لیلا پایدار- مصطفی زندیه، تحلیلگر ارشد مسائل آسیای جنوبی و مرکزی، در گفت‌وگو با خبرنگار اعتمادآنلاین درباره آینده تنش‌ها میان افغانستان و پاکستان و اهداف دور جدید رایزنی‌های میان کابل و اسلام‌آباد توضیح داد: واقعیت این است که مجموعه ای از دلائل را باید در نظر گرفت که در اینجا به بخشی از آنها اشاره می شود: تشدید مسائل امنیتی و مرزی: اختلاف نظرهای طرفین بر سر کنترل مرزها ، حضور شبه‌نظامیان و فعالیت‌های گروه‌های مسلح در مناطق مرزی و پناه دادن به گروه های ستیزه جو در داخل افغانستان به ویژه جنبش طالبان پاکستان موسوم به TTP ، زمینه‌ساز تنش‌های مکرر و دامنه دار بین طرفین منازعه شده است. به همین دلیل پاکستان طرف افغانستانی را به حمایت از گروه‌های یادشده متهم کرده، در حالی که کابل این اتهامات را رد می‌کند.
تفاوت در دیدگاه‌های سیاسی و راهبردی: اختلاف در اهداف و سیاست‌های داخلی و خارجی، مانند نگرانی‌های پاکستان درباره فعالیت‌های ضددولتی TTP و نفوذ به داخل خاک پاکستان از داخل افغانستان، و بی‌ثباتی داخلی در این کشور، منجر به تنش‌های مداوم شده است. در همین راستا به نظر می رسد اظهارات ملاامیرخان متقی وزیرخارجه طالبان در سفر به هند نیز نقطه اوج تنش ها بود که وی در جریان سفر به دهلی نو، ضمن رد اتهامات طرف پاکستانی، مشکل TTP را یک موضوع داخلی پاکستان دانست.( شایان ذکر است مقامات طالبان در مقاطع مختلف همواره تاکید دارند تشکیل گروه TTP به قبل از تشکیل امارت اسلامی طالبان در دوره جدید باز می گردد و اتهامات مقامات پاکستانی را بی اساس می دانند)
عدم تحقق توافق‌های قبلی: تلاش‌های گذشته برای برقراری آتش‌بس و تنش‌زدایی غالباً ناکام مانده‌اند، زیرا طرفین نتوانسته‌اند بر سر اصول و اجرای تعهدات مشترک به توافق برسند. با این حال براساس آخرین مذاکرات صورت گرفته در استانبول و بیانیه منتشره که با میانجی گری کشورهای ترکیه و قطر صورت گرفت، اعلام شد: تمامی طرف‌ها بر ادامه آتش‌بس توافق کرده‌اند. جزئیات بیشتر اجرای آتش‌بس در جلسه‌ای در سطح بالاتر در استانبول در تاریخ 15 آبان ماه جاری مورد بحث و تصمیم‌گیری قرار خواهد گرفت. تمامی طرف‌ها توافق کرده‌اند که سازوکار نظارت و تایید را به‌کار گیرند که حفظ صلح را تضمین کرده و برای طرف متخلف جریمه اعمال خواهد کرد. به عنوان میانجی‌ها، ترکیه و قطر قدردانی خود را از مشارکت فعال هر دو طرف اعلام کرده و آمادگی خود را برای ادامه همکاری با هر دو طرف برای برقراری صلح و ثبات پایدار ابراز می‌کنند.
تأثیر عوامل خارجی: نقش کشورهای منطقه و بازیگران بین‌المللی و سیاست‌های آنها در منطقه در افزایش یا کاهش تنش‌ها را نیز نمی توان نادیده گرفت. برای مثال تاثیرات نزدیکی امارت اسلامی افغانستان به هند و تلاش متقابل برای افزایش نفوذ هرچه بیشتر در افغانستان که همواره جزو خطوط قرمز اصلی پاکستان بوده ، خشم آن کشور را برانگیخت. در واقع این موضوع حساس ، باعث شد تا به درگیری های طرفین دامن بزند. ضمن این که یکی از موضوعاتی که اخیراً در سطح محافل دیپلماتیک و رسانه ای منطقه مطرح شده ، موضوع بازپس گیری پایگاه بگرام توسط ایالات متحده است که گمانه زنی ها دراین خصوص را افزایش داده و از آن به عنوان یکی از اهداف پنهان درگیری های پاکستان وافغانستان یاد می شود.
مسائل اقتصادی و فرهنگی: اختلاف‌های اقتصادی و فرهنگی، همراه با نبود تعامل سازنده در سطح مردمی، بر تداوم تنش‌ها افزوده است. در مجموع در مورد شکست آتش‌بس اخیر، عوامل کلیدی شامل ناپایداری در نظارت بر تعهدات، کمبود اعتماد بین طرفین و عدم تضمین‌های قوی برای اجرای توافق‌ها به همراه تاثیرات بازیگران داخلی و خارجی از جمله عواملی بود که مانع از تثبیت آتش بس و آرامش شده است.
در رابطه با رایزنی‌های اخیر میان کابل و اسلام‌آباد، هدف اصلی مذاکرات استانبول عبارتند از: کاهش و مدیریت تنش‌های مرزی و امنیتی، بررسی راهکارهای مشترک برای مقابله با گروه‌های مسلح و ستیزه جو، ایجاد فضایی برای گفت‌وگو و اعتمادسازی میان طرفین روشن است که این رایزنی‌ها می‌تواند در بلندمدت نقش مهمی در کاهش تنش‌ها ایفا کند. اگر طرفین بتوانند بر اساس گفت‌وگوهای جدی و تعهد به اجرای توافقات عمل کنند، احتمالاً وضع امنیتی و سیاسی منطقه بهتر خواهد شد.
وی گفت: همچنین، حمایت‌های بین‌المللی و تلاش‌های دیپلماتیک مشترک می‌تواند اعتمادسازی و ثبات را تقویت کند، و به کاهش تنش‌ها و ایجاد فضای امن و صلح‌آمیز کمک کند. با این حال به نظر می رسد طرفین در کنار پیگیری دستورکار مشترک صلح ، ظاهرا برای تقویت جایگاه خود در سطح افکار عمومی داخلی و شایدهم با تحریکات بازیگران خارجی ، قصد ندارند دست از موضع گیری علیه یکدیگر دست بردارند. به عنوان مثال اظهارات سراج الدین حقانی در جریان یک سخنرانی در یک سمینار در کابل به اسلام آباد هشدار داده است افغانستان در صورت حمله به پاکستان، واکنش شدید نشان خواهد داد. وی در سخنرانی خود تأکید کرده: « افغان ها در میدان نبرد آزمایش شده اند... هرچند ما موشک های برد بلند و سلاح های قدرتمند نداریم، اما اراده و عزم ما قوی است و قادر خواهیم بود هر شرایطی را پشت سر گذاشته و پیروزی را به دست آوریم.» این اظهارات حقانی در شرایطی مطرح می‌شود که دولت های ترکیه و قطر سعی دارند تا سطح تنش ها میان افغانستان و پاکستان را کاهش دهند.
زندیه در پایان گفت: به نظر می رسد تلاش های منطقه ای به خصوص سایر همسایگان افغانستان مانند جمهوری اسلامی ایران ، روسیه و چین و همچنین کشورهای آسیای مرکزی می تواند مانع از اجرای پروژه امنیتی سازی افغانستان و صدور ناامنی از این کشور به مناطق همجوار که مورد انتظار غرب به خصوص ایالات متحده است ، گردد.