، کرامت آدمی، به نیک اندیشی و قدسی نگریستن به علم، حاملان علم و آثار بیانی و نوشتاری شان است. از این رو در منطق قرآن علم باید به اسم ربباشد لذا مقدس و کرامت‌مند و روشنایی بخش حیات آدمی است و عالمان را برتر از غیر عالمان دانسته است و پذیرش این اصل را نشان خردمندی دانستند.
"هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَالَّذِینَ لَا یَعْلَمُونَ إِنَّمَا یَتَذَکَّرُ أُولُو الْأَلْبَابِ."۳ "بگو آیا کسانی که از دانایانند و کسانی که نمی‌دانند، یکسانند تنها خردمندانند که پندپذیرند."
و از منظر اسلامی منزلت و نقش آفرینی قلم و نگارش عالمان را مؤثرتر از خون پاک و مقدس شهدا که حیات‌بخش جامعه هستند، دانسته شد و فرمود:" یُوزَنُ یَومَ القِیامَةِ مِدادُ العُلَماءِ و دِماءُ الشُّهَداءِ فیَرجَحُ مِدادُ العُلَماءِ عَلی دِماءِ الشُّهَداءِ"۴
چون دعوت الهی بیشتر به وسیله قلم، استدلال و برهان صورت گرفته تا شهادت و فداکردن جان‌ها. از این‌رو، والاتر از خواندن کتاب و اهمیت کتاب‌خوانی، تولید و نگارش کتاب است. چنان‌که خداوند سبحان به نوشته و قلم که نماد تألیف وتحقیق باشد، سوگند یاد می‌کنند."ن والقلم و ما یسطرون"۵
بر این کرامت است که پیامبر خدا به یکی از انصار که از عدم خاطرسپاری گفتارهای شگفت‌انگیزش،شِکوِه کرد، فرمودند: از دست راستت کمک بگیر؛ یعنی بنویس. «استعنْ بیمینک و اَومأ بیدهِ أی خُطّ»۶
هم‌چنین از رسول‌خدا (ص) رسیده است:"المُؤمنُ إذاماتَ و ترکَ ورقةً واحدةً علیها علمٌ تکونُ تلک الورقةُ یوم القیامة ستراً فیما بینه و بین‌النار.»۷ "هرگاه از انسان با ایمان، یک برگ توشه علمی بماند، آن برگ حجابی بین او و آتش قیامت خواهد شد."
در بیان گوهرین از امام صادق آمده است که به جای ارث نهادن کتاب دیگران برای فرزندان، کتاب خود را به میراث‌بران خویش‌به ارث گذارید."اُکْتُبْ وَ بُثَّ عِلْمَکَ فِی إِخْوَانِکَ فَإِنْ مِتَّ فَأَوْرِثْ کُتُبَکَ بَنِیکَ فَإِنَّهُ یَأْتِی عَلَی اَلنَّاسِ زَمَانُ هَرْجٍ لاَ یَأْنَسُونَ فِیهِ إِلاَّ بِکُتُبِهِمْ."۸
" بنویس و علمت را در میان دوستانت منتشر ساز و چون مرگت رسید آنها را به فرزندانت، میراث ده زیرا برای مردم زمان فتنه و آشوب می‌رسد که آن هنگام جز با کتاب انس نگیرند."
در فتن‌ها و بحران‌ها کتاب ها، نوشته عالمان و تجارب و شرح حوادث، که به قید قلم در آمدند، مونس و راهنمای شایسته خواهد بود.
لذا باید کتاب دیگران را وانهاد و از قلم و رنج بنان خویش که نشان کرامت باشد و ماندنی، برجای گذاشت تا هم میراث‌بران و هم جامعه از آن بهره گیرند از بحران و حوادث گذر کنند.
این اوج منزلت کتاب، کتابت و ارج نهادن به مؤلفان و آثار علمی و تحقیق و پژوهش است.
کتاب تراث مانا و حامل انتقال دانش، فرهنگ و تجارب بشری است. لذا علاوه بر ترویج کتاب و خواندن کتاب، تألیف و تحقیق تولید و نشر کتاب باید در اولویت قرار بگیرد البته بر اساس آموزه‌های اسلامی، تولید و نگارش کتاب فاخر از حیث محتوا و زیبایی در نگارش و آراستن و نشر نیز اهمیت دارد که نیازمند حامیان و متولیان عالم و زیبانگر و دوراندیش است.
حمید احمدی
۲۴ آبان ۱۴۰۴
-------------------
منابع:
۱-سوره علق،آیات۳ و۴
۲-صحیفه‌امام،ج۸،ص۳۲۵
۳-سوره زمر،آیه ۹
۴- الدرّالمنثور، جلد۳، ص۳۳۴
۵- سوره قلم،آیه۱
۶-بحارالانوار،ج۲،ص۱۵۲
۷-وسائل‌الشیعه،ج ۲۷،ص۹۵
۸-الکافی،ج ۱،ص ۵۲
..............................
پایان پیام/ ۲۶۸