به گزارش خبرگزاری آنا، موضوع هسته‌ای ایران یکی از پیچیده‌ترین مسائل دیپلماسی بین‌المللی در دهه اخیر است و نقش مهمی در مناسبات تهران با نهاد‌های بین‌المللی و کشور‌های غربی دارد. این موضوع، علاوه بر ابعاد فنی و نظارتی، عرصه‌ای برای مناقشات سیاسی و دیپلماتیک بین ایران و غرب محسوب می‌شود. تحولات اخیر و گزارش‌های مغرضانه مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که وضعیت به نقطه حساسی رسیده است و هوشمندی دیپلمات‌ها و کارگزاران فعال در این عرصه ضروری است تا با عبور از این پیچ تاریخی و با وجود سنگ‌اندازی‌های معاندان، حق هسته‌ای ملت ایران حفظ شود.
مواضع گروه هفت و کشور‌های غربی
بیانیه گروه هفت (G۷) یکی از آخرین تلاش‌ها برای محدود کردن فعالیت‌های هسته‌ای ایران است. اعضای این گروه در بیانیه‌ای مشترک بر ضرورت گفت‌وگوی مستقیم ایران و آمریکا تأکید کرده و از تهران خواسته‌اند به تعهدات خود طبق قطع‌نامه‌های شورای امنیت و معاهده ان‌پی‌تی پایبند باشد.
در این بیانیه، با وجود تأکید بر همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و اجازه دسترسی به تمام تأسیسات و مواد هسته‌ای، اشاره‌ای به خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام یا عملکرد اروپا در تبعیت از واشنگتن نشده است. همچنین کشور‌های غربی ایران را به همکاری نظامی با روسیه و کره شمالی در جنگ اوکراین متهم کرده و خواستار پاسخگویی تهران شده‌اند.
وزرای خارجه آلمان، فرانسه و انگلیس در حاشیه نشست گروه هفت، بر شفافیت برنامه هسته‌ای و همکاری کامل ایران با آژانس تأکید کردند تا مسیر فشار دیپلماتیک علیه تهران و فعال‌سازی مکانیسم‌های بین‌المللی فراهم شود.
در مقابل، روسیه و چین به‌عنوان دیگر کشور‌های عضو برجام بر اهمیت راهکار‌های دیپلماتیک و همکاری فنی تأکید کرده و هشدار داده‌اند که هرگونه اقدام یک‌جانبه غرب می‌تواند تنش‌ها را تشدید و ساختار‌های بین‌المللی را تضعیف کند.
مواضع ایران در قبال طرف‌های غربی
در همین راستا اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه، مواضع غرب را تکرار ادعا‌های غیرمسئولانه و سوءاستفاده از سازوکار‌های بین‌المللی دانسته و بر این مساله تاکید کرد که خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام و تبعیت اروپا از واشنگتن عامل اصلی وضعیت کنونی است و تلاش غرب برای تحمیل همکاری ایران با آژانس بدون توجه به اقدامات تجاوزکارانه آمریکا و رژیم صهیونیستی را می‌توان اقدامی مزورانه و مداخله‌جویانه تلقی کرد.
بقائی همچنین اتهامات مربوط به دخالت ایران در جنگ اوکراین را رد کرد و بر موضع اصولی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر مخالفت با جنگ و ضرورت حل اختلافات از طریق مذاکره تأکید نمود. وی یادآور شد که همکاری ایران با آژانس مطابق قانون مصوب مجلس و تحت نظارت شورای‌عالی امنیت ملی ادامه دارد و هرگونه اقدام خارج از این چارچوب قانونی پذیرفته نیست.
رضا نجفی، نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ارائه پیش‌نویس قطعنامه جدید توسط آمریکا و سه کشور اروپایی در شورای حکام را سوءاستفاده از اکثریت عددی خواند و بر حق تهران برای واکنش مقتضی تأکید کرد؛ این مواضع در سال‌های اخیر بار‌ها توسط بالاترین مقامات جمهوری اسلامی تکرار شده و همه بر این نکته اتفاق نظر دارند
گره موضوع هسته‌ای ایران در گزارش‌های آژانس
گزارش تازه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچون گذشته بر نگرانی‌های فنی و نظارتی خود از برنامه هسته‌ای ایران تأکید دارد. بر اساس این گزارش‌ها، ایران تنها کشور غیرهسته‌ای عضو ان‌پی‌تی است که حجم بالایی از اورانیوم غنی‌شده را تولید و ذخیره کرده و آژانس امکان راستی‌آزمایی کامل این مواد را ندارد.
این موارد در شرایطی مطرح می‌شوند که تأسیسات هسته‌ای ایران پیش‌تر مورد حملات نظامی قرار گرفته و ابهاماتی درباره وضعیت زیرساخت‌های هسته‌ای وجود دارد. این مساله فعالیت‌های هسته‌ای ایران را به یکی از حساس‌ترین موضوعات نظارتی و فنی تبدیل کرده است.
درحالی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ریاست رافائل گروسی، طبق اساسنامه موظف به حفاظت از اطلاعات صنعت هسته‌ای ایران و محکوم کردن هرگونه حمله به تأسیسات هسته‌ای کشور است. با این حال، این نهاد از ارائه شفاف‌سازی یک‌جانبه ایران درباره «شرایط پساجنگ» حمایت کرده است. گروسی پیش‌تر اذعان کرده که هیچ مدرکی دال بر تخلف ایران وجود ندارد.
مقامات ایرانی تأکید کرده‌اند که بازرسان آژانس از چند مرکز هسته‌ای بازدید کرده و همکاری‌ها طبق چارچوب قانونی مصوب مجلس ادامه دارد. سخنگوی وزارت امور خارجه خاطرنشان کرد که ایران قبل و بعد از این اقدامات، همکاری‌های خود با آژانس را مدیریت کرده و حق تصمیم‌گیری درباره هرگونه درخواست بازرسی را برای خود محفوظ می‌داند.
پیش‌نویس قطعنامه اروپا و واکنش ایران
طبق گزارش‌های رسانه‌ای، کشور‌های اروپایی قصد دارند پیش‌نویس قطعنامه‌ای را در نشست شورای حکام ارائه کنند که ایران را ملزم به تعلیق تمامی فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی و بازفرآوری و اجرای دقیق پروتکل الحاقی می‌کند. این پیش‌نویس مدعی است که ایران طی پنج ماه گذشته اطلاعاتی درباره وضعیت ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود ارائه نکرده است.
تهران این اقدام را پیش‌تر نیز غیرقانونی و ناموجه دانسته و تأکید کرده است که وضعیت پادمان‌ها در ایران مطابق قوانین داخلی و توافقات بین‌المللی ادامه دارد و هیچ تغییری در آن ایجاد نخواهد شد.
پیامد‌های ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت
موضوع هسته‌ای ایران در حال حاضر در نقطه حساسی قرار دارد و جمهوری اسلامی ایران ضمن مدیریت فشار‌های بین‌المللی، موضعی فعال و پاسخگو در قبال تحرکات پیش رو اتخاذ خواهد کرد. این روند نشان می‌دهد که دیپلماسی ایران با وجود پیچیدگی‌ها و فشارها، همچنان مسیر تعامل، مدیریت بحران و حفظ منافع ملی را دنبال می‌کند.
کارشناسان بین‌المللی معتقدند که در صورت ارجاع موضوع هسته‌ای ایران به شورای امنیت، تهران با فشار دیپلماتیک و اقتصادی قابل توجهی مواجه خواهد شد و احتمال تحریم‌های جدید افزایش می‌یابد. با این حال، این شرایط فرصت‌هایی نیز برای استفاده دیپلماسی فعال ایران و تعامل با کشور‌هایی مانند روسیه و چین فراهم می‌کند تا ضمن کاهش فشار، برنامه هسته‌ای خود را در چارچوب پادمان و ان‌پی‌تی مدیریت کند.
تحلیلگران تأکید دارند که تهران با بهره‌گیری از ظرفیت‌های فنی و دیپلماتیک، فشار‌های بین‌المللی را کنترل و مسیر تعامل را حفظ خواهد کرد. رویکرد ترکیبی ایران شامل مقاومت سیاسی در برابر فشار‌های یک‌جانبه، استفاده از اهرم‌های بازدارنده و بهره‌گیری از دیپلماسی چندجانبه می‌تواند ابزار مناسبی برای کاهش فشار و استفاده از فرصت‌ها باشد.
موضوع هسته‌ای ایران در شش ماه آینده با فشار‌های فنی، دیپلماتیک و سیاسی مواجه خواهد بود، اما توانایی ایران در مدیریت این فشارها و بهره‌برداری از فرصت‌های دیپلماتیک بالاست. آینده این موضوع به تصمیمات تهران و واکنش کشور‌های غربی بستگی دارد. دیپلماسی ایران با اتکا به چارچوب قانونی داخلی و تعهدات بین‌المللی، مسیر مدیریت بحران و تعامل فعال را دنبال خواهد کرد تا فعالیت‌های هسته‌ای کشور در چارچوب قانونی و صلح‌آمیز ادامه یابد.
انتهای پیام/