شناسهٔ خبر: 75603289 - سرویس اقتصادی
نسخه قابل چاپ منبع: روزنامه جام‌جم | لینک خبر

افزایش قیمت بدون سرعت‌گیر

نرخ رشد تورم از آخرین ماه پاییز سال گذشته و پس از اجرای سیاست ارزی برای افزایش نرخ ارز نیمایی و پس از آن، حذف این نرخ و تشکیل بازار توافقی ارز در مرکز مبادله ارز و طلای ایران روند صعودی به خود گرفت. با این حال گزارش جدید مرکز آمار ایران از شاخص قیمت مصرف‌کننده (تورم)مهر1404 اعلام شده که نشان می‌دهد شتاب افزایش قیمت‌ها نه‌تنها متوقف نشده، بلکه آهنگ رشد آن بیشتر شده است.البته تورم مسکن و اجاره کاهش یافته است.

صاحب‌خبر -
بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، در مهر امسال، شاخص قیمت مصرف کننده خانوارهای کشور به عدد403.8 رسیده که نسبت به ماه قبل (تورم ماهانه) 5 درصد، نسبت به ماه مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه)، 48.6درصد و در دوازده ماهه منتهی به ماه جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل (تورم سالانه)، 38.9درصد افزایش داشته است.
با این حال بالاترین نرخ تورم نقطه به نقطه در 29 ماه اخیر (از ابتدای خرداد 1402 تا‌کنون) در مهر 1404 ثبت شده، به طوری که نرخ تورم نقطه به نقطه خوراکی‌ها در مهر ماه امسال از 64 درصد فراتر رفته است. همچنین اقتصاد ایران بالاترین تورم ماهانه 40 ماه اخیر (از ابتدای تیر 1401 تا‌کنون) را تجربه کرده است؛ یعنی فقط تورم ماهانه زمان حذف ارز ترجیحی 4200 تومان بالاتر از این نرخ بوده است. بررسی تورم ماهانه درسال جاری حاکی است میانگین تورم ماهانه امسال حدود 3.6درصد بوده که با ادامه این روند، پیش‌بینی می‌شود تورم نقطه به نقطه درپایان سال به حدود 52درصد و تورم سالانه حدود 46 درصد برسد.
بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران، تورم نقطه به نقطه خانوارهای کشور، درمهر امسال48.6درصد اعلام شده که نسبت به قبل از آن (شهریور 1404)3.3واحد درصد افزایش را نشان می‌دهد. این بدان معناست که خانوارها، برای تامین سبد کالای مصرفی مشابه با مهر ۱۴۰۳، به‌طور میانگین 48.6درصد هزینه‌ بیشتری پرداخت کرده‌اند.
بر اساس اعلام مرکز آمار، نرخ تورم نقطه به نقطه خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات درشهریورسال جاری57.8 اعلام شده بود که این نرخ در مهر امسال به 64.2درصد رسیده که افزایش6.8واحد درصدی داشته است؛ یعنی هزینه پرداختی خانوارها برای سبد خوراکی‌ها 64.2درصد نسبت به مهر سال گذشته بیشتر شده است. همچنین تورم نقطه به نقطه برای کالاهای غیر خوراکی و خدمات در مهر ماه 40.9درصد ثبت شده که این عدد در شهریور ماه گذشته 39.1درصد بود. این آمار نشان می‌دهد خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها بیشترین فشار تورمی را ایجاد کرده‌اند.
با این حال تورم نقطه به نقطه در بخش کالا و خدمات متفرقه 65.2درصد،خوراکی‌ها وآشامیدنی‌ها 64.3درصد، دخانیات 55.5درصد  و مبلمان، لوازم خانگی و نگهداری معمول آنها 48.8درصد در هفتمین ماه سال جاری ثبت شد که نسبت به میانگین تورم نقطه به نقطه کل کشور بیشتر بودند.
     
نان و غلات در صدر افزایش قیمت‌ها
البته تورم نقطه‌به‌نقطه ارتباطات با 33 درصد، مسکن، آب، برق، گاز و سایر سوخت‌ها با35.9درصد، پوشاک و کفش با 40.6، هتل و رستوران با 41.1درصد و حمل و نقل با 41.2درصد اعلام شده که در بین گروه‌ها کمترین نرخ رشد را داشتند.بررسی داده‌ها حاکی است در بخش خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها، نان و غلات با تورم نقطه به نقطه 98.1درصدی، بیشترین نرخ و پس از آن میوه و خشکبار با 94 درصد، سبزی‌ها و حبوبات با 77.7درصد و روغن‌ها و چربی‌ها با 47.7درصد قرار دارد.مرکز آمار، نرخ تورم ماهانه مهر 1404 را 5 درصد اعلام کرده که نسبت به شهریور ماه (ماه قبل از آن) 1.2واحد درصد افزایش یافته که علت آن فشار تورم در بخش خوراکی‌ها با تورم 6.6درصدی است.
با این حال تورم ماهانه «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات»6.4درصد و «کالاهای غیرخوراکی و خدمات»4.2 درصد بوده که نسبت به شهریور امسال برای هر دو گروه 1.2واحد درصد افزایش را نشان می‌دهد. تورم ماهانه «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» در شهریور سال جاری 5.2درصد و برای «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» 3 درصد اعلام شده بود.بررسی داده‌های مرکز آمار حاکی است تورم ماهانه در بخش خوراکی‌ها 6.6درصد در مهر 1404 تجربه شده است. با این حال در بخش آموزش تورم ماهانه 23.4درصد ثبت شده که بالاترین نرخ تورم ماهانه آموزش از سال 90 تا‌کنون بوده، هر چند تورم آموزش همواره با آغاز سال تحصیلی (مهر ماه) و شروع فصل مدارس و دانشگاه‌ها افزایش می‌یابد اما نرخ رشد تورم مهر امسال بسیار بالا بوده است.
پس از آموزش، سبزی‌ها و حبوبات با 11.9درصد، کالا و خدمات متفرقه با 7.9درصد، انواع گوشت قرمز و سفید با 6.9درصد،میوه و خشکبار با6.9درصد، نان وغلات با 5.7درصد، تفریح وفرهنگ با 5.7درصد،هتل ورستوران با 5.6 درصد، دخانیات با 5.4درصد و لبنیات و تخم مرغ با 5.1درصد بالاتر از نرخ تورم ماهانه کل کشورقرار دارند که نشان می‌دهد گرانی در خوراکی‌ها بیشتر بوده است.
البته روغن‌ها و چربی‌ها با 1.8درصد، قند، شکر و شیرینی‌ها با 2.5درصد، چای، قهوه و کاکائو 2.7درصد، بهداشت و درمان 2.9درصد و مسکن، آب، برق، گاز وسایر سوخت‌ها با 3.3درصد کمترین نرخ تورم ماهانه را داشتند.
نرخ تورم سالانه در مهر1404برای خانوارهای کشور به 38.9درصد رسیده که نسبت به ماه قبل از آن (شهریور)، 1.4 واحد درصد افزایش یافته است. تورم سالانه منتهی به مهر امسال در بخش خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات به 43 درصد رسیده که نسبت به شهریور گذشته افزایش 3.3درصدی داشته است. نرخ تورم سالانه خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات در شهریور 39.7درصد بود. همچنین نرخ تورم سالانه کالاهای غیرخوراکی و خدمات در مهرماه36.9 درصد است که این رقم در شهریور ماه 36.3درصد (افزایش 0.6واحد درصدی) اعلام شده بود.
     
تورم برای دهک‌ها چگونه بود؟
نرخ تورم سالانه کشور در مهر امسال،38.9درصد است که دامنه تغییرات آن برای دهک‌های مختلف هزینه‌ای از38.2 درصد برای دهک دهم تا 40.1درصد برای دهک اول اعلام شده است. بر این اساس فاصله تورمی دهک‌ها در این ماه به 1.9واحد درصد رسید که نسبت به ماه قبل از آن (1.6واحد درصد) 0.3واحد درصد افزایش داشته است. با این حال برآیند داده‌ها نشان می‌دهد در مهرماه ۱۴۰۴، تفاوت تورم میان دهک‌های پایین و بالا به حدود۲واحددرصدرسیده است. همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد تورم ماهانه خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات برای دهک اول 6.6درصد و دهک دهم 6.2 درصد اعلام شده است.بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران، بالاترین نرخ تورم سالانه استان‌ها مربوط به سمنان با 43.5بوده و پس از آن استان‌های هرمزگان با 43.4درصد، آذربایجان غربی با 42.8درصد و ایلام با42.8درصد قرار دارند.همچنین کمترین نرخ تورم برای استان‌های خراسان جنوبی با 43.2درصد، کرمانشاه با 35.9درصدوتهران با 36.6درصد ثبت شده است.
     
تداوم روند نزولی تورم مسکن و اجاره
طبق اعلام مرکز آمار، نرخ تورم سالانه مسکن در مهر امسال به 36.6درصد رسیده که نسبت به ماه گذشته (37.1 درصد در شهریور 1404)0.5واحد درصد کمتر شده است. تورم نقطه به نقطه و ماهانه این بخش نیز به ترتیب 34.2 درصد و ۳ درصد اعلام شده است.نرخ تورم سالانه اجاره نیز 36.5درصد برای مهر سال جاری ثبت شده که نسبت به ماه قبل از آن (37.1درصد) 0.6واحد درصد کاهش یافته است. مرکز آمار ایران تورم نقطه به نقطه ۳۴ درصد و تورم ماهانه ۳درصد را برای بخش اجاره مسکن در هفتمین ماه سال جاری اعلام کرده است.
     
چشم‌انداز تورم تا پایان سال
افزایش قیمت گوشت قرمز، لبنیات، میوه و سبزیجات نه‌تنها سفره خانوار را کوچک‌تر کرده، بلکه بر شاخص‌های سلامت عمومی تأثیر مستقیم دارد و تحلیل روندهای سه‌ماهه اخیر نشان می‌دهدسیاست‌های مهارپولی و ارزی دولت هنوز نتوانسته‌ تورم ساختاری و مزمن را کاهش دهد. با این حال روند تورم همچنان صعودی است و سرعت‌گیری برای جلوگیری از افزایش شتاب قیمت‌ها به خصوص در بخش خوراکی‌ها شکل نگرفته و با تداوم پیش‌بینی می‌شود تورم سالانه در ماه‌های آینده به حدود 50 درصد برسد.اگر تورم از مسیر سیاستی به تولید هدایت نشود، پاییز ۱۴۰۴ می‌تواند آغازی برای رکود تورمی جدید باشد؛ رکودی که در آن رشد قیمت‌ها ادامه دارد اما رشد واقعی تولید و درآمد خانوار منفی می‌شود. گزارش مرکزآماردرماه‌های اخیرنشان می‌دهدکه تورم، دومین موج افزایشی خود رادرسال جاری آغازکرده که نرخ 48.6 درصدی نقطه‌به‌نقطه و ۵درصدی ماهانه، به معنای بازگشت اقتصاد ایران به وضعیت پرنوسان و بی‌ثباتی پیشین است.
     
اثرات تورمی افزایش نرخ ارز رسمی
محمدرضا فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی مهر امسال گفته بود: ارز روی قیمت کالا می‌نشیند و آثار تورمی ایجاد می‌کند. سال پیش نرخ نیما از 40 هزار تومان به نرخ بازار غیررسمی 70هزارتومان نزدیک شد تا تعداد نرخ‌های ارز در بازار کاهش یابد اما نتیجه آن کاملا روشن بود. بررسی‌های ما نشان داد افزایش نرخ نیما آثار تورمی شدید ایجاد کرد و منجر به افزایش قیمت‌ها شد؛ بنابراین کنترل نرخ در آن بازار در کاهش تورم موثر است.او افزود: آثار افزایش نرخ ارز در مرکز مبادله در تورم بیشتر از آثار نرخ ارز در بازار غیررسمی است، زیرا نرخ در بازار غیررسمی با عملیات روانی افزایش پیدا می‌کند و با آرامش سیاسی، کاهش می‌یابد ولی اگر نرخ مرکز مبادله افزایش یابد، حتما تورم را شدیدا افزایش خواهد داد و قیمت کالاها هم متاثر از آن، افزایش می‌یابد.
همچنین جعفر مهدی‌زاده، مدیرکل سیاست‌های اقتصادی بانک مرکزی نیمه اردیبهشت امسال گفته بود: در سال ۱۴۰۲ و حتی تا فصل سوم سال ۱۴۰۳ توفیقات بسیار خوبی در زمینه کنترل نرخ تورم داشتیم اما متأسفانه در نیمه دوم سال گذشته و به‌ویژه در فصل چهارم نوسانات و تحولات ارزی موجب شد روندهای شکل گرفته درخصوص نرخ تورم ادامه پیدا نکند و در سال۱۴۰۳ و در ماه‌های پایانی شاهد افزایش نرخ تورم بودیم. وی افزود: نرخ تورم نقطه به نقطه در پایان سال گذشته 39.7درصد بود که این رقم نسبت به تورم پایان سال۱۴۰۲ که 36.2درصد بود، افزایش تقریبا 3.5واحد درصدی راتجربه کرده که دلیل آن عمدتا به تحولات بازار ارز درفصل پایانی۱۴۰۳ مربوط بود. نرخ تورم نقطه به نقطه شاخص بهای کالاهاوخدمات مصرفی دریک روندنزولی‌از47.9درصددرآذرسال۱۴۰۲به33.8درصد درآذر۱۴۰۳ رسیده بودکه درسه ماهه پایانی سال ۱۴۰۳ با افزایشی 5.9واحد درصدی مواجه شد و در پایان سال به 39.7درصد رسید.
موضوعی که رئیس‌کل بانک مرکزی و مدیرکل سیاست‌های اقتصادی این بانک به آن اشاره کردند، این بود که دولت چهاردهم سال گذشته تصمیم گرفت نرخ ارز نیمایی را افزایش دهد و پس از آن با حذف این نرخ، بازار توافقی ارز شکل گرفت؛ به طوری که از اواخر آذر نرخ ارز نیمایی شناور و مبتنی بر عرضه و تقاضا شد. با این حال نرخ رسمی ارز از حدود 40 هزار تومان طی چهار ماه و از ابتدای بهمن سال گذشته به حدود 70 هزار تومان نزدیک شد. این سیاست که با هدف حذف رانت‌های ارزی اجرایی شد، امروز اثر خود را در قیمت کالاها به خصوص خوراکی‌ها گذاشته؛ یعنی معیشت مردم را سخت‌تر کرده است. جهشی که به اذعان رئیس‌کل بانک مرکزی، عامل اصلی انتقال فشار تورمی به کالاها و خدمات و گرانی‌های اخیر بوده است.