امید علی‌بابایی: یکی از طرح‌های توسعه دانش و فناوری در کشور در سال‌های اخیر، ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور بوده که یکی از مراکز تجمع و تسهیل‌کننده امور این‌گونه شرکت‌ها، پارک‌های علم‌وفناوری است.
در ادوار مختلف، نحوه اعطای امتیاز به این شرکت‌ها، قوانین تأسیس و حمایت از آنها تغییرات مختلفی داشته اما افزایش تعداد پارک‌های علم‌وفناوری به‌عنوان محلی برای متمرکز و در دسترس بودن شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور در تمام ادوار در دستور کار قرار داشته، ولی دراین‌بین متأسفانه با توجه به برخی موارد که در ادامه ذکر می‌شوند، بعضی از پارک‌های علم‌وفناوری (و سایر مراکز با کارکرد مشابه) به محلی برای درآمدزایی صاحبان پارک‌ها و حمایت از شرکت‌های قدرتمند و ثروتمند تبدیل شده‌اند که هدف اولیه تأسیس پارک‌های علم‌وفناوری را که همانا توسعه و معرفی شرکت‌های کوچک و حمایت از آنان بوده، به‌کلی تغییر داده است.
۱- محل‌های استقرار پارک‌های علم‌وفناوری معمولا در زمین‌های متعلق به نهادهای دولتی هستند و به‌‌همین‌دلیل باید نقش حامی را با کاستن از هزینه‌های راه‌اندازی و همچنین افزایش تعداد شرکت‌ها ایفا کنند اما با وجود در اختیار داشتن فضای ارزان و حتی رایگان از طرف صاحبان پارک‌ها در نقاط مختلف و ارزشمند شهرها، نوعی بنگاه‌داری در برخی از آنها حاکم شده، به طوری که در برخی از این پارک‌ها، قیمت اجاره دفتر، غرفه، سوله، سایت و... در داخل پارک، بیشتر از یک نمونه مشابه در همان نقطه بیرون از محوطه پارک است.
۲- چیزی که باعث ایجاد این تبعیض، انحصار و سوق‌یافتن پارک‌ها به سمت بنگاه‌داری می‌شود، دادن تسهیلات مادی و غیرمادی به شرکت‌های مستقر در پارک‌هاست که باعث می‌شود شرکت‌ها برای کسب برخی امتیازات و تسهیلات، مجبور به استقرار در این پارک‌ها شوند.
۳- هدف اصلی ایجاد پارک‌ها و حتی یکی از اهداف ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور، کمک به تأسیس شرکت از سوی جوانان بوده که طبیعتا توان مالی کمتری از شرکت‌های باسابقه یا شرکت‌های دارای مؤسس ثروتمند را دارند، اما از آنجایی که پارک‌ها به هر دلیلی درآمدزایی را در زمره اصلی‌ترین اهداف خود قرار داده‌اند، گاهی اوقات یک شرکت ثروتمند، با اجاره‌کردن یک فضای چند صد یا حتی چند هزار متری در یک پارک، جای ده‌ها شرکت کوچک را اشغال می‌کند و به‌این‌صورت آن چند شرکت کوچک متقاضی که امید به کسب برخی امتیازات به واسطه حضور در پارک‌ها را دارند، مجبورند بعد از مدت‌ها زنبیل‌گذاشتن در صف، دست خالی
به خانه برگردند.
۴- متأسفانه برخی از پارک‌ها، در ادامه مسیر درآمدزایی، فقط به جذب شرکت‌هایی می‌پردازند که هنوز دانش‌بنیان یا فناور نشده‌اند و با جذب این شرکت‌ها و تسهیل مسیر دانش‌بنیان و فناور شدن آنان، هزینه‌‌هایی از آنان دریافت می‌کنند یا حتی ممکن است که دفاتر موجود در پارک‌ها به شرکت‌هایی خارج از حوزه دانش‌بنیان و فناور اجاره داده شود که قصدی برای حرکت به سمت دانش و فناوری هم ندارند و صرفا آن محل، به واسطه تجمع دیگر شرکت‌ها، موقعیت ویژه‌ای به آنان می‌دهد. مثلا ممکن است یک شرکت تبلیغاتی با در اختیار گرفتن یک سوله یا سالن در یک پارک علم‌وفناوری، هم فضای مناسبی برای تبدیل آن محل به استودیو را تعبیه کند و هم از امتیاز در دید بودن از طرف شرکت‌های مستقر در محل پارک و دیگر مراجعان به پارک که اکثر آنها هم شرکت‌های بازرگانی و صنعتی هستند، برای گسترش کار خود استفاده کند.
تمام این موارد و بسیاری موارد دیگر که ممکن است در چنین فضاهایی قابل مشاهده باشند، نشان از این دارند که در برخی از پارک‌های علم‌وفناوری، هدف اصلی متولیان پارک، حمایت از شرکت‌های ثروتمند است تا بتوانند علاوه بر درآمدزایی مرسوم، درآمدهای جانبی مختلفی هم کسب کنند و این باعث می‌شود که همان اندک تسهیلاتی که شرکت‌های تازه‌تأسیس و کوچک، چشم‌انتظار آن هستند، در اختیار دیگر شرکت‌ها قرار بگیرد و این انحصار ، باعث ایجاد مشکلات بیشتری شود.
آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.