به گزارش خبرنگار حوزه و روحانیت خبرگزاری تسنیم، در نشست «نسبت تاریخ‌نگاری و رمان» که در دانشگاه باقرالعلوم(ع) با حضور علاقه‌مندان برگزار شد، حجت‌الاسلام دکتر حامد قرائتی عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) با اشاره به موضوع «نسبت تاریخ‌نگاری و رمان» اظهار کرد: ارزش و اهمیت رمان روشن است و دایره‌ی وسیع مخاطبانی که نویسنده‌ی رمان برای تأثیرگذاری در دست دارد برای متن تاریخی وجود ندارد.
وی تصریح‌کرد: نثر تاریخی خشک، اتو کشیده و بی‌انعطاف است و فقط توصیف یک رویداد را در خود دارد، اما نثر رمان، دارای شیرینی و جذابیت خاصی است، پس می‌تواند ابزاری برای بالا بردن سطح آگاهی و فرهنگ در جامعه باشد.
حجت‌الاسلام قرائتی با بیان اینکه بین رمان نویسی و تاریخ تعارضی وجود ندارد عنوان کرد: با این حال، این دو مقوله، همانند همه‌ی دانش‌ها در هر یک ملاحظاتی قرار دارد.
وی بیان کرد: روشن شدن مرزها و بیان اشتراکات بسیاری از مسائل برای تقریب دو دانش را حل می‌کند؛ همان طور که مذاهب با بهره از مشترکات می‌توانند به یکدیگر نزدیک شوند.
عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) با تبیین مفهوم تاریخ نگاری و رمان، در خصوص تفاوت‌ها و مرزهای رمان و تاریخ خاطرنشان کرد: رمان از ذهن نویسنده و نگاهی که به موضوع دارد شروع می‌شود؛ اما در تاریخ نگاری حضور مورخ نباید در متن احساس شود.
وی گفت: اگر هم مورخ بخواهد ذهنیت خود را دخیل کند، آن را در متن مخفی می‌کند زیرا یک ایراد محسوب‌می‌شود.
حجت‌الاسلام قرائتی افزود: همچنین رمان نویس به‌دنبال خلق است و می‌خواهد تصویر جدیدی بسازد؛ در حالی که تاریخ‌نگار به‌دنبال کشف است و می‌خواهد پرده از حقیقتی بردارد.
وی در رابطه با دیگر تفاوت‌های رمان و تاریخ‌نگاری بیان کرد: نویسنده رمان از همان ابتدا که شروع به نوشتن می‌کند طرحش را نوشته و می‌داند چه تصویری از شخصیت می‌خواهد ارائه دهد، برای مثال مالک‌اشتر، شخصیت مثبت و قهرمانی در داستان اوست، در صورتی که مورخ نمی‌داند در طول پژوهش خود به چه نتیجه‌ای خواهد رسید؛ در واقع در طول پژوهش خود در آن برهه تاریخی، نمی‌داند که آیا مالک‌اشتر به‌اندازه‌ی عمار تابع امیرالمومنین علیه السلام بوده و یا نیست.
عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) عنوان کرد:. رمان یک پرونده تثبیت شده و لایه بسته است و قرار نیست تغییری در آن رخ دهد؛ اما متن تاریخی لایه باز است و امکان دارد کسی با تحقیقی تازه‌تر برخی جزئیات را تغییر دهد.
وی تصریح‌کرد: همچنین تعداد کثیری از رمان، با پرداخت و هنر نویسنده قابلیت انتشار برای عموم پیدا می‌کند؛ اما تاریخ قطعه‌ای، سمباده نخورده تیز، تلخ و خشک است و ممکن است باور مذهبی گروهی را مخدوش نماید.
حجت‌الاسلام قرائتی اظهار داشت: رمان هر قدر پیش می‌رود و عمیق‌تر می‌شود شخصیت‌ها و وقایع متفاوت‌تر آفریده می‌شوند؛ اما تاریخ هر قدر فنی‌تر و عمیق‌تر شود به نظر واحد نزدیک‌تر می‌شود.
وی با بیان اینکه رمان مبتنی بر خلاقیت و به‌دنبال ساخت تصویری است که از واقعیت در ذهن مخاطب می‌سازد تأکید کرد: برخلاف آن، تاریخ مبتنی بر معرفت و به‌دنبال خود واقعیت است و کاری به مخاطب ندارد.
این محقق و پژوهشگر خاطرنشان کرد: از طرف، رمان فرمان‌پذیر است و نویسنده هر طور بخواهد آن را می‌آفریند، ولی تاریخ فرمان نمی‌پذیرد بلکه مورخ را به‌دنبال خود می‌کشاند.
وی به‌ضرورت اهمیت شناخت رمان‌های تاریخی و راهکارهایی برای شناخت این نوع رمان‌ها پرداخت و در این باره هشدار داد: رمان از خیال مدد می‌گیرد و قسمت‌های سفید تاریخ و صحنه‌ها را می‌سازد اما آسیب وقتی به وجود می‌آید که مخاطب همان قسمت خیالی و ساخته‌ی ذهن نویسنده را عین تاریخ، تصور کند و این مسئله‌ای جدی است.
حجت‌الاسلام قرائتی ادامه‌داد: عدم شناخت دقیق رمان و تاریخ‌نگاری، آسیبی جدی برای خلق نگارش رمان‌های تاریخی است؛ به‌خصوص اینکه بعد از انتشار رمان نیز، یک مورخ نمی‌تواند رمان را نقد کند و از سوی دیگر نویسنده خواهد گفت من رمان نوشته‌ام و فقط یک رمان نویس می‌تواند متنم را نقد کند.
وی به این نکته مهم اشاره کرد: باید توجه داشت که رمان‌نویس و فیلم‌ساز می‌تواند در تصویرسازی‌ها یک هشدار جدی به مخاطبان بدهد تا متوجه شوند، در حال مطالعه‌ی رمان است و تاریخ‌نگاری اتفاق نیفتاده است.
عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) با مثالی متذکر شد: برای نمونه صحنه‌ی خروج غول‌ها از زیر زمین در بخشی از رمان یا فیلم مخاطب را متوجه می‌کند که با متن تاریخی مواجه نیست.
در این جلسه نیز مریم قربان زاده دانشجوی دکتری تاریخ اسلام به‌عنوان دبیر این نشست، خواستار توجه جدی متولیان به نسبت تاریخ‌نگاری و رمان و برخی از آسیب‌ها در عدم شناخت در نگارش رمان‌های تاریخی شد.
انتهای پیام/