«غلامرضا خواجی» کارشناس حقوق بین‌الملل و عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد، در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری آنا، در تحلیل اظهارات اخیر دونالد ترامپ درباره پذیرفتن مسئولیت حمله نظامی رژیم صهیونیستی به ایران در جریان جنگ ۱۲روزه، اظهار کرد: اقرار رسمی رئیس‌جمهور آمریکا در واقع تأیید صریحی است بر اینکه حملات نظامی رژیم صهیونیستی علیه جمهوری اسلامی ایران با دستور مستقیم واشنگتن انجام شده است.
وی گفت: وقتی مقام رسمی در سطح رئیس‌جمهور کشوری اعلام می‌کند که عملیات نظامی علیه کشور دیگر با دستور او انجام گرفته، از منظر حقوق بین‌الملل، این موضوع مصداق روشن «اَکت تجاوز» است. بر اساس ماده ۳۹ منشور سازمان ملل متحد، شورای امنیت موظف است جلسه تشکیل دهد و درباره شناسایی متجاوز و نوع واکنش بین‌المللی تصمیم بگیرد. سپس مطابق مواد ۴۱ و ۴۲ منشور، می‌تواند اقدامات تنبیهی از قبیل تحریم یا اقدام نظامی را تصویب کند.
وی افزود: در چنین شرایطی که آمریکا به صراحت مسئولیت حمله را پذیرفته، از نظر حقوقی باید شورای امنیت وارد عمل شود. این اعتراف بار مسئولیت بین‌المللی را به دوش دولت آمریکا می‌گذارد و به جمهوری اسلامی ایران اجازه می‌دهد پرونده‌ای علیه ایالات متحده در سازمان ملل، شورای حقوق بشر و دیگر نهادهای بین‌المللی باز کند.
دلایل سیاسی پشت پرده اعتراف ترامپ
عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به زمینه‌های سیاسی این اقرار گفت: در روزهای پایانی جنگ ۱۲روزه، شکست رژیم صهیونیستی برای همه ناظران بین‌المللی آشکار شده بود. بسیاری از گزارشگران و نهادهای حقوق بشری تأکید داشتند که حملات تل‌آویو بدون حمایت مستقیم آمریکا ممکن نبوده است. در چنین فضایی، ترامپ برای جلوگیری از بی‌اعتبار شدن چهره آمریکا و نمایش اقتدار ظاهری خود، تصمیم گرفت مسئولیت حمله را بپذیرد.
وی ادامه داد: در واقع ترامپ با این اعتراف قصد داشت نشان دهد آمریکا هنوز همان ابرقدرت نظامی سابق است و تصمیماتش می‌تواند سرنوشت منطقه را تغییر دهد. اما این اقدام نه‌تنها نشانه قدرت نبود، بلکه ضعف آمریکا را در مدیریت متحدانش و کنترل رژیم صهیونیستی آشکار کرد.
خواجی گفت: رئیس‌جمهور آمریکا تصور می‌کرد با پذیرش رهبری حمله می‌تواند افکار عمومی را تحت تأثیر قرار دهد و خود را در جایگاه یک تصمیم‌گیر قدرتمند معرفی کند، اما نتیجه معکوس گرفت. امروز همه تحلیلگران می‌دانند این اعتراف به‌جای ترمیم چهره آمریکا، رسوایی بین‌المللی برایش به همراه آورد.
تلاش برای محدودسازی مسئولیت ناتو و متحدان غربی
این کارشناس حقوق بین‌الملل با اشاره به ابعاد فراملی این حمله اظهار کرد: ماجرا فقط به آمریکا و رژیم صهیونیستی ختم نمی‌شود. در جریان جنگ ۱۲روزه بیش از ۳۰ کشور غربی، از طریق ناتو یا همکاری‌های اطلاعاتی و لجستیکی، از رژیم صهیونیستی حمایت کردند. پایگاه‌های نظامی در قطر، اردن و ترکیه در اختیار نیروهای آمریکایی و صهیونیستی قرار گرفت تا مانع اصابت موشک‌های ایران به اهداف خود شوند. با این حال، جمهوری اسلامی توانست بسیاری از این موانع را در هم بشکند و پاسخ مؤثری به تجاوز بدهد.
وی افزود: یکی از انگیزه‌های ترامپ در اعلام مسئولیت، محدود کردن تبعات به شخص خود و دولت آمریکا بود تا از درگیر شدن رسمی ناتو و کشورهای اروپایی جلوگیری کند. او با این اقدام می‌خواست بار مسئولیت را از دوش شرکای غربی‌اش بردارد و وانمود کند که حمله صرفاً تصمیم شخصی او بوده است. اما این نیز به ضرر آمریکا تمام شد، زیرا اکنون واشنگتن به‌عنوان تنها عامل تجاوز شناخته می‌شود.
اقرار ترامپ؛ اعترافی که به زیان آمریکا تمام شد
خواجی تأکید کرد: این اقدام ترامپ در عرصه بین‌المللی بیش از هر چیز به ضرر آمریکا تمام شده است. زیرا از دید حقوقی، وقتی کشوری به صراحت می‌پذیرد که عملیات نظامی را علیه کشوری دیگر انجام داده، دیگر نمی‌تواند از اصل «دفاع مشروع» استفاده کند. این اقرار در واقع سندی رسمی از تجاوز نظامی آمریکاست که ایران می‌تواند آن را مبنای شکایت در شورای امنیت قرار دهد.
وی ادامه داد: از منظر سیاسی نیز این موضوع باعث افزایش انزوا و بی‌اعتمادی نسبت به ایالات متحده شده است. در بسیاری از کشورهای اروپایی و حتی داخل آمریکا، نخبگان سیاسی و رسانه‌ها از این اقدام ترامپ انتقاد کرده‌اند و آن را اقدامی نابخردانه و مغایر با منافع ملی آمریکا دانسته‌اند.
وی گفت: ترامپ و مشاورانش تصور می‌کردند با این اعتراف می‌توانند ضعف رژیم صهیونیستی را بپوشانند، اما در واقع نشان دادند که این رژیم بدون پشتوانه آمریکا توان هیچ‌گونه درگیری مستقلی را ندارد. امروز همه می‌دانند رژیم صهیونیستی به‌تنهایی قادر به مقابله با جمهوری اسلامی نیست و شکست آن در جنگ ۱۲روزه نشانه روشنی از این واقعیت است.
پاسخ مقتدرانه ایران و آشکار شدن ضعف غرب
این استاد دانشگاه در بخش دیگری از سخنان خود تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران در جریان جنگ ۱۲روزه توانست قدرت دفاعی و آفندی خود را به نمایش بگذارد و نشان دهد که در برابر هر تجاوزی با قاطعیت واکنش نشان می‌دهد. این جنگ نشان داد که ایران نه‌تنها در برابر حملات موشکی و سایبری ایستادگی می‌کند، بلکه توانایی ضربه زدن متقابل و دقیق به دشمن را نیز دارد.
خواجی افزود: حتی کشورهای عربی که در این جنگ به‌صورت پنهان از رژیم صهیونیستی حمایت می‌کردند، اکنون به‌شدت نگران آینده روابط خود با آمریکا و اسرائیل هستند. آن‌ها می‌بینند که واشنگتن در سخت‌ترین شرایط هم قادر به دفاع از متحدانش نیست و هرگونه درگیری در منطقه می‌تواند دامانشان را بگیرد.
وی گفت: شکست رژیم صهیونیستی در این جنگ، معادلات منطقه را تغییر داد و توازن قدرت را به نفع محور مقاومت برگرداند. آمریکا که تصور می‌کرد با حمله نظامی می‌تواند ایران را به عقب‌نشینی وادار کند، امروز بیش از گذشته در موقعیت ضعف و انفعال قرار گرفته است.
پیگیری حقوقی اعتراف ترامپ در مجامع بین‌المللی
عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه «ایران باید از این اعتراف استفاده حقوقی کند» گفت: نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل می‌تواند اقرار رسمی ترامپ را به صورت مکتوب به شورای امنیت ارائه دهد و با استناد به ماده ۳۹ منشور ملل متحد، خواستار شناسایی آمریکا به‌عنوان کشور متجاوز شود.
وی افزود: حتی اگر آمریکا با استفاده از حق وتو مانع از صدور قطعنامه شود، همین طرح موضوع در شورای امنیت یک پیروزی دیپلماتیک برای ایران است، زیرا اقرار رسمی رئیس‌جمهور آمریکا در اسناد بین‌المللی ثبت می‌شود و هیچ کشوری نمی‌تواند آن را انکار کند.
خواجی گفت: علاوه بر شورای امنیت، ایران می‌تواند این پرونده را در شورای حقوق بشر و دیوان کیفری بین‌المللی پیگیری کند. در جریان حملات ۱۲روزه، بسیاری از تأسیسات غیرنظامی از جمله مناطق مسکونی، مراکز رسانه‌ای، زندان‌ها و ساختمان‌های عمومی هدف قرار گرفتند که نقض آشکار کنوانسیون‌های بین‌المللی ژنو است. از این رو، شورای حقوق بشر و دیوان کیفری بین‌المللی می‌توانند عاملان و آمران این حمله را تحت تعقیب قرار دهند.
وی افزود: جمهوری اسلامی ایران اسناد و اطلاعات دقیقی درباره خلبان‌ها و فرماندهان شرکت‌کننده در این عملیات در اختیار دارد که می‌تواند در اختیار دادستان دیوان کیفری بین‌المللی (ICC) قرار گیرد. همان‌گونه که ترکیه نیز برای ۳۴ نفر از مقامات رژیم صهیونیستی پرونده تشکیل داده است، ایران نیز می‌تواند روند مشابهی را دنبال کند.
لزوم بهره‌گیری از ظرفیت افکار عمومی جهان
این کارشناس حقوق بین‌الملل تأکید کرد: هرچند نظام حقوق بین‌الملل ضمانت اجرایی قوی ندارد و ممکن است بسیاری از کشورها تحت نفوذ آمریکا مانع از پیگیری قضایی شوند، اما همین فرآیند می‌تواند به ایجاد موج جهانی علیه سیاست‌های تجاوزکارانه واشنگتن کمک کند.
وی افزود: در صحنه بین‌المللی مهم‌تر از صدور حکم، شکل‌گیری افکار عمومی است. هرچه ملت‌ها و رسانه‌ها بیشتر از این اقرار آگاه شوند، مشروعیت آمریکا بیش از پیش زیر سؤال می‌رود و این کشور در عرصه جهانی منزوی‌تر خواهد شد.
وی تصریح کرد: امروز بسیاری از کشورهای غربی، حتی متحدان سنتی آمریکا، از سیاست‌های تهاجمی و یک‌جانبه واشنگتن خسته شده‌اند. اعتراف ترامپ، برای این کشورها هم نشانه‌ای از بی‌ثباتی در تصمیم‌گیری‌های سیاسی ایالات متحده است و همین امر می‌تواند موجب شکاف بیشتر در ائتلاف غرب شود.
اقرار برای ایجاد رعب، اما با نتیجه معکوس
خواجی، در پاسخ به این پرسش که آیا هدف ترامپ از بیان این سخنان ایجاد رعب و ترس در جامعه ایران بوده است، گفت: بله، یکی از اهداف او همین بود که با اعلام رسمی این مسئولیت، فضایی از وحشت و مرعوب‌سازی در جامعه ایران ایجاد کند تا تصور شود آمریکا قادر است مستقیماً وارد جنگ شود. اما نتیجه برعکس شد.
وی افزود: این نوع تهدیدها معمولاً بر کشورهای ضعیف و فاقد ثبات اثر دارد، اما در مورد جمهوری اسلامی ایران نتیجه‌ای جز تحکیم وحدت ملی ندارد. مردم ایران نشان داده‌اند که در برابر هر تهدید خارجی، انسجام بیشتری پیدا می‌کنند و این تجربه بارها در تاریخ تکرار شده است.
به گفته وی، اکنون کشورهای کوچکی که تحت نفوذ غرب هستند ممکن است از این اظهارات بترسند، اما افکار عمومی جهان می‌داند که آمریکا بیش از حد توان خود بلوف می‌زند و در واقعیت قدرت انجام چنین جنگ‌هایی را ندارد. جنگ ۱۲روزه نشان داد که حتی با حمایت ناتو و ده‌ها کشور متحد، آمریکا و رژیم صهیونیستی توان مقابله با ایران را ندارند.
جمع‌بندی و چشم‌انداز آینده
خواجی اظهار کرد: اقرار رسمی ترامپ، هم از منظر حقوقی و هم سیاسی، خطای راهبردی بزرگی بود که پیامدهای آن برای آمریکا و رژیم صهیونیستی سنگین خواهد بود. این اقدام باعث شد چهره واقعی سیاست خارجی آمریکا بار دیگر برای جهان آشکار شود؛ کشوری که از یک‌سو خود را مدافع حقوق بشر معرفی می‌کند و از سوی دیگر، شخص رئیس‌جمهورش مسئولیت حمله به یک کشور مستقل را می‌پذیرد.
وی افزود: جمهوری اسلامی ایران باید این فرصت را به‌عنوان یک ابزار دیپلماتیک و رسانه‌ای مورد استفاده قرار دهد تا انزوای آمریکا در عرصه بین‌المللی تشدید شود و همزمان پرونده‌های حقوقی لازم در نهادهای ذی‌ربط بین‌المللی تشکیل گردد.
این کارشناس حقوق بین‌الملل در پایان تأکید کرد: اقرار ترامپ نه‌تنها به ضرر جایگاه آمریکا در جهان تمام شد، بلکه سندی است بر مشروعیت دفاع ایران در برابر تجاوز و نشانه‌ای از افول هژمونی واشنگتن در منطقه. اکنون وقت آن است که ایران با تکیه بر حقانیت خود، این موضوع را تا حصول نتیجه در مجامع بین‌المللی پیگیری کند.
انتهای پیام/