به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ در بخش‌های قبلی این نوشته، تاریخ سکه‌های ضرب شده به نام مبارک امیرالمومنین(ع) و امام رضا(ع) در مقاطع مختلف تاریخی و توسط حکومت‌های مختلف بررسی شد. در این نوشته تاریخ ضرب سکه‌هایی مزین به نام ائمه معصومین(ع)، مورد بررسی قرار می‌گیرد.
با تضعیف دولت عباسی و غلبه مغول بر آنان، به مرور سکه‌های حکومت ایلخانیان جانشین سکه‌های عباسی شد. در این نوع سکه‌ها که غالبا به‌صورت دو زبانه مغولی و عربی ضرب می‌شد، در دوران «غازان خان» برای نخستین بار نام خلفای اسلامی در کنار ائمه شیعی بر روی سکه ضرب شد. یکی از مشهورترین سکه‌های تاریخی این دوران، سکه «درست طلا» است که غالبا به صورت هدایای حکومتی و سکه‌های تشریفاتی شناخته می‌شد. بر روی این سکه‌ها، نام دوازده امام حک شده که نشانگر جایگاه تشیع در میان حاکمان و مردمان آن دوران است.
با رسمیت یافتن تشیع در دوران «سلطان محمد اولجایتو» -که در سال‌های ۷۰۳ تا ۷۱۶ قمری حکومت داشت - ضرب سکه‌های شیعی دوازده امامی توسعه یافت. در حاشیه داخلی این سکه این عبارت حک شده است: «اللهـم صـل علی محمـد و علـی و الحسـن و الحسـین و علـی و محمـد و جعفـر و موسـی و علـی و محمــد و علــی و الحســن محمــد الحجه».
در میان سکه‌های دوازده امامی می‌توان به سکه‌های ضرب شده در دوران حکومت «طغا تیمورخان» اشاره کرد که در سال‌های ۷۰۳ تا ۷۱۶ بر نواحی مازندران، استرآباد و خراسان حکومت داشت. «طغا» که خود سنی مذهب بود، سکه‌ای را در آمل ضرب کرد که نام دوازده امام بر روی آن ضرب شده بود. در میان سکه‌های ضرب شده در دوران حکومت «امیر تیمور گورکانی» نیز سکه‌های مختلفی را می‌توان یافت. به‌عنوان نمونه در سکه‌ای که به وزن بیش از چهار گرم در سال ۷۸۶ قمری در استرآباد (گرگان کنونی) ضرب شد، نام دوازده امام(ع) دیده می‌شود، همچنین سکه دیگری که در سال ۸۰۷ قمری به وزن ۴ گرم ضرب شده، نام ائمه معصومین(ع) حک شده است. حکومت‌های محلی مانند سربداران نیز سکه‌هایی به حک نام دوازده امام ضرب کرده‌اند که در تاریخ ماندگار شده است.
در نمونه سکه‌های دوره صفویه نیز علاوه بر نام دوازده امام، برای نخستین بار اشعار فارسی با مفاهیم شیعی بر روی سکه‌ها حک شد، در این دوران، اگرچه به خاطر عقاید خاص شاه اسماعیل دوم، نام ائمه معصومین(ع) از سکه ها حذف شد، اما این شعر بر روی سکه‌ها نقش بست: « ز مشرق تا به مغرب گر امام است/ علی و آل او ما را تمام است».
بعد از این دوران و در زمان حکومت شاه عباس صفوی و اهتمام ویژه ایشان به گسترش زیارت آستان قدس رضوی، سکه‌های فراوانی با ضرب شعارهای شیعی مانند عبارت «علی ولی الله» و غالبا با موضوعات مرتبط با امام رضا(ع) مانند ذکر نام، تصویر گنبد و یا اشعار مرتبط با ایشان بر روی سکه‌ها حک می‌شد.
به نظر می‌رسد با تثبیت نهایی مذهب شیعه در ایران اسلامی، موضوع ضرب سکه با نام همه ائمه معصومین(ع)، دیگر ضرورتی نداشته و پادشاهان حکومت در دوران صفویه و بعد از آن، بیشتر برای نشان دادن ارادت خود به امام رضا(ع)، نام ایشان را بر روی سکه‌ها حک می‌کردند.
سید علی اصغر حسینی/ ابنا
....................
پایان پیام