احمد مازنی در یادداشتی با عنوان «دیپلماسی امام خمینی ارتباط با دنیا از موضع برابر» در روزنامه اعتماد نوشت: امام بر استقلال کشور تأکید می‌کند و راه آن را در درک هویت ملی و دینی می‌داند و می‌گوید: «هیچ ملتی نمی‌‌تواند استقلال پیدا بکند الا اینکه خودش، خودش را بفهمد. مادامی که ملت‌ها خودشان را گم کردند و دیگران را به جای خودشان نشاندند، استقلال نمی‌‌توانند پیدا کنند. کمال تأسف است که کشور ما که حقوق اسلامی و قضای اسلامی و فرهنگ اسلامی دارد، این فرهنگ را، این حقوق را نادیده گرفته است و دنبال غرب رفته است. همچو غرب در نظر یک قشری از این ملت جلوه کرده است که گمان میکنند غیر از غرب هیچ خبری در هیچ جا نیست و این وابستگی فکری، وابستگی عقلی، وابستگی مغزی به خارج، منشأ اکثر بدبختی‌های ملت‌ها و ملت ماست». (صحیفه امام، ج۱۲، ص۴) امام رابطه‌ای را قبول دارد که انسانی باشد و به عنوان نمونه در مورد رابطه با کشورهای همجوار می‌فرمایند: «ما با شما که همجوار ما هستید و فرسخ‌ها بین دو کشور مرز مشترک است، مایلیم که به‌طور مسالمت‌‌آمیز، به‌طور انسانی رفتار کنیم». (صحیفه امام، ج۶، ص۲۲۰) و در جای دیگر می‌فرمایند: «اسلام برای همه است، دلسوز برای بشر است. ما هم تابع اسلامیم، ما هم دلسوزیم برای بشر. ما با هر کس که با ما به‌طور انسانی رفتار کند ما با او دوستیم». (صحیفه امام، ج۱۱، ص ۱۴) و روی احترام به حق حاکمیت ملت‌ها، رعایت تمامیت ارضی و عدم مداخله در امور یکدیگر تأکید می‌کند و در پاسخ به پیام تبریک برژنف رییس هیات حاکمه اتحاد جماهیر شوروی به مناسبت شصتمین سالگرد روابط ایران و شوروی می‌نویسد: «ضمن ابراز احترام متقابل امید است به همان‌گونه که در پیام خود آرزو کرده‌‌اید احترام به حق حاکمیت ملت‌ها و تمامیت ارضی کشورها و عدم مداخله در امور دیگران پیوسته مورد توجه شما و سایر رهبران جهان باشد و روابط میان کشورها روابط دوستانه به معنای واقعی آن بوده و برقرار گردد». (صحیفه امام، ج۱۲، ص۳۴۲)
امام‌خمینی در تمام سال‌های زعامت و رهبری و به ویژه در سال‌های منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی و در دوره جمهوری اسلامی همواره بر ارتباط با کشورهای دیگر تأکید کردند و سیاست انزوا، انعزال و دیوار کشیدن بر دور مرزهای کشور را رد کردند که به عنوان نمونه به چند مورد از مواضع معظم‌له در اینجا اشاره می‌شود: «ما نمی‌‌خواهیم در یک کشوری زندگی کنیم که از دنیا منعزل باشد، ایران امروز نمی‌‌تواند این طور باشد، بلکه کشورهای دیگر هم نمی‌‌توانند این طور باشند، که در یک جا بنشینند و مرزهایشان را ببندند، این غیر معقول است. امروز دنیا مانند یک عایله و یک شهر است، و یک شهر دارای محله‌های مختلفی است که با هم ارتباط دارند. وقتی دنیا وضعش این طور است ما نباید منعزل باشیم. ما باید با کشورهایی که با ما هستند و ما را اذیت نمی‌کنند، روابط داشته باشیم و آقایان در این فکر باشند که روابط را تحکیم کنند». (صحیفه امام، ج۱۹، ص۴۱۳) و در جای دیگر تأکید میکنند که: «ما خواهان قطع روابط نیستیم. ما خواهان قطع وابستگی‌های ایران به دُول خارجی هستیم». (صحیفه امام، ج۵، ص۴۶۷) و نیز با تأکید بر سیاست ضد استعماری انقلاب اسلامی بر سیاست درهای باز تأکید میکنند و می‌گویند: «ما هر گز داخل درهای بسته زندگی نمی‌کنیم، ولی این درها را نیز برای استعمارگران باز نمی‌‌نماییم...روابط خارجی ما بر اساس حفظ آزادی، استقلال و حفظ مصالح و منافع اسلام و مسلمین است و بر این اساس با هر کشوری که مایل باشد با احترام متقابل عمل می‌کنیم». (صحیفه امام، ج۵، ص۸۰) و در پاسخ به خبرنگار روزنامه لس‌آنجلس تایمز در خصوص چگونگی روابط با امریکا می‌گویند: «ما با تمام دولت‌ها، در صورتی که دخالت در امور داخلی ما نکنند و برای ما احترام متقابل قائل باشند، با احترام رفتار می‌کنیم». (همان) البته اسراییل غاصب را از این قاعده مستثنی میکنند و رابطه با سایر کشورها، از جمله امریکا و شوروی را منوط به عدم مداخله در امور داخلی ایران و حسن روابط می‌دانند و می‌فرمایند: «ما با اسراییل چون غاصب است و در حال جنگ است با مسلمین، روابطی نخواهیم داشت. و اما امریکا و شوروی؛ اگر دخالت در امور داخلی ما نکنند و با ما روابط حسنه داشته باشند با آنها روابط برقرار خواهیم کرد».(صحیفه امام، ج۵، ص۳۸۰) آنچه ملاحظه کردید گوشه‌ای از سنت و سیره بنیان‌گذار انقلاب اسلامی در مورد ارتباط با سایر کشورها است. در آثار پژوهشی محققین نیز یافته‌های بسیاری وجود دارد که علاقه‌مندان می‌توانند به این منابع مراجعه کنند. در یکی از این گزارش‌های پژوهشی پس از بحث و بررسی گسترده درباره رابطه ایران و امریکا چنین نتیجه‌گیری میکنند که رابطه سالم با این کشور شامل شروطی به قرار ذیل است: ۱- احترام متقابل ۲- اصل تعیین سرنوشت ۳- پرهیز از هرگونه سلطه‌جویی و سلطه طلبی ۴- حفظ منافع ملی ۵- برقراری عدالت.
