به گزارش روز سه شنبه ایرنا، شبکه خبری عراق ۲۴ در گزارشی اعلام کرد: بحران آبی عراق به سطح بی سابقه‌ای طی ۸۰ سال گذشته رسیده است و حل آن علاوه بر تغییر سیاست‌های مدیریتی، نیازمند همکاری با کشورهای منطقه است.
بنابر اعلام این منبع، بحران آب در عراق به سطح بی‌سابقه‌ای رسیده است و بر اساس گزارش‌های رسمی و بین‌المللی، عراق فقط در طول سه سال نیمی از زمین‌های کشاورزی خود را از دست داد و کاهش شدید ذخیره آب این کشور خطری جدی بر امنیت آبی و زیست محیطی آن است.
از سال 2020 عراق با خشکسالی‌های پی در پی مواجه شده است، وزرات منابع آب این کشور اعلام کرد، نیمی از زمین های کشاورزی بالغ بر 27 میلیون هکتار دیگر قابل کشت نیستند. در این شرایط پیش‌بینی می‌شود عراق در سال 2040 به کشوری بدون رودخانه تبدیل شود.
در این گزارش آمده است، دلیل این بحران، سوء مدیریت منابع آبی طی چند دهه و نبودن برنامه های دولتی موثر برای استفاده درست و توزیع منابع و همچنین افزایش جمعیت است.
این رسانه آورده است: نبود سدها و مخازن آبی کافی برای ذخیره آب باران منجر به هدر رفتن حجم زیادی از آب می شود، همچنین وجود دریاچه های غیرقانونی و توزیع نادرست حق‌آبه در استان های مختلف عراق بحران را شدیدتر کرده و ثبات داخلی و معیشتی را تهدید می کند.
کمبود آب شرب در استان های مرکزی و جنوبی عراق
کارشناسان امور آب و محیط زیست هشدار دادند که تداوم این وضع منجر به تخریب زمین‌های زراعی و بیابان‌زایی و کمبود آب شرب به ویژه در استان‌های مرکزی و جنوبی عراق خواهد شد.
این کارشناسان تاکید کردند که مدیریت منابع آبی باید تغییر یابد و علاوه بر سدسازی و ایجاد مخازن آبی جدید و همچنین تقویت شبکه‌های توزیع آب، با کشورهای منطقه که آب رودهای عراق از آن ها سرچشمه می‌گیرد، همکاری شود و حق آبه های آن تامین شود.
آن ها خاطرنشان کردند: امنیت آبی به یک مساله ملی و وجودی تبدیل شده است که نیازمند راه حل های راهبردی و فوری و پایدار است.
اخیرا یکی از نمایندگان پارلمان عراق ضمن انتقاد از سیاست‌های ترکیه در بستن آبراهه های دجله و فرات گفت که بغداد باید موضع سیاسی آشکاری اتخاذ کند، زیرا سکوت در برابر این تجاوزها بحران آب و اقتصاد را در پی خواهد داشت.
« زهیر الفتلاوی» در گفت وگو با خبرگزاری المعلومه افزود: رفتارهای خصمانه ترکیه علیه عراق از جمله تجاوز به حاکمیت ملی و جنگ علیه منابع آبی از طریق قطع جریان آب منتهی به رودهای دجله و فرات نیازمند موضع سیاسی واضح و قاطع از سوی دولت است.
وی ادامه داد: عراق اهرم‌های فشار زیادی دارد که می‌تواند از آنها علیه آنکارا استفاده کند، از جمله پرونده تبادل تجاری میان دو کشور که بر اساس آن عراق میلیون ها محصول از ترکیه وارد می‌کند که ارزش آنها سالانه ده ها میلیارد دلار است.
الفتلاوی اضافه کرد: اقتصاد ترکیه به طور گسترده به تجارت خارجی به ویژه عراق وابسته است. این روابط اقتصادی یکی از نقاط قوتی است که عراق می‌تواند از آن برای فشار بر آنکارا در پرونده آب و حاکمیت ملی خود استفاده کند.
کمبود آب همواره از موضوعات تنش‌زا میان عراق و ترکیه بوده است. در سال ۲۰۲۴، این دو کشور یک توافقنامه ۱۰ ساله امضا کردند که هدف اصلی آن سرمایه‌گذاری در پروژه‌هایی برای بهبود مدیریت منابع آبی است.
در این میان باید پرسید این بحران خطرناک کم آبی در عراق ناشی از سیاست آبی کشورهای همسایه است یا به تغییرات آب وهوایی باز می گردد؟
شبکه عراق 24 در پاسخ به این سوال تاکید کرد: دو نهر دجله و فرات در عراق از کوه‌های ترکیه و ایران سرچشمه می‌گیرند و پس از هزاران کیلومتر وارد عراق می شوند، از دهه هفتاد روند امور تغییر کرد و ترکیه روند سد سازی بر دو رود دجله و فرات را آغاز کرد، در نتیجه میزان آب ورودی به سوریه و سپس عراق کاهش یافت.
در همین ارتباط "محمود صالح الخفاجی" استاد مهندسی منابع آب در این باره گفت: بحران آب در عراق موضوع جدیدی نیست و از دهه هشتاد شروع شد و و از آن زمان تا کنون وخیم‌تر شده است، این بحران به دو دلیل رخ داد؛ بهره برداری کشورهای همسایه از جمله ترکیه وحتی سوریه از منابع آب دجله و فرات که موجب بروز برخی اختلافات نیز شده است و دلیل دوم تغییرات آب و هوایی است که کل جهان با آن روبه رو هستند.
به گفته وی با توجه به اینکه بخش کشاورزی بیشترین مصرف آب را به خود اختصاص می‌دهد، دولت سهیمه آب کشاورزان را کاهش داد که طبیعا این اقدام موجب بروز مشکلاتی برای کشاورزان شده است.
الخفاجی با بیان اینکه در این شرایط آب یکی از ابزارهای گفتگو و اعمال فشار بر کشورهای دیگر به شمار می‌آید و علاوه بر این از آن به عنوان برگه سیاسی استفاده می‌شود، تصریح کرد: ترکیه مدت‌ها است که این شعار را سر داده است: می‌خواهیم قیمت آب را به قیمت نفت برسانیم؛ این نشان می‌دهد ترکیه به دنبال تبادل آب با نفت است هستند که جای تاسف دارد و بیانگر مقاصد سیاسی ترکیه است.
ترکیه به دلیل موقعیت جغرافیایی خود تقریبا 90 درصد آب فرات و 40 درصد آب دجله را در اختیار دارد؛ دو رودی که حدود 98 درصد آب‌های سطحی عراق از آن تشکیل می‌شود. از سال 1985 استانبول پروژه ساخت 22 سد برای تولید برق را کلید زد، به این ترتیب ساخت این سدها و تولید انرژی برق‌آبی موجب کاهش 80 درصدی حجم آب ورودی به عراق و 40 درصدی آن به سوریه شد.
در سال 2023 وزیر منابع آبی عراق اعلام کرد ذخایر آب در مقایسه با سال 2018 به نصف رسیده است.
بر اساس گزارش یونیسف در سال 2021 از هر 5 کودک در عراق تقریبا سه نفر از خدمات آب آشامیدنی سالم برخوردار نیستند.
بر اساس گزارش شبکه عراق 24، با توجه به مشکلات داخلی ناشی از شیوه مصرف آب و تغییر شرایط آب هوایی از یک سو و فشارهای خارجی از سوی دیگر، یافتن راه حل کم‌آبی، آسان و سریع به نظر نمی‌رسد و باید پرسید آیا عراق در تبدیل بحران آب به یک فرصت و بازترسیم سیاست آبی خود موفق خواهد شد یا تشنگی سرفصل مرحله آینده این کشور خواهد بود.