حضرت فاطمهزهرا(س) در توصیف نجات امت توسط پیامبر(ص)، اوصاف امیرالمؤمنین(ع) را برمیشمرند: سرور اولیای خدا، تلاشگری خستگیناپذیر و استواری که در راه خدا از سرزنش نمیهراسید. در حالیکه علی(ع) و پیامبر در میدان جهاد میجنگیدند، مردم آسوده، بیتفاوت و سرگرم رفاه بودند.
توجه بفرمایید؛ در این بخش، حضرت فاطمه زهرا سلاماللهعلیها هنگامی که میخواهند بیان کنند چگونه پدرشان شما را از بدبختی و گمراهی نجات داد، به توصیف امیرالمؤمنین علی علیهالسلام میپردازند.
ایشان میفرمایند: «پدرم شما را نجات داد، اما نه بهسادگی، بلکه بهوسیله شخصی که دارای چنین اوصافی است.»
در اینجا حضرت، اوصاف امیرالمؤمنین را یکییکی برمیشمارند و میفرمایند:
«سَیِّداً فِی أَوْلِیَاءِ الله»؛ یعنی او سرور و پیشوای اولیای خداست.
«مُشَمِّراً نَاصِحاً مُجِدّاً»؛ یعنی مردی است که آستین همت بالا زده، آماده هرگونه فعالیت و مجاهدت است؛ خیرخواهی خالصانه دارد، با نهایت کوشش تلاش میکند و هیچگاه از کار بازنمیایستد.
«کادِحاً»؛ یعنی کسی است که با رنج و تلاش پیوسته در مسیر حق گام برمیدارد.
«لَا تَأْخُذُهُ فِی اللهِ لَوْمَةُ لَائِمٍ»؛ یعنی در انجام وظیفه الهی، هیچ ملامت و سرزنشی از سوی هیچکس نمیتواند او را از مسیرش بازدارد.
حضرت زهرا سلاماللهعلیها در ادامه میفرمایند که پدرم، پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله، بهوسیله برادر و پسرعموی خود، علی علیهالسلام، این وظایف بزرگ را انجام داد و شما را از گمراهی و نابسامانی نجات داد.
سپس حضرت روی خطاب خود را به همان مسلمانانی که در مسجد گرد آمدهاند میکنند و به آنان یادآور میشوند که در آن هنگام، شما در چه حالی بودید؟
ایشان میفرمایند: «در همان زمانی که علی علیهالسلام و پدرم، پیامبر اکرم، در میدانهای سخت جهاد و مبارزه برای نجات شما ایستادگی میکردند، شما در آسایش و راحتی بهسر میبردید.
«وَ أَنْتُمْ فِی رَفَاهِیةٍ مِنَ الْعَیشِ، وَادِعُونَ فَاکهُونَ آمِنُونَ، تَتَرَبَّصُونَ بِنَا الدَّوَائِرَ، وَ تَتَوَکفُونَ الْأَخْبَارَ، وَ تَنْکصُونَ عِنْدَ النِّزَالِ، وَ تَفِرُّونَ مِنَ الْقِتَالِ؛»
در رفاه و خوشگذرانی غوطهور بودید و زندگی مرفه و بیدغدغه خود را دنبال میکردید.
در حالیکه آنان با تمام توان در میدان خطر بودند، شما آسوده در خانههایتان نشسته بودید، مشغول شادی، مزاح و لذتجویی بودید و هیچ احساس خطری نمیکردید.»
در واقع، حضرت با این بیان میخواهند تفاوت میان مجاهدت پیامبر و علی علیهالسلام و بیتفاوتی مردم را آشکار سازند؛ اینکه در حالیکه آن دو بزرگوار برای حفظ دین و نجات امت، جان خود را در طبق اخلاص گذاشته بودند، مردم در آسایش و غفلت بهسر میبردند و از خطرات پیرامون خویش بیخبر بودند.
توجه بفرمایید؛ در این بخش، حضرت فاطمه زهرا سلاماللهعلیها هنگامی که میخواهند بیان کنند چگونه پدرشان شما را از بدبختی و گمراهی نجات داد، به توصیف امیرالمؤمنین علی علیهالسلام میپردازند.
ایشان میفرمایند: «پدرم شما را نجات داد، اما نه بهسادگی، بلکه بهوسیله شخصی که دارای چنین اوصافی است.»
در اینجا حضرت، اوصاف امیرالمؤمنین را یکییکی برمیشمارند و میفرمایند:
«سَیِّداً فِی أَوْلِیَاءِ الله»؛ یعنی او سرور و پیشوای اولیای خداست.
«مُشَمِّراً نَاصِحاً مُجِدّاً»؛ یعنی مردی است که آستین همت بالا زده، آماده هرگونه فعالیت و مجاهدت است؛ خیرخواهی خالصانه دارد، با نهایت کوشش تلاش میکند و هیچگاه از کار بازنمیایستد.
«کادِحاً»؛ یعنی کسی است که با رنج و تلاش پیوسته در مسیر حق گام برمیدارد.
«لَا تَأْخُذُهُ فِی اللهِ لَوْمَةُ لَائِمٍ»؛ یعنی در انجام وظیفه الهی، هیچ ملامت و سرزنشی از سوی هیچکس نمیتواند او را از مسیرش بازدارد.
حضرت زهرا سلاماللهعلیها در ادامه میفرمایند که پدرم، پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله، بهوسیله برادر و پسرعموی خود، علی علیهالسلام، این وظایف بزرگ را انجام داد و شما را از گمراهی و نابسامانی نجات داد.
سپس حضرت روی خطاب خود را به همان مسلمانانی که در مسجد گرد آمدهاند میکنند و به آنان یادآور میشوند که در آن هنگام، شما در چه حالی بودید؟
ایشان میفرمایند: «در همان زمانی که علی علیهالسلام و پدرم، پیامبر اکرم، در میدانهای سخت جهاد و مبارزه برای نجات شما ایستادگی میکردند، شما در آسایش و راحتی بهسر میبردید.
«وَ أَنْتُمْ فِی رَفَاهِیةٍ مِنَ الْعَیشِ، وَادِعُونَ فَاکهُونَ آمِنُونَ، تَتَرَبَّصُونَ بِنَا الدَّوَائِرَ، وَ تَتَوَکفُونَ الْأَخْبَارَ، وَ تَنْکصُونَ عِنْدَ النِّزَالِ، وَ تَفِرُّونَ مِنَ الْقِتَالِ؛»
در رفاه و خوشگذرانی غوطهور بودید و زندگی مرفه و بیدغدغه خود را دنبال میکردید.
در حالیکه آنان با تمام توان در میدان خطر بودند، شما آسوده در خانههایتان نشسته بودید، مشغول شادی، مزاح و لذتجویی بودید و هیچ احساس خطری نمیکردید.»
در واقع، حضرت با این بیان میخواهند تفاوت میان مجاهدت پیامبر و علی علیهالسلام و بیتفاوتی مردم را آشکار سازند؛ اینکه در حالیکه آن دو بزرگوار برای حفظ دین و نجات امت، جان خود را در طبق اخلاص گذاشته بودند، مردم در آسایش و غفلت بهسر میبردند و از خطرات پیرامون خویش بیخبر بودند.