به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، در مراسم نکوداشت اندیشه‌های کلامی آیت‌الله محمد ری‌شهری که در سالن همایش انجمن های علمی حوزه صبح امروز برگزار شد، حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمد کاظم طباطبایی، استاد حوزه علمیه قم و از شاگردان نزدیک و همکاران علمی آن فقیه فقید، در دو بخش به تبیین شیوه فکری، آثار علمی و رویکرد نواندیشانه آیت‌الله ری‌شهری در دانش‌های دینی و مهدویت پرداخت.
طراحی کلان و مدیریت علمی آیت‌الله ری‌شهری
حجت‌الاسلام والمسلمین طباطبایی در آغاز سخنان خود، با تأکید بر جامع‌نگری علمی آیت‌الله ری‌شهری گفت: ایشان در همه پروژه‌های پژوهشگاه دارالحدیث، از طراحی تا اجرا، حضور مستقیم داشتند. ساختار علمی مجموعه‌ها از جمله دانشنامه امام حسین(ع)، حکمت‌نامه فاطمی و به‌ویژه دانشنامه امام مهدی(عج)، بر پایه طرحی کلان بود که خود ایشان تدوین کرده بودند؛ طرحی که ارتباط دقیق میان بخش‌های پژوهشی و موضوعات اعتقادی را تضمین می‌کرد.
وی افزود: اکنون که حجت‌الاسلام مسعودی نیز به عنوان مدیر پژوهشگاه پای کار آمده‌اند، انتظار می‌رود این مسیر با همان انسجام و اقتدار علمی ادامه یابد. روح اندیشه آیت‌الله ری‌شهری همچنان در طراحی این طرح‌ها جاری است.»
اندیشه حضور امام در عصر حاضر
حجت‌الاسلام والمسلمین طباطبایی در ادامه، به محور اندیشه‌ای آیت‌الله ری‌شهری اشاره کرد و اظهار داشت: نگاه ایشان به نبوت و امامت، نگاهی پویا و معاصر بود؛ یعنی بر حضور نبی یا امام در زمان حال تأکید داشتند. برخلاف برخی دیدگاه‌ها پیش از انقلاب که مباحث کلامی را انتزاعی و بی‌تأثیر در زندگی اجتماعی می‌دانستند، آیت‌الله ری‌شهری معتقد بود باید نقش امام را در زندگی امروز بازتعریف کرد و این باور را در سطوح فکری و رفتاری جامعه جاری ساخت.
وی افزود: از اوایل دهه ۱۳۷۰، ایشان بر محور قرار دادن سیره سیاسی امیرالمؤمنین علیه‌السلام تأکید داشتند تا از دل آن اصول و راهکارهایی برای اداره زندگی اجتماعی امروز استخراج شود. به همین جهت در دانشنامه‌های دارالحدیث نیز سیره اهل‌بیت علیهم‌السلام از زاویه کاربردی و تمدنی تحلیل شده است.»
بازتاب این رویکرد در دانشنامه‌ها
به گفته این استاد حوزه، نگاه آیت‌الله ری‌شهری در دانشنامه امام حسین(ع) سبب شد تصویر امام به عنوان الگوی زنده عدالت‌خواهی و ظلم‌ستیزی در روزگار معاصر تبیین شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین طباطبایی افزود: در دانشنامه حضرت فاطمه(س) نیز بخش زیست‌نامه ذیل حکمت‌نامه فاطمی تنظیم شد تا حکمت و اندیشه سیاسی و اجتماعی حضرت به صورت منسجم ارائه شود. در دانشنامه امام مهدی(عج) اما این نگرش شکوفاتر شد، چراکه امام مهدی(عج) محور امید، عدالت جهانی و آینده‌نگری در اندیشه اسلامی است.
فرایند پژوهشی و نقش مستقیم آیت‌الله ری‌شهری
وی با اشاره به ساختار علمی نگارش دانشنامه امام مهدی(عج) گفت: در این پروژه نزدیک به بیست نفر به‌صورت فعال همکاری داشتند. نگارش هر “بیان” ابتدا توسط پژوهشگران انجام می‌شد و سپس در جلسه‌ای سه‌چهارنفره با حضور آیت‌الله ری‌شهری بررسی و اصلاح می‌گردید. اگر متنی مطابق معیارهای پژوهشی نبود، ایشان خود دست‌به‌قلم می‌شدند و دوباره می‌نوشتند. چنین دقت و حساسیتی راز انسجام علمی آثار ایشان است.
نقد و تحلیل ادله عقلی درباره وجود امام مهدی(عج)
وی در بخش دیگری از سخنانش به بررسی دیدگاه عقلانی آن عالم فقید پرداخت و بیان داشت: در دوره نگارش دانشنامه امام مهدی(عج)، حدود پنجاه‌وسه دلیل عقلی از متکلمان برای اثبات وجود امام زمان(عج) بررسی شد. در تحلیل‌های انجام‌شده مشخص شد که این دلایل تنها اصل وجود حجت الهی را اثبات می‌کنند، نه وجود شخص امام مهدی خاص. این تمایز مهمی بود که در دانشنامه ثبت شد تا جایگاه عقل در کنار نقل به درستی تعریف شود.
پژوهشگر حوزوی افزود: از نظر آیت‌الله ری‌شهری، عقل جایگاه مؤیدی دارد نه بدیل وحی. ادله عقلی می‌توانند اعتماد انسان را به آیات و روایات تقویت کنند، اما نمی‌توانند به‌تنهایی جایگزین نصوص شوند. این مبنا باعث شد روش‌شناسی پژوهشی دارالحدیث بر تعادل میان عقل و نقل استوار گردد.»
حجت‌الاسلام والمسلمین طباطبایی تأکید کرد: آنچه باید حفظ شود، روح علمی و دینی آیت‌الله ری‌شهری است؛ روحی که بر پیوند میان معرفت دینی و واقعیت اجتماعی تأکید داشت. بلوغ اندیشه مهدویت، معرفت اهل‌بیت علیهم‌السلام و سیره‌پژوهی کاربردی، میراث ماندگار آن بزرگ‌مرد است. استمرار این مسیر وظیفه امروز ماست؛ مسیری که بر پیوند پژوهش، تربیت شاگرد، ترویج معارف اهل‌بیت و نگاه تمدنی به دین استوار بود.
انتهای پیام