الهام ظریفیان | شهرآرانیوز؛ چند دقیقه‌ای وقت داری و دلت یک نوشیدنی خوش عطر می‌خواهد. می‌روی سراغ کافه یا آب میوه فروشی کنار محل کارت. انتخاب ساده به نظر می‌رسد؛ شیرموز، قهوه داغ، آب هویج یا شاید نوشابه انرژی زا. درست یا غلط، نوشیدنی‌ها بخشی از زندگی روزمره ما شده‌اند.
در مسیر کار، بعد از ورزش یا حتی برای تفریح و خستگی در کردن، بعد از پیاده روی‌های طولانی در یک پاساژ یا مرکز خرید. واقعیت تلخ در مورد نوشیدنی‌های بیرون از خانه این است که خوش طعم و در دسترس‌اند، اما گاهی می‌توانند منبع کالری پنهان، آلودگی میکروبی یا ترکیبات ناسالم باشند. پس بیایید با هم نگاهی بیندازیم به مهم‌ترین نکاتی که باید پیش از نوشیدن هر لیوان نوشیدنی آماده در بیرون از خانه در نظر بگیریم.
آب‌میوه با رنگ مصنوعی
نوشیدنی‌های غیرخانگی اغلب با رنگ، کف و ظاهر جذاب مشتری را وسوسه می‌کنند، اما رنگ‌های درخشان و بافت غلیظ همیشه نشانه کیفیت نیست. در بسیاری از موارد برای جذاب‌تر شدن ظاهر نوشیدنی، از رنگ‌های مصنوعی و اسانس‌های صنعتی استفاده می‌شود که مصرف زیادشان می‌تواند به کبد و کلیه آسیب بزند.
نکته مهم:
اگر رنگ نوشیدنی‌ای که سفارش داده‌اید خیلی براق یا غیرطبیعی است (مثل سبز فسفری یا نارنجی تند)، بدانید احتمالا پای رنگ خوراکی یا پودر‌های آماده وسط است.
بهداشت، مهم‌تر از هر طعم و عطری
پشت پیشخوان تمیز همیشه به معنای بهداشت کامل نیست. در تهیه نوشیدنی‌های بیرون، آب، میوه و یخ سه عامل کلیدی‌اند که هر کدام می‌توانند منبع آلودگی، ناقل باکتری، انگل و ویروس‌های گوارشی باشند. پس قبل از سفارش این سؤالات را از خود بپرسید و اگر جواب هر کدام مبهم است بهتر است سراغ گزینه‌های مطمئن‌تر بروید:
- آیا آب استفاده شده در آب میوه تصفیه شده است؟
- آیا میوه‌ها شسته یا مستقیما خرد می‌شوند؟
- آیا یخ از آب لوله کشی سالم تهیه شده است؟
- آیا بدن من (با شرایط سلامتی‌ام) به این نوشیدنی نیاز دارد؟
- میزان شکر یا افزودنی آن چقدر است؟
یخ غیربهداشتی
اگر یخ‌ها کدر، تکه تکه یا با لکه‌های سفید هستند، احتمالا از آب غیربهداشتی تهیه شده‌اند.
قند‌های پنهان
بیشتر نوشیدنی‌های بیرون، حتی آنهایی که «طبیعی» معرفی می‌شوند، پر از قند افزوده هستند. در شیرموز، آب هویج، قهوه‌های سرد، میلک شیک یا حتی آب میوه‌های صنعتی، مقدار شکر ممکن است چند برابر نیاز روزانه بدن باشد. برای مثال یک لیوان شیرموز بازاری ممکن است حاوی ۸ تا ۱۰ قاشق چای خوری شکر باشد و نتیجه آن چیزی جز افزایش وزن، خطر دیابت و اختلال در متابولیسم بدن نیست.
بمب‌های کالری
نوشیدنی‌های محبوبی مانند شیرموز یا شیرخرما اگر در خانه و با مواد تازه تهیه شوند، بسیار مقوی‌اند، اما در نسخه بیرونی، برای ایجاد طعم و ماندگاری بیشتر، اغلب از بستنی، خامه و شیرخشک پرچرب در تهیه شان استفاده می‌شود. در نتیجه، کالری هر لیوان می‌تواند به اندازه یک وعده غذای کامل باشد. مصرف مداوم چنین نوشیدنی‌هایی نه تنها باعث چاقی می‌شود بلکه به مرور خطر دیابت نوع ۲ را افزایش می‌دهد.
تله قند طبیعی برای دیابتی‌ها
بسیاری از بیماران دیابتی تصور می‌کنند آب میوه طبیعی برایشان بی ضرر است، اما در فرایند آب گیری، فیبر میوه از بین می‌رود و قند طبیعی آن (فروکتوز) سریع‌تر وارد جریان خون می‌شود. به همین دلیل، حتی آب میوه طبیعی هم می‌تواند قند خون را به سرعت بالا ببرد.
توصیه‌هایی برای دیابتی‌ها
- مصرف نوشیدنی‌هایی مانند شیرموز یا اسموتی آماده را کنار بگذارید.
- به جای آب میوه، خود میوه را به اندازه و طبق توصیه پزشکتان مصرف کنید، آن هم میوه‌های کم قند.
- اگر بیرون هستید، بهترین انتخاب دوغ بدون نمک یا آب ساده با چند قطره لیموست.
- آب میوه‌هایی مانند پرتقال، هویج، لبو، انار، گریپ فروت همراه با تکه‌های میوه انتخاب‌های مناسب تری برای دیابتی‌ها هستند.
- از فروشنده بخواهید آب میوه تان را بدون شکر افزوده تهیه کند.
اگر اهل قهوه‌اید
قهوه و چای جزو نوشیدنی‌های پرمصرف بیرون هستند، اما دقت کنید که قهوه‌های سرد، لاته و اسپشیال معمولا با سیروپ و خامه طعم دار سرو می‌شوند و ممکن است به اندازه یک وعده دسر قند و کالری داشته باشند.
- اسپرسو، آمریکانو یا قهوه ساده بهترین گزینه‌اند.
- از قهوه‌های کاراملی یا موکا اجتناب کنید.
- برای چای، از اضافه کردن شکر یا قند خودداری کنید.
نوشیدنی‌های ورزشی
تب نوشیدنی‌های انرژی زا و ورزشی بالا رفته است، اما باید بدانید این محصولات فقط برای افراد با فعالیت بدنی سنگین طراحی شده‌اند. در افراد عادی، مصرف مکرر این نوشیدنی‌ها می‌تواند باعث افزایش ضربان قلب، بی خوابی و فشار خون بالا شود.
افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی یا اضطراب باید از مصرف نوشیدنی‌های ورزشی و انرژی زا کاملا پرهیز کنند.
نوشیدنی‌های گیاهی و «سلامت نما»
اسموتی‌های گیاهی، شیر نارگیل، شیر بادام و دمنوش‌های آماده به ظاهر گزینه‌های سالمی‌اند، اما بسیاری از برند‌ها برای افزایش ماندگاری، از شکر، طعم دهنده و نگهدارنده مصنوعی استفاده می‌کنند.
یک مثال ملموس، اگر روی بسته نوشته شده «نوشیدنی با طعم بادام» بدانید خبری از بادام واقعی نیست. در خانه، می‌توانید با چند بادام خیسانده و کمی عسل طبیعی، نوشیدنی سالم تری تهیه کنید.
نوشیدنی مناسب برای بیماران خاص
برای افرادی با بیماری‌های خاص، نوشیدنی‌های بیرون باید با احتیاط انتخاب شوند:
- بیماران قلبی و کلیوی: از نوشیدنی‌های انرژی زا و صنعتی پرسدیم دوری کنند.
- مبتلایان به دیابت: نوشیدنی‌های میوه‌ای و صنعتی حتی نوع «بدون قند» را مصرف نکنند.
- بیماران گوارشی: نوشیدنی‌های اسیدی مانند آب پرتقال یا لیموناد صنعتی در این بیماران ممکن است علائم را تشدید کند.
نوشیدنی‌های صنعتی
بیشتر آب میوه‌ها و نوشیدنی‌های صنعتی موجود در بازار حاوی قند افزوده، نگهدارنده و رنگ مصنوعی هستند. حتی اگر نوشته باشند «بدون شکر افزوده»، ممکن است از شربت ذرت یا فروکتوز غلیظ استفاده شده باشد.
توصیه کاربردی:
برچسب‌ها را بخوانید. اگر دیدید بیش از سه نوع قند مختلف نوشته شده، آن محصول بیشتر دسر مایع است تا نوشیدنی سالم!
بهداشت محیط و ابزار
لیوان‌های یک بار مصرف نامناسب، نی‌های باز و دستگاه‌های آب‌میوه‌گیری که به درستی شسته نمی‌شوند، همگی می‌توانند عامل انتقال بیماری باشند.
راهکار ساده:
- اگر دیدید دستگاه‌ها چرب، چسبناک یا کثیف‌اند، سفارش ندهید.
- از نی‌های بسته بندی شده استفاده کنید.
- در صورت امکان، نوشیدنی را در لیوان شخصی خودتان بگیرید.
نکات طلایی برای انتخاب نوشیدنی بیرونی
- محل تهیه باید تمیز، پرمشتری و با گردش بالا باشد.
- ترجیحا از فروشنده بخواهید نوشیدنی را جلو چشم شما درست کند.
- نوشیدنی‌های خیلی شیرین، غلیظ یا رنگی سفارش ندهید.
- نوشیدنی تازه را همان موقع مصرف کنید، ماندن زیاد در محیط بیرون خطرناک است.
- هنگام بیماری یا ضعف گوارشی، از نوشیدنی بیرون پرهیز کنید.
کودکان و نوجوانان؛ آسیب پذیرترین مصرف کنندگان
تمام نکات بهداشتی مرتبط با نوشیدنی‌ها برای کودکان هم صدق می‌کند و حتی به این دلیل که سیستم بدن کودکان ضعیف‌تر است، نوشیدنی‌های قندی بیرون می‌توانند آسیب‌های جدی تری نیز برای آنها ایجاد کنند. از چاقی و پوسیدگی دندان گرفته تا مشکلات رفتاری ناشی از نوسان قند خون.
چند جایگزین ساده و سالم برای نوشیدنی‌های بیرونی
- آب با چند برگ نعنا یا چند قطره آب لیمو
- دوغ کم نمک
- چای سبز سرد
- آب میوه طبیعی خانگی بدون قند
- شیر کم چرب با خرما یا موز تازه
توصیه به والدین
- از نوشیدنی بیرونی به عنوان پاداش استفاده نکنید.
- در خانه، با میوه تازه، شیر و مقدار کمی عسل، نوشیدنی طبیعی درست کنید.
- به کودکان یاد بدهید که طعم طبیعی میوه‌ها لذیذتر از شکر مصنوعی است.