به گزارش حوزه استان های خبرگزاری تقریب؛ سیره نبوی، سرشار از لحظاتی است که گفت‌وگو را بر تقابل، و همزیستی را بر حذف ترجیح داده است. پیامبر اسلام(ص) در جامعه‌ای قبیله‌محور و متکثر، با یهودیان، مسیحیان، مشرکان و حتی مخالفان خود، نه‌تنها وارد گفت‌وگو شد بلکه برای آنان حقوقی تعریف کرد. پیمان مدینه، نمونه‌ای روشن از این رویکرد است؛ سندی که در آن همه اقوام و ادیان به عنوان «امت واحده» در کنار مسلمانان تعریف شدند. گفت‌وگو در نگاه پیامبر، نه تاکتیکی سیاسی بلکه روشی اخلاقی برای فهم متقابل و کاهش تنش بود. او با زبان نرم، رفتار کریمانه و دعوت به عقلانیت، نشان داد که هم‌زیستی نه‌تنها ممکن بلکه ضروری است. در عصر ما، بازخوانی این سیره می‌تواند راهی برای عبور از افراط‌گرایی و بازسازی اعتماد میان جوامع باشد.

پیامبرِ رحمت؛ میراث مشترک امت اسلامی

حضرت محمد(ص) را قرآن «رحمةٌ للعالمین» می‌خواند؛ رحمتی که مرز نمی‌شناسد و مخاطب آن همه انسان‌ها هستند. این رحمت، نه‌تنها در کلام بلکه در رفتار پیامبر تجلی یافت؛ از بخشش دشمنان تا نوازش یتیمان، از احترام به زنان تا حمایت از بردگان. این سیره، میراث مشترک همه مسلمانان است؛ فراتر از مذاهب، قومیت‌ها و جغرافیا. پیامبر اسلام(ص) با خلقی عظیم، دل‌ها را به هم نزدیک کرد و امت را بر مدار محبت و شفقت بنا نهاد. امروز که امت اسلامی با چالش‌های تفرقه، خشونت و سوءبرداشت از دین مواجه است، بازگشت به پیامبرِ رحمت، ضرورتی حیاتی است. این میراث، می‌تواند نقطه اتصال مذاهب اسلامی باشد؛ جایی که همه بر سر محبت، کرامت انسانی و عدالت اجتماعی به توافق برسند.

تقریب در سیره نبوی

تقریب مذاهب، در سیره پیامبر اسلام(ص) نه یک پروژه سیاسی، بلکه یک اصل تربیتی و اخلاقی بود. او با اصحاب مختلف، از مهاجر و انصار گرفته تا تازه‌مسلمانان و اهل کتاب، با احترام و مدارا رفتار می‌کرد. پیامبر هیچ‌گاه اختلافات فقهی را به نزاع تبدیل نکرد، بلکه با حکمت، اختلاف را به فرصت فهم عمیق‌تر بدل ساخت. در مسجد او، سلمان فارسی، بلال حبشی و عبدالله بن سلام کنار هم نماز می‌خواندند؛ نمادی از وحدت در تنوع. تقریب در نگاه نبوی، یعنی پذیرش تفاوت‌ها در چارچوب ایمان مشترک و اخلاق واحد. امروز، این نگاه می‌تواند مبنای گفت‌وگوی بین مذاهب اسلامی باشد؛ گفت‌وگویی که نه برای حذف دیگری، بلکه برای شناخت، هم‌افزایی و همگرایی شکل می‌گیرد.

پیامبر و اخلاق وحدت

اخلاق وحدت در سیره پیامبر اسلام(ص)، بر پایه کرامت انسانی، احترام متقابل و عدالت اجتماعی بنا شده بود. او نه‌تنها مسلمانان را به اتحاد دعوت می‌کرد، بلکه با رفتار خود نشان داد که وحدت، یک فضیلت اخلاقی است. پیامبر با پرهیز از تحقیر، طرد و برچسب‌زنی، جامعه‌ای ساخت که در آن تفاوت‌ها به رسمیت شناخته می‌شدند. او در خطبه‌های خود، بر برادری، همدلی و پرهیز از تفرقه تأکید داشت. اخلاق وحدت، در نگاه نبوی، یعنی ساختن جامعه‌ای که در آن همه احساس تعلق، امنیت و احترام کنند. در زمانه‌ای که شکاف‌های مذهبی و قومی رو به افزایش است، بازخوانی این اخلاق می‌تواند راهی برای ترمیم زخم‌های اجتماعی و بازسازی سرمایه اعتماد باشد.

محمد(ص)، پیامبر امت واحده

امت واحده در نگاه پیامبر اسلام(ص)، مفهومی فراتر از وحدت سیاسی یا قومی بود؛ او جامعه‌ای را بنا نهاد که بر اساس ایمان، اخلاق و عدالت شکل گرفته بود. در مدینه، مسلمانان، یهودیان و دیگر اقوام، در کنار هم به عنوان اعضای یک جامعه تعریف شدند. پیامبر با تأکید بر مسئولیت مشترک، همدلی و مشارکت اجتماعی، امت را به یک پیکره واحد تبدیل کرد. امت واحده در سیره نبوی، یعنی جامعه‌ای که در آن همه افراد، فارغ از تفاوت‌های ظاهری، در ساختن آینده مشترک نقش دارند. این نگاه، امروز می‌تواند الگویی برای جوامع چندفرهنگی و چندمذهبی باشد؛ الگویی که بر مدار همزیستی، عدالت و مشارکت می‌چرخد.

جهانی بودن پیامبر(ص)؛ پیام‌آور همه ادیان و مذاهب

محمد(ص)، پیامبری جهانی بود؛ نه‌تنها به لحاظ جغرافیایی، بلکه از نظر پیام و مأموریت. او با ادیان مختلف گفت‌وگو کرد، پیام‌های الهی پیشین را تأیید نمود و پیروان دیگر مذاهب را به اخلاق، عدالت و توحید دعوت کرد. جهانی بودن پیامبر، در پذیرش تنوع، احترام به دیگران و دعوت به ارزش‌های مشترک تجلی یافت. او نه‌تنها برای مسلمانان، بلکه برای همه انسان‌ها، الگویی از انسانیت، شفقت و عقلانیت بود. این جهانی بودن، امروز می‌تواند مبنای گفت‌وگوی بین‌الادیانی باشد؛ گفت‌وگویی که بر مدار احترام، شناخت متقابل و همکاری برای حل چالش‌های مشترک شکل می‌گیرد. محمد(ص)، پیام‌آور جهانی بود که در آن انسان‌ها، فارغ از دین و مذهب، در مسیر حقیقت و اخلاق به هم نزدیک می‌شوند.

انتهای پیام/