بازار، گروه استان‌ها؛ دامداران و فعالان صنعت طیور مدت‌ها است که با مشکلات جدی در زمینه گرانی نهاده‌ها و تامین خوراک دام و طیور روبرو هستند اما از اوایل پاییز ۱۴۰۴ بر مشکلات این قشر افزوده شده است به طوری که بسیاری از دامداران استان سمنان امروز عطای کار را به لقایش بخشیده اند.
ماجرا فقط گرانی نهاده‌های دامی نیست بلکه دامداران و فعالان صنعت طیور با کمبود جدی هم روبرو هستند بسیاری از مرغداران استان سمنان اعلام کردند که علی رغم پرداخت وجه خوراک طیور هنوز یک کیلوگرم هم نهاده دریافت نکردند و این یعنی دولت در تامین نهاده‌های دامی و طیور ناتوان عمل کرده است.
وعده مسئولان و موضوعی که قابل پیش بینی بود!
این موضوع قابل پیش‌بینی بود تقریباً ۹ ماه قبل خبرگزاری تحلیل بازار استان سمنان در گزارشی وضعیت موجود را پیش بینی و در گفتگو با کارشناسان اعلام کرده بود که چنین شرایطی پیش خواهد آمد و مشکلات کشاورزان از ناترازی انرژی و کمبود آب و برق مشخص بود که بر صنعت دام و طیور تاثیر مستقیمی خواهد گذاشت.
کارشناسان اقتصادی و فعالان صنعت دام و طیوز عقیده دارند که دولت هم برنامه مشخصی برای مدیریت این موضوع نداشته و تیم اقتصادی دولت در این زمینه عملکرد نامطلوبی را به نمایش گذاشته است
از سوی دیگر برخی کارشناسان اقتصادی و فعالان صنعت دام و طیوز عقیده دارند که دولت هم برنامه مشخصی برای مدیریت این موضوع نداشته و تیم اقتصادی دولت در این زمینه عملکرد نامطلوبی را به نمایش گذاشته است حالا اما ماحصل آن فریادهایی که کشاورزان از کمبودهای آب و برق می‌زدند خود را در صنعت دام و طیور نشان داد و دولت هم نتوانست با ارز مرتبط با واردات نهاده‌های دامی مشکل را حل کند.
هفتم آبانماه یعنی یک هفته قبل از اینکه بحران عجیب نهاده های دامی ایجاد شود وزیر جهاد کشاورزی از تامین و تزریق ۳۰۰ میلیون یورو ارز ترجیحی معوقه برای واردات نهاده‌های دامی و کالاهای اساسی خبر داده و اعلام کرده بود: از روز گذشته ۱۰۰ میلیون یورو از معوقات ارزی تامین کنندگان نهاده های دامی پرداخت شده و در نتیجه شش کشتی حامل نهاده‌های دامی در بنادر کشور پهلو گرفته‌اند و امروز نیز ۲۰۰ میلیون یورو ارز ترجیحی دیگر تزریق می شود.
گرانی و کمبودها
همچنین یک هفته بعد روابط عمومی سازمان جهادکشاورزی استان سمنان خبر از افزایش گشت های بازرسی موضوع کمبود مواد اولیه در سامانه بازارگاه، انتقال تفاله و دورریز کارخانه‌ها به استان‌های دیگر و افت کیفیت خوراک دام داد اما نه این خبر و نه خبر وزیر جهاد کشاورزی نتوانست جلوی رشد عجیب قیمت نهاده ها و همچنین کمبود ها را بگیرد.
حاج محمدی یک فعال صنعت دام در گفتگو با خبرنگار بازار، می گوید: نهاده‌های دامی نسبت به سال گذشته حتی تا ۴۰ الی ۵۰ درصد هم بیشتر شدند اما قیمت مرغ و گوشت به همان میزان افزایش پیدا نکرده است. برای مثال قیمت کنستانتره خوراک دام که سال گذشته ۲۳ هزار تومان بود امروز از ۳۵ هزار تومان هم عبور کرده است و مشکل اینجا است که با همین قیمت هم خوراک دام یافت نمی‌شود.
محمد عجم مرغدار شهرستان شاهرود هم در گفتگو با خبرنگار بازار با اشاره به مشکلات پیش رو گفت: تا چند ماه قبل قطعی برق به صورت گسترده‌ای بر صنعت مرغداری تاثیر منفی گذاشته بود و حالا کمبود نهاده‌ها هم اضافه شده است به طوری که ما پول را واریز کرده‌ایم اما چیزی تحویل نگرفتیم. در همین منطقه کلاته خیج گوسفند داران کود مرغ در آخور دام می ریزند که زنده بماند.
مشکل جدی دامداران
کمبود نهاده‌های دامی و طیور مشکلی است که تقریباً همه دامداران و فعالان صنعت طیور استان سمنان با آن روبرو شده‌اند یک دامدار دیگر در گفتگو با خبرنگار بازار ضمن تایید گرانی و کمبود خوراک دام می‌گوید: کنستانتره خوراک دام برای بره و میش سال گذشته بین ۱۹ الی ۲۳ هزار تومان بود امروز حتی با قیمت ۳۵ هزار تومان هم نمی‌توان به خوبی خوراک دام تهیه کرد زیرا کارخانه‌های خوراک دام اعلام می‌کنند که تولیدشان کاهش پیدا کرده است.
هادی محمدی بیان می کند: امروز در حالی که اونجا کیلویی ۲۵ هزار تومان و سبوس گندم که ناچیزترین خوراک بود کیلویی ۲۱ هزار تومان و جو کیلویی ۲۹ هزار تومان فروخته می‌شود که همین اقلام چند ماه قبل به ترتیب ۱۵، ۱۴ و ۲۳ هزار تومان بودند و مشکل اینجا است که کارخانه‌های خوراک دام هم خوراک ندارند و حالا مجبور شدیم که خوراک را کیسه‌ای خریداری کنیم زیرا در تناژ خوراک وجود ندارد.
وی با بیان اینکه کارخانه‌های خوراک دام اعلام می‌کنند که نهاده‌های مورد نیازشان تامین نشده که بتوانند خوراک بسازند و بفروشند اما به نظر می‌رسد بعضی از آنها هم عمداً خوراک نمی‌فروشند تا ببینند که وضعیت بازار چطور می‌شود، افزود: همه این‌ها دست به دست هم داده تا دامدار نابود شود.
دامدار شاهرودی: به دامداران و فعالان صنعت طیور ظلم می‌شود و بدتر اینکه هیچکس هم پاسخگو نیست
این دامدار همچنین با بیان اینکه امروز بسیاری از دامداران دام خودشان را حتی گاو مولد برای فروش گذاشتند زیرا نمی‌توانند شکم آنها را سیر کند و از طرف دیگر کسی هم نیست که این دام‌ها را بخرد، ابراز کرد: دامداری که همجوار دامداری ما قرار دارد همین روز گذشته یک راس گاو شیری خودش را فروخت تا بتواند بقیه را نجات بدهد و در این وضعیت مجبور شد ۱۰ میلیون تومان زیر قیمت آن را به فروش برساند زیرا چاره‌ای نداشت و عجیب‌تر اینکه حالا پول دارد ولی خوراک دام نیست که بخرد.
برنامه عملی وجود ندارد
یک دامدار دیگر هم در گفتگو با خبرنگار بازار، می گوید: دولت و جهاد کشاورزی با این کار آخرین رمق نفس فعالان دام و طیور را هم گرفتند هرچند مشخص بود که هیچ برنامه‌ای برای این موضوع وجود ندارد نهاده‌های دامی روز به روز گران می‌شوند مشکل اینجا است که همه مجوز گران کردن همه چیز را دارند اما دامدار اجازه گران کردن گوشت را ندارد.
شاه حسینی با بیان اینکه در واقع به دامداران و فعالان صنعت طیور ظلم می‌شود و بدتر اینکه هیچکس هم پاسخگو نیست، می گوید: در سال‌های گذشته هم همین موضوع وجود داشته است خود ما به یاد داریم که بارها در مقابل جهاد کشاورزی شاهرود تجمع کردیم اما هیچ اتفاقی رخ نداد.
او ادامه می دهد: هر سال همین ماجرا تکرار می‌شود با این تفاوت که امسال دیگر توان ادامه دادن نداریم و همه ما تصمیم داریم که دام‌هایمان را یک بار برای همیشه به فروش برسانیم در واقع فعالیت در عرصه صنعت دام و طیور دیگه جاده یک طرفه تبدیل شده که برای دامدار هیچ راهی وجود ندارد مهمترین عامل گرفتاری فعالان صنعت دام و طیور در کشورمان ولت‌ها هستند دولتی بودن اساساً یک امتیاز منفی حساب می‌شود
دولت خودش مهمترین مشکل است!
یک کارشناس اقتصادی در گفتگو با خبرنگار بازار، درباره علل مشکلات موجود می گوید: شما در هیچ کشور دنیا با اقتصاد سالم نمی‌بینید که دولت‌ها در همه چیز و همه شئون اقتصادی از قیمت جو تا تولید ذرت از تولید گوشت گاو تا تولید شیر و حتی قیمت گذاری نهاده‌ها و محصولات کشاورزی دخالت داشته باشد. از طرف دیگر با ایجاد چند نرخی شدن ارز بخواهد مشکل را حل کند یعنی در واقع با ایجاد رانت و فساد سعی کند مشکلی را حل کند که خود این موضوع به بزرگترین مشکل تبدیل خواهد شد.
یک کارشناس اقتصادی: ما به جای اینکه تولید نهاد و عرضه آن را در بازار اقتصاد آزاد جایی که عرضه و تقاضا در آن فعال هستند قرار بدهیم تلاش می‌کنیم تا با اقتصاد دستوری تعادل ایجاد کنیم که هیچ وقت عملی نیست
مهدی فرهادی ادامه می دهد: متاسفانه در کشور ما به واسطه اقتصاد دستوری و دولتی همه این‌ها در هم تنیده شده است و دولت به دولت و کابینه به کابین این موضوع انتقال هم پیدا می‌کند تا جایی که هرگز قرار نیست در صنعت دام و طیور چرخه آزاد تبادل پول مانند همه اقتصادهای آزاد جهان حاکم شود لذا بیرون کشیدن دست دولت‌ها از اقتصاد مهمترین راهکاری است که می‌توان از شرایط فعلی بیرون آمد.
وی می افزاید: دولت‌ها حداقل در سه دهه اخیر نشان دادند که توان مدیریت وضعیت را ندارند و مشخصا باید به دنبال راهکار دیگری بود همانطور که فقط در ظرف ۳ سال یعنی از ۱۴۰۰ الی ۱۴۰۳ اقتصاد دستوری قیمت گوشت را از ۱۳۹ هزار تومان به ۵۷۰ هزار تومان افزایش داد اما متاسفانه هیچ کس از این ماجرا درس عبرت نگرفته است همچنان شاهد هستیم که همه چیز تکرار می‌شود.
تجربه نشان داده که دولت‌ها توان ندارند
این دانش آموخته رشته اقتصاد همچنین ادامه می‌دهد: ما به جای اینکه تولید نهاد و عرضه آن را در بازار اقتصاد آزاد جایی که عرضه و تقاضا در آن فعال هستند قرار بدهیم تلاش می‌کنیم تا با اقتصاد دستوری تعادل ایجاد کنیم که هیچ وقت عملی نیست.
فرهادی ادامه می دهد: دولت از یک طرف بر تولید کشاورزان نظارت دارد از یک طرف آب و برق آنها را نمی‌تواند تامین کند از سوی دیگر همین تولید کاهش پیدا کرده کشاورزان را باید بین دامداران و فعالان صنعت طیور تقسیم کنند و انتظار ارتقای تولید را هم داشته باشد یعنی شما ۱۰۰ لیتر مایع دارید ظرف ۵۰۰ لیتری را می‌خواهید با آن پر کنید از طرف دیگر با ایجاد رانت چند نرخی ارز لاش می‌کنید که مابقی این مایع را در ظرف بریزید اما حتی نمی‌دانید که آن ارز اختصاص پیدا شده آخر سر چه خواهد شد کما اینکه در سال‌های اخیر بسیاری از ارزهای ترجیحی و تخصیصی برای نهاده‌های دامی لاستیک و غیره سر از ساختمان سازی واردات خودرو و محصولات لوکس درآورد و در نهایت به مشکلات دامن زد.
بسیاری از دامداران استان سمنان دام های خودشان را برای فروش گذاشته اند و پیش بینی می شود که قیمت دام زنده و نفس کاهش هم پیدا کند زیرا عرضه به یکباره افزایش پیدا کرده است مشکل اینجا است که دامداری های کوچک مقیاس به خصوص روستاهایی هایی که زندگی و ارتزاق شان از دامداری است در این شرایط محکوم به نابودی خواهند بود.