به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ حجت‌الاسلام و المسلمین مهدی طائب، استاد درس خارج حوزه علمیه قم و پیشگام عرصه فقه رسانه، در آغاز سخنان خود با حذف مقدمات، از تدوین کتاب «فقه خبر» توسط فاضل محترم، حجت‌الاسلام و المسلمین محققی، ابراز خوشبختی کرد. وی این کتاب را «جامع و مختصر» خواند که در همه ابعاد به خبر پرداخته است؛ از تعریف خبر و اقسام آن تا احکام حاکم بر خبر به شکل جامع بررسی شده است. وی مؤلف و خانواده وی را حقیقتاً محقق توصیف کرد و تألیف چنین اثری را به حوزه علمیه تبریک گفت و افزود: این تصور که حوزه‌های علمیه از علم عقب افتاده‌اند، کاملاً حرف نادرستی است.
به گزارش خبرنگار ابنا، استاد طائب خاطرنشان کرد: حوزه‌های علمیه قبلاً در مدارس بودند و مسائل فرضی بررسی می‌شد و از دیوار مدرسه بیرون نمی‌آمد، چون حکومت نداشتیم. اما امروز فقه از دیوار مدرسه آمده بیرون، می‌خواهد در میدان پاسخگو باشد و سخت‌ترین مسئله در پاسخ دادن، خبر است.
خبر؛ نبردی تمام‌عیار و ابزار اداره دنیا
استاد طائب با تبیین قدرت و نقش حیاتی خبر در دنیای امروز، اظهار داشت: دنیا را خبر دارد اداره می‌کند. وی افزود: جنگ‌ها با خبرها شروع می‌شود و با خبرها تمام می‌شود، اقتصاد با خبر بالا و پایین می‌شود، دولت‌هایی با خبر سرنگون می‌شوند و با خبر سر کار می‌آیند. بنابراین، خبر «نبردی تمام‌عیار» و یک دانشگاه برای ساختن است.
وی تصریح کرد که صدور حکم فقهی درباره خبر، امری بسیار دشوار است؛ چراکه خبر، همانند سایر امور، دارای دو بُعد هنری و فنی از یک‌سو و بُعد احکام حاکم از سوی دیگر است. وی توضیح داد: امروزه خبر در بُعد هنری خود، روزبه‌روز پیچیده‌تر می‌شود و به همان میزان که این پیچیدگی افزایش می‌یابد، تشخیص حکم فقهی آن نیز دشوارتر می‌گردد؛ زیرا در معرض تضادهای گوناگونی قرار می‌گیرد. وی در ادامه مثالی آورد و گفت: ممکن است خبری درصدد رشد مسائل اقتصادی کشور باشد، اما همان خبر، در صورت انتشار، به حوزه نظامی آسیب وارد کند. در چنین شرایطی، خود آن مسئله اقتصادی در بحث اهم و مهم با تزاحم‌های فراوانی مواجه می‌شود و در حوزه نظامی نیز تمامی این مؤلفه‌های اثرگذار، تأثیر خود را بر خبر می‌گذارند. از این‌رو، اگر فقه خبر به‌درستی و به‌طور کامل بخواهد اجرا شود، کاری بسیار بزرگ خواهد بود که کل نظام باید در ارائه آن به کارگزاران خود نقش ایفا کند. این‌گونه نیست که تنها خبرگزاری‌ها ملزم به آشنایی با فقه خبر باشند؛ بلکه رئیس‌جمهور نخستین کسی است که باید به فقه خبر آگاه باشد.
وزرا و کارگزاران باید فقه خبر بدانند
حجت‌الاسلام و المسلمین طائب تأکید کرد: فقه خبر به اندازه‌ای حیاتی است که کل نظام در ارائه آن به کارگزاران خود مسئولیت دارد و این‌گونه نیست که تنها خبرگزاری‌ها باید به فقه خبر مسلط باشند؛ بلکه «رئیس‌جمهور نخستین فردی است که باید فقه خبر را بداند».
وی با ذکر خاطره‌ای از یکی از رؤسای جمهور، اهمیت دقت در بیان خبری را تشریح کرد و گفت: آن رئیس‌جمهور در مصاحبه‌ای در سازمان ملل، برای تحریک کشورهای اسلامی به حمایت از حزب‌الله، اظهار داشته بود که اگر کمک نکنید «معلومه شکست می‌خوره». وی افزود: همین یک جمله «معلومه شکست می‌خوره»، تمام جمله پیشین را در عملیات روانی خنثی کرد و این‌گونه مطرح شد که رئیس‌جمهور ایران گفته است حزب‌الله در نهایت شکست خواهد خورد. و ببینید که این جمله چه تأثیر روانی‌ای ایجاد کرد و در چه محافلی بازتاب یافت؛ چراکه رئیس‌جمهور ما را در سطح جهانی، رئیس‌جمهور ایران می‌شناسند.
استاد طائب نتیجه گرفت: او تنها یک جمله گفت، در حالی که قصد نداشت بگوید حزب‌الله شکست می‌خورد؛ بلکه می‌خواست دیگران را به کمک کردن تحریک کند. اما به‌دلیل اندکی بی‌دقتی در نحوه بیان، آن فرایند روانی به راه افتاد. حال تصور کنید وزیر امور خارجه یا وزیر کشاورزی ما، یک خبر را بدون توجه به آثار مثبت و منفی آن بیان کند؛ در حالی که نمی‌داند این خبر چه پیامدهایی دارد و در آخرت نیز مسئول خواهد بود؛ چراکه خبر نیز دارای حلال و حرام است. بنابراین، ما باید در این زمینه تلاش کنیم.
تکلیف‌مداری بر صدام‌مداری ترجیح دارد
وی در ادامه، با ذکر خاطره‌ای از خبرگزاری تسنیم درباره «اخبار حلال و حرام»، نقل کرد که وقتی احکام فقهی خبر بیان شد، برخی گفتند: «این مواردی که شما می‌گویید، اگر بخواهیم اجرا کنیم، باید خبرگزاری را تعطیل کنیم.» وی پاسخ داد: اشکالی ندارد، تعطیل می‌کنیم. وی افزود: در پاسخ به این توجیه که «بالاخره صدام می‌زند»، امام خمینی (قدس‌سره) با اشاره به خطای موشکی فرمودند: «ما که صدام نیستیم، او صدام است.» وی با استناد به آیه شریفه ﴿یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا یَجْرِمَنَّکُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَیٰ أَلَّا تَعْدِلُوا ۚ اعْدِلُوا﴾، بر لزوم رعایت مرزهای فقهی تأکید کرد.
وی همچنین با اشاره به سخنی از مقام معظم رهبری درباره اهمیت حفظ آبروی متهمانی که هنوز جرمشان اثبات نشده است، یادآور شد: آبروی همسر و فرزندان مجرم نیز مطرح است و با انتشار نام، زندگی آنان را تحت تأثیر قرار می‌دهید.
فقه باید بر خبر حاکم شود
استاد طائب در جمع‌بندی سخنان خود تأکید کرد: تلاش برای حاکم ساختن فقه بر خبر، به معنای عام آن، امری ضروری است؛ بدین معنا که در نظام حاکمیتی، هر فردی که قصد دارد خبری را منتشر کند—چه در شورای نگهبان، چه مجلس خبرگان، چه وزرا، چه نمایندگان مجلس—پیش از هر چیز باید به فقه خبر آگاه باشد. وی نتیجه گرفت: چراکه گاه یک خبر، تنشی عظیم ایجاد می‌کند و گاه خبری دیگر، یأس شدیدی پدید می‌آورد؛ در حالی که ایجاد یأس، از گناهان کبیره است و ممکن است ناشی از خبری باشد که گوینده آن از پیامدهایش آگاه نیست. بنابراین، این تلاش را ارج می‌نهیم و از فاضل محترم، حجت‌الاسلام حاج آقای محقیق که در این زمینه زحمت کشیده‌اند، تشکر می‌کنیم و امیدواریم خداوند به قلم ایشان برکت دهد و این کتاب موجب شود که توجه به مقوله خبر بیش از پیش افزایش یابد. وی در پایان از همه حاضران پوزش خواست و عذرخواهی کرد.
در این مراسم، پیش از سخنرانی استاد طائب، استاد عبدالمجید مقامی، استاد درس خارج حوزه علمیه قم، رسانه را ابزاری برای تصرف سرزمین افکار دانست. حجت‌الاسلام و المسلمین لیالی نیز فقه رسانه را دانشی بین‌رشته‌ای خواند و بر لزوم شناخت دقیق رسانه از سوی نویسندگان فقهی تأکید کرد. پس از استاد طائب نیز آیت‌الله کعبی و دیگر اساتید درباره فقه خبر و جهاد رسانه‌ای به ایراد سخن پرداختند.
........ پایان پیام/