فرارو- دیوید ای سنگر ستون نویس روزنامه نیویورک تایمز
به گزارش فرارو به نقل از روزنامه نیویورک تایمز، دولت ترامپ با شتابی چشمگیر دامنهٔ کارزار فشار خود علیه ونزوئلا را گسترش داده است. در همین حال، بزرگ‌ترین ناو هواپیمابر آمریکا یعنی«فورد»، در آستانهٔ استقراری قرار دارد که از آن نقطه می‌تواند به‌آسانی اهدافی را در خاک ونزوئلا نشانه رود؛ وضعیتی که در کنار مواضع چندگانهٔ مشاوران رئیس‌جمهور درباره اهداف واقعی این اقدام، بر ابهامات موجود افزوده است.
آرایش تهاجمی در کارائیب؛ گسترده‌ترین بررسی گزینه‌های نظامی علیه ونزوئلا
ترامپ طی دو روز گذشته مجموعه‌ای از نشست‌های فشرده را در کاخ سفید برگزار کرده و در آنها گزینه‌های نظامی مختلف از به‌کارگیری نیروهای ویژه تا اجرای عملیات مستقیم در خاک ونزوئلا را مورد ارزیابی قرار داده است. با این همه هنوز روشن نیست که او تصمیم نهایی خود را درباره نوع اقدام احتمالی اتخاذ کرده است یا خیر. ترامپ روز جمعه در پرواز با «ایرفورس وان» و در گفت‌وگو با خبرنگاران اظهار داشت: «تقریباً تصمیمم را گرفته‌ام. نمی‌توانم بگویم چه تصمیمی است، اما در موضوع ونزوئلا برای متوقف کردن جریان مواد مخدر پیشرفت زیادی داشته‌ایم.»
این احتمال وجود دارد که رئیس‌جمهور امیدوار باشد حضور پرحجم این نیروی نظامی بتواند دولت نیکلاس مادورو را مرعوب کند؛ دولتی که از نگاه ایالات متحده و بسیاری از متحدانش، مشروعیت لازم را ندارد. مادورو نیز در واکنش، ارتش ونزوئلا را در آماده‌باش کامل قرار داده و سطح تنش میان دو کشور به جایی رسیده که دو طرف با سلاح‌های آمادهٔ شلیک در برابر یکدیگر صف‌آرایی کرده‌اند.
در همین میان، نشانه‌هایی از چرخش واشنگتن به سمت اتخاذ رویکردی تهاجمی‌تر نیز مشاهده می‌شود. ساعاتی پس از یکی از نشست‌های پنج‌شنبه، پیت هگست،وزیر دفاع در شبکه‌های اجتماعی اعلام کرد که مأموریت نظامی آمریکا در منطقهٔ کارائیب رسماً نام‌گذاری شده است: «نیزهٔ جنوبی». او هدف این عملیات را به‌طور کلی «حذف تروریست‌های مواد مخدر از نیمکرهٔ ما» توصیف کرد.
قدرت‌نمایی آمریکا در کارائیب و بازگشت سایهٔ دیپلماسی ناو جنگی
تنها عنصر غایب در این میان، توضیحی راهبردی از سوی دولت ترامپ است که روشن کند چرا ایالات متحده چنین نیروی عظیمی را در منطقه گرد آورده است. پیام اخیر پیت هگست در شبکهٔ اجتماعی ایکس تازه‌ترین نمونه از رشته اظهارنظرهایی است که از سوی مقامات دولت منتشر شده؛ اظهاراتی که در بهترین حالت با یکدیگر ناسازگارند و در مواردی نیز آشکارا متناقض به نظر می‌رسند.
در میان همهٔ مقام‌ها، ترامپ بیش از دیگران بر یک روایت واحد پافشاری دارد و تأکید می‌کند که این اقدام صرفاً به هدف مقابله با قاچاق مواد مخدر انجام شده است. با وجود این، چنین توضیحی پاسخ نمی‌دهد که چرا ناو هواپیمابر «فورد» با چنین شتابی از مدیترانهٔ شرقی به کارائیب اعزام شده است؛ آن‌هم برای پیوستن به نیرویی که اکنون پانزده هزار نظامی و ملوان را در خود جای داده تا قایق‌هایی را هدف قرار دهند که تا اوایل سپتامبر توسط گارد ساحلی رهگیری می‌شدند. این روایت همچنین توضیح نمی‌دهد چرا کشورهایی چون کلمبیا یا مکزیککه مسیر اصلی انتقال فنتانیل به ایالات متحده هستند در تیررس این عملیات دریایی قرار نگرفته‌اند.
طبق آمار منتشرشده، ایالات متحده تاکنون بیست حمله علیه قایق‌های تندرو انجام داده که در جریان آن دست‌کم هشتاد نفر جان باخته‌اند؛ اقداماتی که کارشناسان حقوق بین‌الملل احتمال می‌دهند با اصول حقوق بین‌المللی در تضاد باشد. ترامپ در گفت‌وگوهای خصوصی با مشاورانش از ذخایر عظیم نفت ونزوئلا سخن گفته؛ ذخایری نزدیک به ۳۰۰ میلیارد بشکه که بزرگ‌ترین در جهان به شمار می‌روند.
او پیش‌تر پیشنهادی از سوی مادورو دریافت کرده بود که بر اساس آن، ایالات متحده می‌توانست بدون نیاز به توسل به اقدام نظامی به بخش قابل‌توجهی از این منابع دست یابد؛ با این حال، ترامپ خود این مذاکرات را متوقف کرد. با وجود این، یکی از مقامات ارشد دولت اظهار داشت که گفت‌وگوها «کاملاً» از بین نرفته‌اند و استقرار ناو هواپیمابر در عمل به‌عنوان اهرم فشاری علیه مادورو عمل می‌کند. در صورت صحت این برداشت، اقدام واشنگتن یادآور بازگشت به دوران «دیپلماسی ناو جنگی» خواهد بود؛ مفهومی متعلق به قرن نوزدهم، زمانی که قدرت‌های بزرگ با تکیه بر توان دریایی خود کشورهای ضعیف‌تر را مرعوب می‌کردند.
با این حال، پرسش محوری همچنان پابرجاست: آیا ترامپ در پی تغییر رژیم در ونزوئلاست و امیدوار است دولتی روی کار آید که روابطی نزدیک‌تر با واشنگتن داشته باشد؟ هفتهٔ گذشته، مارکو روبیو، وزیر خارجه در نشستی خصوصی با رهبران کنگره و سنا تأکید کرد که سرنگونی مادورو هدف دولت نیست و گزارش‌های منتشرشده در این‌باره را ساخته‌وپرداختهٔ رسانه‌ها دانست. هگست در پیام خود نوشت: «نیمکرهٔ غربی، همسایگی آمریکاست و ما از آن محافظت خواهیم کرد.» با استقرار ناو هواپیمابر «فورد» و سه ناوشکن موشک‌انداز همراه آن، شمار نیروهای آمریکایی در منطقه اکنون به پانزده هزار نفر رسیده است؛ رقمی که در چند دههٔ اخیر سابقه نداشته است.
نبرد اراده‌ها؛ تشدید سردرگمی راهبردی در کارزار فشار علیه ونزوئلا
آنچه اکنون برجای مانده، نوعی سردرگمی راهبردی است؛ وضعیتی که در آن مقامات دولت ترامپ مجموعه‌ای ناهمگون از دلایل، اهداف و نتایج مطلوب را مطرح می‌کنند. تنها یک روز پیش از آن‌که پیت هگست اعلام کند عملیات «نیزهٔ جنوبی» با هدف حفاظت از کل نیمکرهٔ غربی صورت می‌گیرد، مارکو روبیو شرح ساده‌تری ارائه داد. روبیو در گفت‌وگو با خبرنگارانی که در کانادا همراهش بودند گفت: «این یک عملیات ضد مواد مخدر است. اگر آنها ارسال قایق‌های حامل مواد مخدر را متوقف کنند، هیچ مشکلی به‌وجود نخواهد آمد.»
در همین حال، برخی تحلیلگران بر این باورند که در لایه‌های زیرین بحران، رویارویی کنونی به آزمونی از اراده میان ترامپ و مادورو تبدیل شده است؛ مادورویی که به‌عنوان رئیس کارتل «خورشیدها» تحت پیگرد قرار دارد و اکنون یک سازمان تروریستی شناخته می‌شود. الیوت آبرامز، مشاور ویژه ترامپ در امور ونزوئلا در دولت نخست او و پژوهشگر کنونی شورای روابط خارجی آمریکا، در نشستی در واشنگتن اظهار کرد: «این ناوگان نمی‌تواند تا ابد در آنجا باقی بماند. یا ترامپ برنده خواهد شد، یا مادورو.» او ادامه داد: «اگر مادورو کنار نرود، رئیس‌جمهور ترامپ این نبرد را باخته است.»
در کاخ سفید، آنا کلی، سخنگوی دولت، روز جمعه اعلام کرد پیام رئیس‌جمهور به مادورو کاملاً روشن است: ارسال مواد مخدر و مجرمان به ایالات متحده باید متوقف شود. او تاکید کرد: «رئیس‌جمهور صراحتاً تأکید کرده که حملات علیه تروریست‌های مواد مخدر که در قاچاق مواد غیرقانونی دست دارند ادامه خواهد یافت. هر چیزی فراتر از این صرفاً گمانه‌زنی است و باید چنین هم تلقی شود.»
افزایش تنش در کارائیب؛ از تهدید حملات زمینی تا جنجال بر سر هدف‌گیری قایق‌های تندرو
مشاوران رئیس‌جمهور همچنان تأکید دارند که ترامپ هنوز درباره اقدام نظامی تصمیم قطعی نگرفته است؛ هرچند او چند هفته پیش اعلام کرده بود که حملات زمینی علیه اهداف ونزوئلایی «در راه است». به گفتهٔ مقامات، در آستانهٔ نشست‌های امنیت ملی این هفته، طیفی از گزینه‌های نظامی از هدف‌گیری مراکز تولید مواد مخدر تا حمله به نیروهای نظامی یا حلقهٔ نزدیک به مادورو مورد بررسی قرار گرفته بود. با وجود این، تاکنون حملات تنها متوجه قایق‌های کوچک و تندرو در آب‌های بین‌المللی بوده است؛ قایق‌هایی که دولت ادعا می‌کند توسط «تروریست‌های مواد مخدر» هدایت می‌شدند، بی‌آنکه هیچ مدرکی ارائه دهد. بر اساس قوانین نظامی آمریکا، هدف قرار دادن عمدی غیرنظامیان؛ ختی اگر مظنون به فعالیت مجرمانه باشند ممنوع است. شماری از حقوقدانان و خانواده‌های قربانیان این حملات را «قتل‌های دولتی» توصیف کرده‌اند.
مارکو روبیو، در واکنش به موج انتقادها، گفت: «برایم جالب است که همین کشورها از ما می‌خواهند برای دفاع از اروپا موشک‌های تاماهاوک با قابلیت هسته‌ای بفرستیم، اما وقتی ایالات متحده ناوهای هواپیمابرش را در نیمکره‌ای مستقر می‌کند که خود در آن زندگی می‌کنیم، ناگهان همه چیز برایشان مشکل‌ساز می‌شود.» تام هومن، مسئول مرزی دولت ترامپ، لحن بسیار صریح‌تری داشت. او در پاسخ به پرسشی درباره نگرانی بریتانیا از اقدامات آمریکا در کارائیب گفت: «فکر نمی‌کنم بریتانیا دوست واقعی این کشور یا رئیس‌جمهورش باشد.» سپس تاکید کرد: «البته این حوزهٔ کاری من نیست و من فقط مسئول مرزها هستم.»
چرخش راهبردی واشنگتن از خاورمیانه به کارائیب
یک مقام ارشد اروپایی گفت مسئولان آمریکایی در نشست‌های توجیهی تأکید داشته‌اند هدف اصلی‌شان «افزایش فشار» برای سنجش واکنش نیکلاس مادوروست، با این امید که او یا کشور را ترک کند یا دستگیر و برای محاکمه به ایالات متحده تحویل داده شود. اما به گفتهٔ این مقام، زمانی که از آمریکایی‌ها پرسیده شد چگونه خطر ناشی از خارج کردن ناو هواپیمابر از خاورمیانه را ارزیابی کرده‌اند، پاسخی ارائه نشد.
استقرار این سطح از نیروی دریایی همچنین بهای دیگری داشته است: کنار رفتن تمرکز اعلام‌شدهٔ نیروی دریایی آمریکا از منطقهٔ هند–آرام. وندی شرمن، معاون پیشین وزیر خارجه در دولت جو بایدن گفته است: «شی جین‌پینگ قطعاً انتقال نیروهای نظامی به کارائیب و اعلام تمرکز جدید بر نیمکرهٔ غربی از سوی هگست را زیر نظر دارد و احتمالاً پیامدهای آن را برای برنامه‌هایش در قبال تایوان ارزیابی می‌کند.»
ورود ناو «فورد» به موقعیت عملیاتی، حدود پنج هزار نیروی تازه به ده هزار نظامی آمریکاییِ حاضر در منطقه می‌افزاید. این نیروها تقریباً به‌طور مساوی میان هفت ناو جنگی، یک ناو پشتیبانی عملیات ویژه و پایگاه‌های نظامی در پورتوریکو توزیع شده‌اند. اما عملیات «نیزهٔ جنوبی» تنها به این مأموریت‌ها محدود نمی‌شود. در هفته‌های اخیر، پنتاگون بمب‌افکن‌های بی ۵۲ و بی ۱ را از پایگاه‌های لوئیزیانا و تگزاس به پروازهایی نزدیک سواحل ونزوئلا اعزام کرده است. بی ۵۲ ها قادرند ده‌ها بمب هدایت‌شوندهٔ دقیق حمل کنند و بی ۱ ها تا ۷۵ هزار پوند مهمات هدایت‌شونده و غیرهدایت‌شونده (بزرگ‌ترین محمولهٔ غیرهسته‌ای در زرادخانهٔ نیروی هوایی آمریکا) با خود می‌برند.
مقام‌های نظامی آمریکا در روزهای اخیر اعلام کرده‌اند که پروازهای بمب‌افکن‌ها احتمالاً ادامه خواهد یافت و تمرینات نظامی نمایشی و گسترده با مشارکت نیروهای آمریکایی در منطقه انجام خواهد شد؛ اقدامی که بخشی از یک کارزار هماهنگ برای تحت فشار گذاشتن مادوروست. ژنرال لورا جی. ریچاردسون، فرمانده چهارستارهٔ بازنشسته و رئیس پیشین ستاد فرماندهی جنوبی پنتاگون گفت: «این بی‌تردید یک کارزار فشار است.» در حالی‌که رئیس‌جمهور در اظهارات عمومی خود بر تهدید مواد مخدر تأکید می‌کند، به گفتهٔ مشاورانش، او در جلسات خصوصی بیشتر درباره سرنوشت مادورو و نفت ونزوئلا سخن گفته است.
پاتریک دادی، سفیر پیشین ایالات متحده در ونزوئلا و استاد مدعو دانشگاه دوک تاکید کرد: «تصمیم دولت ترامپ برای اجرای عملیات نظامی در کارائیب با موضع آنها که قاچاقچیان مواد مخدر را تروریست می‌دانند و معتقدند باید با آنان همان‌گونه برخورد شود که با تروریست‌ها در سایر نقاط جهان رفتار می‌کنیم، همخوانی دارد.» او سپس تاکید کرد: «اما مطمئن نیستم دولت میان مبارزه با مواد مخدر و تلاش برای تغییر رژیم در ونزوئلا تفاوتی قائل باشد. اگر واقعاً مادورو را به‌عنوان رئیس یک کارتل و فردی فراری از عدالت آمریکا می‌بینند، این نشان می‌دهد جاه‌طلبی‌هایشان فراتر از صرفاً مقابله با قاچاق مواد مخدر در کارائیب است.»