احسان مشکور، مستندساز و کارگردان فیلم کوتاه، در گفتوگو با خبرگزاری حوزه با اشاره به جایگاه مفاهیم دینی در سینمای کوتاه گفت: فیلمی که قرار است ارزشهای الهی را بازتاب دهد، ابتدا باید در روایت درست ریشه داشته باشد. هر اندازه نیت سازنده خیر باشد، اگر روایت ناقص یا شعاری باشد، اثرگذاری از بین میرود و مخاطب احساس فاصله میکند. در فیلمسازی، روایت در حکم روح اثر است؛ یعنی اگر داستان با صداقت و بدون لکنت شکل بگیرد، حتی سادهترین پیام نیز به شکلی طبیعی در ذهن مخاطب مینشیند. اما اگر فیلمساز برای تأکید بر مضمون دینی از زبان خطابه و شعار استفاده کند، پیام به ضد خودش تبدیل میشود و تماشاگر آن را پس میزند.
وی ادامه داد: تماشاگران فیلم کوتاه اغلب از میان اقشار آگاهتر و تحلیلگر جامعه هستند و این باعث میشود هرگونه سطحینگری یا اغراق در پیام بهسرعت برایشان آزاردهنده شود. فیلم دینی، اگر درگیر شعار شود، از حقیقت فاصله میگیرد و اثرش را از دست میدهد. در سالهای اخیر، چند فیلم کوتاه دیدم که با وجود پرداختن به موضوعات دینی و حتی اقلیتهای مذهبی، به دلیل روایت درست و بدون لکنت، تأثیر قابلتوجهی بر مخاطب گذاشتند. وقتی داستان بهطور طبیعی پیش برود، پیام نیز بیهیاهو اما عمیق منتقل میشود.
مشکور با تأکید بر اینکه فیلم کوتاه بستر بیان دغدغههای انسانی و معنوی است، بیان کرد: یکی از ظرفیتهای این قالب، امکان پرداخت صادقانه به تجربههای روحی و ایمانی است. در این فضا، فیلمساز میتواند نگاه شخصی خود را نسبت به ایمان، دعا، یا تجربه زیسته دینی به تصویر بکشد؛ بیآنکه در قید قواعد تجاری یا ساختارهای دستوری سینمای بلند گرفتار شود. به همین دلیل، اگر سینمای کوتاه از فضای مستقل خود دور شود، در واقع بخشی از هویت فرهنگی ما از میان میرود.
وی افزود: فیلم کوتاه میتواند میدان تجربه برای نسل جوانی باشد که به دنبال معنای زندگی و نسبت خود با خداوند میگردند. اگر نظام فرهنگی کشور بتواند این قالب را به مسیر تربیتی و اخلاقی پیوند دهد، بسیاری از مفاهیم دینی میتوانند با زبان امروز بازگو شوند.
مشکور در بخش دیگری از گفتوگو با اشاره به وضعیت عمومی فیلم کوتاه در ایران گفت: هنوز این قالب به استقلال واقعی دست نیافته و بیشتر به عنوان پلی برای رسیدن به سینمای بلند یا تلویزیون دیده میشود. همین ذهنیت موجب شده تا استعدادهای درخشان پس از چند تجربه کوتاه، مسیر خود را تغییر دهند و فیلم کوتاه در کشور به یک عرصه اصیل و پایدار تبدیل نشود. در حالیکه در جهان، فیلم کوتاه به عنوان یک گونه مستقل هنری شناخته میشود و فیلمسازان برجستهای مانند «کیشلوفسکی» و «مییازاکی» سالها در این حوزه فعالیت کردهاند، در ایران این جایگاه هنوز تثبیت نشده است. اگر سیاستگذاران فرهنگی این بخش را جدیتر بگیرند، فیلم کوتاه میتواند سهم مهمی در تربیت هنرمندان مؤمن و متعهد ایفا کند.
وی با اشاره به نبود نظام مشخص برای معرفی فیلمسازان کوتاه گفت: در کشور ما چرخهای وجود ندارد که فیلمساز جوان پس از چند اثر شاخص بتواند شناخته شود یا جایگاه حرفهای پیدا کند. به همین علت، بسیاری از آنان برای دیده شدن به سمت سریالسازی یا سینمای تجاری میروند. این روند نه به سود هنرمند است و نه به سود فرهنگ عمومی. این وضعیت بیش از آنکه به ضعف فیلمسازان مربوط باشد، نتیجه نبود برنامهریزی فرهنگی است. اگر متولیان هنر بهدرستی از این ظرفیت پشتیبانی کنند، فیلم کوتاه میتواند به مدرسهای برای تربیت فیلمسازان متفکر و دغدغهمند تبدیل شود.
این مستندساز درباره چالش مالی فیلم کوتاه بیان کرد: افزایش هزینههای تولید در سالهای اخیر، عرصه را برای فیلمسازان مستقل تنگ کرده است. اغلب فیلمها بدون حمایت نهادی ساخته نمیشوند و این وابستگی، گاه آزادی اندیشه و بیان را محدود میکند. فیلمساز ناچار است در برابر خواستههای اسپانسر یا سازمان سفارشدهنده انعطاف نشان دهد و این امر به مرور از جسارت هنری میکاهد. جذابیت فیلم کوتاه در صداقت، استقلال و نگاه شخصی سازنده آن است. اگر این ویژگیها تحتالشعاع محدودیتهای مالی و سیاستی قرار گیرد، فیلم کوتاه به مرور از هویت خود فاصله میگیرد.
کارگردان مستند «رویای بزرگ» در ادامه به ارزیابی جشنواره فیلم کوتاه تهران پرداخت و گفت: جشنواره امسال نسبت به سالهای گذشته نظم و انسجام بیشتری داشت که نشان از برنامهریزی و مدیریت واحد است. استمرار مدیریتی، یکی از مهمترین عوامل رشد کیفی جشنوارههاست. تغییر پیاپی دبیران، موجب ناپایداری در سیاستها و معیارهای انتخاب میشود و فیلمسازان را دچار سردرگمی میکند. تجربه جشنواره «حقیقت» با مدیریت چندساله حمید مقدم نشان میدهد که ثبات مدیریتی، زمینهساز رشد کیفی آثار است. امیدوارم دبیری آقای شعیبی در جشنواره فیلم کوتاه تهران استمرار یابد تا این مسیر تثبیت شود و جشنواره به پایگاهی قابل اعتماد برای فیلمسازان تبدیل شود.
مشکور درباره تازهترین فعالیت خود اظهار کرد: در بخش جنبی جشنواره فیلم کوتاه تهران، فیلمی با عنوان «پاسدار» به تهیهکنندگی من حضور دارد. این اثر چهار دقیقهای به واکنش یک پسر نوجوان در شب بمباران تهران طی جنگ دوازدهروزه میپردازد؛ شبی که پدافند کشور در حال پاسخ به حملات دشمن است. کارگردانی اثر را امیرمحمد گیلانفر بر عهده دارد. موضوع مقاومت و دفاع، هنوز ظرفیت بسیاری برای روایت دارد. این حوزه تنها به بازنمایی جنگ محدود نیست، بلکه فرصتی برای نشان دادن پایداری انسان در برابر ترس، ناامیدی و تهاجم فرهنگی است. اگر فیلمسازان جوان بتوانند این مفاهیم را با زبان هنری و انسانی بازگو کنند، مقاومت در ذهن نسل جدید به مفهومی درونی و درکشده تبدیل خواهد شد.
وی در پایان از تولید مستندی تازه با همین مضمون خبر داد و بیان کرد: قصد دارم سال آینده اثری درباره جنگ دوازدهروزه تولید کنم که هم از نظر روایت و هم از نظر محتوا نگاه تحلیلی و تازهای ارائه دهد.
انتهای پیام