به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، مراسم رونمایی و جشن امضای مجموعه شعر «درخت‌ها فرار نمی‌کنند» اثر مژده لواسانی، سه‌شنبه ۲۰ آبان ۱۴۰۴ در سالن استاد شهناز خانه هنرمندان ایران، با اجرای شهاب دارابیان و حضور چهره‌هایی مانند رشید کاکاوند، هرمز علی‌پور، سجاد افشاریان، لیلا کردبچه، علیرضا بهرامی، اسماعیل امینی، علیرضا بدیع، امید صباغ‌نو، محمد شیخی، هادی تقی‌زاده، مهدی یزدانی‌خرم، محمد بحرانی، مریم جلالی، پژمان بازغی، هومن حاجی‌عبداللهی، سعید قطبی‌زاده، مرتضی برزگر، سید مازیار هاشمی، محمد سلوکی، فریبا کوثری، الهام اخوان، سیاوش خیرابی، سارا حاتمی، سینا حجازی، سوگل طهماسبی، ملیکا زارعی، محمد نظری، گیتی خامنه، احمد امیر خلیلی، یاسمن خلیلی‌فرد، محمدرضا خردمندان و جمعی از اهالی قلم و علاقه‌مندان ادبیات برگزار شد.

این مراسم که با حضور گسترده هنرمندان و اهالی شعر همراه بود با پخش کلیپی از مژده لواسانی آغاز شد و پس از آن رشید کاکاوند ضمن تبریک به مژده لواسانی برای انتشار مجموعه شعرش گفت: شعر، خوشبختانه در روزگار ما دوباره جایگاه عمومی و گسترده‌ای یافته است. دیشب چند سطر از «تولدی دیگر» فروغ فرخزاد خواندم و یادم آمد که چگونه او، به‌عنوان یک بانو، در شعر فارسی قد علم کرد.

وی افزود: پیش از فروغ، زنان شاعر داشتیم، اما او نخستین کسی بود که مفهوم «بانو بودن» را در شعر زنده کرد. فروغ فرخزاد، بی‌تعارف، یکی از مؤثرترین چهره‌های فرهنگی و اجتماعی روزگار ماست. بسیاری از رفتارهای امروز ما، چه در میان زنان و چه در میان اهل فرهنگ، وام‌دار اوست؛ حتی اگر خود ندانیم. از منظر شعر، ویژگی خاص فروغ، سادگی زبان و ژرفای معناست. شعر او نمونه کامل «سهلِ ممتنع» است؛ زبانی ساده و شفاف، اما سرشار از لایه‌های انسانی و فلسفی.

این مدرس دانشگاه با اشاره به شعر فروغ گفت: شعر فروغ راهی گشود برای بسیاری از شاعران معاصر. با این حال، سادگی زبان، گاه برخی را به خطا انداخت؛ گروهی زبان را ساده کردند اما عمق را از دست دادند. در حالی که فروغ، سادگی را با اندیشه همراه کرده بود.

این شاعر و منتقد ادبی ادامه داد: در دهه‌های اخیر، غزل دوباره رونق یافته است؛ شاید به دلایل اجتماعی و تاریخی. غزل‌سرایان بسیارند و در میان آنان شاعران توانا نیز حضور دارند. اما باید پذیرفت که بخشی از غزل‌های امروز، بیش از آنکه اندیشه‌مند باشند، به دلبری‌های زبانی و لحظه‌ای گرایش دارند. در مقابل، شعر آزاد با پشتوانه نیما، شاملو و فروغ، همچنان در عمق جان مخاطب نفوذ می‌کند. امروز هم شاعرانی چون شمس لنگرودی یا گروس عبدالملکیان، این مسیر را با زبان ساده اما اندیشه‌مند ادامه داده‌اند.

کاکایی تاکید کرد: در همین مسیر، شعر خانم مژده لواسانی نیز برای من نشانه‌ای دل‌گرم‌کننده است. شعرهایی با زبان روان، احساس انسانی و ساختار سنجیده؛ شعرهایی که می‌توانند با مردم ارتباط بگیرند، بی‌آنکه از اصالت ادبی فاصله بگیرند.

کاکایی در پایان گفت: نکته مهم در مورد خانم لواسانی این است که برخلاف بسیاری از چهره‌های شناخته‌شده حوزه‌های دیگر، ورود او به شعر نمایشی نیست. او نه برای کسب شهرت، بلکه از نیاز درونی و عشق به ادبیات به این مسیر آمده است. و این بسیار ارزشمند است. شخصیت متین، صادق و مذهبی خانم لواسانی، که هیچ‌گاه تظاهر و نمایش در او نیست، برای من محترم و قابل تحسین است. خانواده‌ای اصیل، با ریشه‌های مذهبی و فرهنگی، و انسانی که توفیقش در عرصه‌های دیگر باعث نشده از صداقت فاصله بگیرد.

خوشحالم که مژده لواسانی شعر می‌نویسد و به شعر، کلمات و واژه‌ها مومن است

در ادامه این مراسم، سجاد افشاریان، نویسنده، شاعر، بازیگر و کارگردان تئاتر پشت تریبون آمد تا چند شعر از مجموعه را بخواند اما پیش از خوانش شعرها گفت: ما زمانی به نسخه باکیفیت‌تری از خودمان نزدیک می‌شویم که بتوانیم بخوانیم، بنویسیم، برقصیم، آواز بخوانیم و هر کاری را انجام دهیم که حتی در خیال‌مان جهان را زیباتر کند. در هر حرفه‌ای که باشیم چه نجار، چه معمار، چه مهندس اگر ایمان در کارمان نباشد، آن کار درست انجام نمی‌شود. ایمان، عنصر پنهان اما حیاتیِ هر اثر صادقانه است. از این بابت خوشحالم که مژده لواسانی شعر می‌نویسد و به شعر، کلمات و واژه‌ها مومن است.

شعرهای مژده لواسانی ادا نیست و واقعاً شعر است

پس از سجاد افشاریان، هرمز علی‌پور در مورد مجموعه شعر «درخت‌ها فرار نمی‌کنند» صحبت و مطرح کرد: من به عنوان کسی که با شعر زیسته و شصت سال تجربه شاعری و دغدغه شعر ناب را دارد، اگر بخواهم در یک جمله درباره شعرهای خانم لواسانی بگویم، باید بگویم شعر او حاصل تجربه، شهود و معرفت است؛ یعنی چیزی فراتر از مهارت فنی و تمرین شاعرانه.

هرمز علی‌پور تاکید کرد: شعرهای مژده لواسانی واقعاً شعرند. عنوان کتاب نشان دهنده این است که این کتاب جان شاعرانه‌ای دارد. من به عنوان مسافری شاعر شعرهای این کتاب را بیشتر به خاطر داشتن حس و عاطفه و بغض‌ها و سادگی‌های البته عمیق و زیسته شده‌اش دوست دارم. کتاب از نظر من قابل تامل و خواندنی است.

وی افزود: این شعر از نظر تصویرسازی و ضرباهنگ، نمونه‌ای عالی از شاعرانگی در زبان معاصر است. چنین مجموعه‌ای نمی‌تواند صرفاً برای نمایش یا پر کردن رزومه منتشر شده باشد. شعرهای این کتاب «طبیعی» هستند؛ نه ساخته‌شده.

لواسانی در این مجموعه به پختگی رسیده است

لیلا کردبچه دیگر سخنران این مراسم بود که با اشاره به مجموعه عنوان کرد: شاعر در این مجموعه به پختگی رسیده و زبانش به‌مراتب ساده‌تر، انسانی‌تر و رهاتر از مجموعه‌های پیشین است. اگر در کتاب‌های قبلی، عاشقانه‌ها حال‌وهوای معصومانه و دخترانه داشت، این‌جا عاشقانه‌ها عمیق‌تر و پخته‌تر شده‌اند.

وی افزود: یکی از نکات مهم در شعرهای این کتاب، «ایجاز» است. شاعر با کمترین کلمات، بیشترین معنا را منتقل می‌کند. علاوه بر آن خانم لواسانی با زبان آشناست و بدون اینکه بخواهد توانایی‌هایش را به رخ بکشد، خیلی نرم و طبیعی با واژه‌ها بازی می‌کند. همین سادگی و پرهیز از خودنمایی، به شعرها اصالت داده است. بسیاری از سطرهای کتاب قابلیت تبدیل شدن به جمله‌های قصار را دارند؛ جملاتی که در ذهن و زبان مردم می‌مانند.

وی افزود: در شعرهای این مجموعه، از اصطلاحات و ضرب‌المثل‌های زبان فارسی هم استفاده شده، اما آن‌قدر نرم و نامحسوس که اصلاً حس تزریق مصنوعی ندارد. به‌زودی مطلب مفصل‌تری درباره این کتاب خواهم نوشت و نکات دقیق‌تری را درباره ساختار، زبان و درون‌مایه‌هایش بررسی می‌کنم. اما در همین مجال کوتاه باید بگویم که «درخت‌ها فرار نمی‌کنند» کتابی است که به ادبیات معاصر ما کمک می‌کند تا دوباره با مخاطب عام ارتباط برقرار کند.

کردبچه در انتهای سخنانش گفت: از مژده لواسانی بابت خلق چنین اثری صمیمانه تبریک می‌گویم و برایشان آرزوی توفیق دارم. خوشحالم که شعر، در روزگاری که همه چیز به سرعت فراموش می‌شود، هنوز می‌تواند مخاطب را جذب کند و جان را بلرزاند.

حضور چهره‌ها تهدیدی برای ادبیات و شعر نیست

در ادامه این جشن امضا، علیرضا بهرامی پشت تریبون حضور یافت و گفت: در کلیپی که در آغاز برنامه پخش شد، جمله‌ای شنیدم که برایم بسیار جالب بود: «دختری که امروز همه سرمایه‌اش شعر است.» من از قبل اطلاع دقیقی از جزئیات برنامه نداشتم، اما از همان ابتدا متوجه شدم که امروز، روز مهرورزی و دوستی است؛ هم در فضای کلی برنامه، و هم در میان حاضران.

بهرامی گفت: ما امروز از کتابی حرف می‌زنیم که نویسنده‌اش نه‌تنها شاعر، بلکه چهره‌ای فرهنگی و رسانه‌ای است. کسی که دیده می‌شود، پس مسئولیت بیشتری دارد. وقتی شاعری از حوزه رسانه یا سینما وارد عرصه ادبیات می‌شود، طبیعی است که نگاه‌ها به او دوچندان باشد. اما به نظرم، این اتفاق نه تهدید است، بلکه فرصتی است برای آشتی مردم با شعر و ادبیات.

وی ادامه داد: شاعر، اگر در کارش صادق و کوشا باشد، با هر اثرش به ما چیزی می‌افزاید. جامعه ما – که جنگ و بحران را تجربه کرده – نیازمند بازسازی عاطفی است. امروز بیش از هر زمان دیگری باید از عشق گفت، از زیبایی گفت، تا بتوانیم به زندگی امید بدهیم. به قول خیام، لحظه جاودانه همان است که انسان در میان تکرار رنج‌ها، بتواند آن را دریابد.

بهرامی تاکید کرد: در سه مجموعه شعری خانم مژده لواسانی، روندی از رشد و بلوغ دیده می‌شود. در دو کتاب قبلی، نوعی عصیان و بیان زنانگی در قالبی لطیف‌تر وجود داشت؛ در این مجموعه سوم، این عصیان پخته‌تر، صادق‌تر و آگاهانه‌تر شده است. اگر این مسیر ادامه پیدا کند، بی‌شک در آثار بعدی، ما با صدای شاعرانه‌ای عمیق‌تر روبه‌رو خواهیم بود.

بهرامی خاطر نشان کرد: اشعار این مجموعه، همه تصاویری‌اند که شاعر از تنهایی، ترس، عشق و امید ساخته است. زبان شعر او زبانی تصویری و موسیقایی است؛ گاهی تلخ، گاهی عاشقانه، اما همیشه صادق.

شعر را قضاوت کنید نه شاعر را

در پایان این مراسم، مژده لواسانی ضمن تشکر از حضور اهالی فرهنگ و شعر عنوان کرد: از صمیم قلب از حضور همه شما ممنونم.دیدن این همه چهره آشنا و عزیز، از شاعران، نویسندگان، هنرمندان تئاتر و سینما، فعالان رسانه‌ای و فرهنگی، برای من افتخار بزرگی است.به قول شاملو: «هرگز نبوده قلب من این گونه گرم و سرخ»

این شاعر ادامه داد: حالا فقط چند تشکر کوتاه دارم: اول از همه از عزیزانی که امشب سخن گفتند – آقای دکتر کاکاوند، آقای علیپور، آقای بهرامی – از صمیم قلب ممنونم. از آقای گروس عبدالملکیان، استاد و راهنمای مهربانم، که با وسواس و عشق، تک‌تک شعرها را خواندند و نظر دادند، قدردانی ویژه دارم. اگر این کتاب منتشر شد، حاصل صبوری و دقت ایشان است.

لواسانی تاکید کرد: اما یک حرف جدی دارم، خطاب به دوستان شاعر و منتقد، خواهش می‌کنم شعر را نقد کنید، نه شاعر را.نه نامش، نه شغلش، نه اعتقاداتش را. شعر، موجودی مستقل است و باید خودش قضاوت شود. پیش از آنکه حتی یک سطر از کتاب خوانده شود، قضاوت نکنیم. شعر را بخوانید و اگر ضعیف بود، بی‌رحمانه نقد کنید، اما با خود شعر گفت‌وگو کنید، نه با تصویر ذهنی‌تان از شاعر.

در پایان این مراسم که همزمان با تولد مژده لواسانی هم بود، جشن تولد این شاعر در میان علاقه‌مندشان برگزار شد و او به امضای مجموعه شعرش پرداخت.