خبرگزاری تسنیم ـ نجمه صالحی* ؛ هر بار که تصاویری از زنان بی‌حجاب و بی‌اجازه در فضای عمومی منتشر می‌شود، رخدادی فراتر از نقض حریم شخصی رقم می‌خورد. این اتفاق، آینه‌ای است از بحران نگاه ما به زن؛ بحرانی که در آن، زن بیش از آن‌که فاعل معنا باشد، موضوع تماشاست. مسأله فقط بی‌اخلاقی رسانه‌ای نیست، بلکه نوعی انحراف فرهنگی در درک جایگاه زن است به‌عبارتی ما او را در سطح ظاهر می‌بینیم، نه در عمق معنا.

در منطق قرآن، زن و مرد در کرامت و عقل برابرند: «وَلَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ» (اسراء،70) کرامت انسان در اختیار و اندیشه اوست، نه در بدنش. اما منطق رسانه مدرن، با اقتصاد نگاه و جذابیت تصویری، این کرامت را به سطح نمایش تقلیل داده است. در چنین فضایی، زن از راوی معنا به «ابژه‌ی دیدن» بدل می‌شود. این همان مردسالاری رسانه‌ای در پوشش مدرن است؛ ساختاری که از زن برای جلب توجه استفاده می‌کند، نه برای انتقال حقیقت.

در مقابل، فرهنگ توحیدی از مفهومی سخن می‌گوید که امروز بیش از همیشه نیاز به بازخوانی دارد: جلال زنانه. جلال، در برابر جلوه‌فروشی، ریشه در وقار، عقل، صبر و قدرت درونی دارد. زن در منطق اسلام، مظهر ظهور معناست نه نمایش بدن. اما جامعه‌ای که نگاهش از جلال به جمال فروکاسته شود، نه زن را می‌فهمد و نه نقش تمدنی او را.

تجلی کامل این جلال در تاریخ اسلام، در شخصیت حضرت زینب کبری سلام‌الله‌علیها ظهور یافت. زنی که در میانه‌ی تحریف و اسارت، حقیقت را روایت کرد و شکست را به بیداری بدل ساخت. او رسانه بود، پیش از آن‌که رسانه‌ای وجود داشته‌باشد. با عقل، ایمان و وقار سخن گفت و نشان داد زن، اگر در عمق معنا بایستد، می‌تواند پیام را از کربلا تا تاریخ امتداد دهد. زینب، الگویی است از زنِ راوی، نه زنِ نمایشگر؛ از حضور مؤثر، نه حضور پر زرق و برق.

در عصر رسانه، بازگشت به الگوی زینبی یعنی بازگرداندن زن به جایگاه راوی معنا و مدافع و مجری حقیقت. جامعه‌ای که چنین نگاهی را احیا کند، باید در سه سطح دگرگون شود: اول اینکه در آموزش رسانه‌ای، یاد بگیرد زن را فاعل معنا ببیند، نه سوژه‌ی تماشا. دوم اینکه در تولید محتوا، تصویر زن را از سطح زیبایی ظاهری به جلال معنوی ارتقا دهد. و سوم اینکه در روایت فرهنگی، زنِ جریان‌ساز، زنِ مؤمن و زنِ راوی باید در خط روایت رسمی برجسته شود.

در روزگار و شرایط کنونی پرسش اصلی این نیست که چه کسی تصویر را منتشر کرد؟ بلکه این است که ما در فهم زن چه چیزی را از یاد برده‌ایم؟ پاسخ را تاریخ گفته‌است: زن، اگر همچون زینب باشد، نه در قاب تصویر، که در متن حقیقت می‌درخشد.

*پژوهشگر تاریخ اسلام و مدرس حوزه و دانشگاه

انتهای پیام /