به گزارش خبرگزاری تسنیم از بیرجند، خراسان جنوبی، استانی پهناور در شرق ایران، از دیرباز با معادن غنی و متنوعش شناخته می‌شود، اما تاکنون بخش عمده این ظرفیت‌ها به دلیل محدودیت‌های زیرساختی و کمبود سرمایه‌گذاری مغفول مانده است. این استان با دارا بودن بیش از 50 ماده معدنی، از جمله طلا، زغال‌سنگ، مس، آهن و خاک‌های صنعتی، پتانسیل تبدیل شدن به قطب معدنی کشور را دارد. فعالان اقتصادی و مسئولان استانی معتقدند بهره‌گیری از بخش خصوصی، توسعه صنایع تبدیلی و سرمایه‌گذاری هدفمند، می‌تواند خراسان جنوبی را از خام‌فروشی و محدودیت‌های اقتصادی نجات دهد و اشتغال پایدار ایجاد کند.
در این مسیر، مسئولان و فعالان بخش معدن با حضور در نمایشگاه‌های داخلی و بین‌المللی، بر معرفی ظرفیت‌های استان و جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی تأکید دارند و از حمایت‌های دولت و نهادهای محلی برای ایجاد زیرساخت‌ها سخن می‌گویند.
خراسان جنوبی، با وسعتی بیش از 150 هزار کیلومتر مربع و مرز طولانی با افغانستان، یکی از استان‌های غنی معدنی کشور است. علیرضا خامه‌زر، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی بیرجند، در گفتگو با خبرنگار تسنیم، پتانسیل‌های معدنی استان را «بی‌نظیر» توصیف کرد و گفت: خراسان جنوبی با بیش از 58 ماده معدنی شناسایی‌شده، می‌تواند در سه حوزه استراتژیک شامل طلا، زغال‌سنگ و سنگ‌های صنعتی به یک قطب ملی تبدیل شود.
وی با بیان اینکه استان در حال حاضر 17 محدوده معدنی فعال دارد و چهار محدوده دیگر نیز تا سال آینده به بهره‌برداری می‌رسند، ادامه داد: با توسعه صنایع فرآوری، ارزش افزوده معادن افزایش یافته و فرصت‌های شغلی جدید برای جوانان استان ایجاد خواهد شد.
خامه‌زر با اشاره به نقش بخش خصوصی افزود: راه برون‌رفت از مشکلات اقتصادی استان و کشور، بازگرداندن اقتصاد معدن به بخش خصوصی واقعی است. سرمایه‌گذاران بخش خصوصی تخصص و توان اقتصادی دارند و باید در تصمیم‌گیری‌های کلان معدنی مشارکت فعال داشته باشند.
حقوق دولتی و منابع مالی
وی درباره استفاده از حقوق دولتی معادن گفت: براساس قانون، 15 درصد حقوق دولتی باید برای توسعه استان و 85 درصد برای توسعه حوزه معدن هزینه شود، اما در بسیاری از موارد این منابع به جای اصلی خود منتقل نمی‌شود. اگر این منابع به‌درستی مدیریت شود، می‌توان پروژه‌های زیرساختی و توسعه‌ای استان را تقویت کرد.
خراسان جنوبی علاوه بر ذخایر طلا و زغال‌سنگ، در زمینه خاک‌های صنعتی، بنتونیت، سنگ‌های ساختمانی و عناصر معدنی نادر نیز غنی است. احمد پروین، رئیس کمیسیون معدن اتاق بازرگانی بیرجند، در این‌باره گفت: با بیش از 9 درصد ذخایر معدنی کشور، استان می‌تواند پیشتاز اجرای سیاست جایگزینی معدن به جای نفت باشد. این موضوع نه تنها از خام‌فروشی جلوگیری می‌کند بلکه زمینه توسعه صنایع فرآوری و ایجاد ارزش افزوده را فراهم می‌سازد.
وی افزود: شناخت محدود سرمایه‌گذاران نسبت به قابلیت‌های استان و زیرساخت‌های محدود همچون انرژی، آب و حمل‌ونقل، از موانع توسعه سرمایه‌گذاری است.
همکاری‌های بین‌المللی
خامه‌زر با اشاره به موقعیت استراتژیک استان در مرز با افغانستان اظهار داشت: مرز 331 کیلومتری استان با افغانستان، فرصت‌های خوبی برای صادرات خدمات فنی و دانش معدنی فراهم کرده است. از اکتشاف تا فرآوری مواد معدنی مانند سنگ آهن، سرب، روی و زغال‌سنگ می‌توان همکاری‌های مشترک بین‌المللی ایجاد کرد.
نوروزی، عضو کمیسیون معدن اتاق بیرجند، تصریح کرد: استفاده از فناوری‌های نوین، از جمله هوش مصنوعی و داده‌کاوی، می‌تواند عملیات اکتشاف و بهره‌برداری را بهینه کند. دانشگاه‌های بیرجند و صنعتی نیز می‌توانند شرکت‌های دانش‌بنیان را برای توسعه معدن و صنایع معدنی همراهی کنند.
مزیت رقابتی و فرصت‌های سرمایه‌گذاری
علیرضا عابدی، نائب رئیس کمیسیون معدن، تاکید کرد: خراسان جنوبی بیش از 85 درصد ذخایر زغال‌سنگ کشور، بیش از 90 درصد خاک‌های صنعتی و عناصر نادر خاکی را در اختیار دارد. سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی می‌توانند با حضور هدفمند در استان، ارزش این منابع را بالفعل کنند.
با وجود این ظرفیت‌ها، کمبود زیرساخت‌ها، مشکلات تامین آب و انرژی، محدودیت حمل‌ونقل و عدم هماهنگی برخی ارگان‌های دولتی، مهم‌ترین موانع پیش روی توسعه معدنی استان است. فعالان بخش خصوصی بارها خواستار تدوین برنامه راهبردی شفاف و کاهش دخالت‌های غیرضروری دولت شده‌اند.
جمع‌بندی
با مدیریت صحیح منابع، بهره‌گیری از بخش خصوصی، توسعه صنایع تبدیلی و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین، خراسان جنوبی می‌تواند به یکی از قطب‌های معدنی و صنعتی کشور تبدیل شود. این مسیر نه تنها برای استان بلکه برای اقتصاد ملی نیز می‌تواند راهبردی و سودآور باشد.
پایان پیام/258