گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم ـ یکصدوشصت‌وهفتمین شماره از پادکست «در عمق» که به بررسی مهم‌ترین روندها، تحولات و همچنین شخصیت‌ها در غرب آسیا می‌پردازد، روز دوشنبه 5 آبان 1404 ضبط و منتشر شد، در این اپیزود «محدثه رضایی»، کارشناس مسائل عراق، به دو سوال درباره انتخابات عراق پاسخ خواهد داد.

انتخابات پارلمانی عراق از منظر حقوقی، تجسم اصل حاکمیت ملی و انتقال مشروع قدرت در چارچوب قانون اساسی 2005 میلادی است و مبنای شکل‌گیری دولت و تعیین موازنه میان قوا به‌شمار می‌رود. در شرایط کنونی خاورمیانه، انتخابات پارلمانی عراق  فراتر از رویدادی داخلی، به مثابه نقطه‌عطفی در بازآرایی محور‌های قدرت منطقه‌ای ارزیابی می‌شود و چنین می‌نماید که بر روابط بغداد با تهران و میزان نفوذ سیاسی ایران در ساختار‌های پساصدری و ائتلافی عراق تأثیر مستقیم خواهد نهاد.

انتخابات پارلمانی عراق صرفاً رویداد انتخاباتی نیست، بلکه فرآیند اصلی تعیین ساختار قدرت و شکل‌گیری دولت برای چهار سال آینده به شمار می‌رود. در نظام پارلمانی این کشور، از رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر تا وزیران، فرماندهان نظامی و نهادهای امنیتی، همگی بر پایهٔ ترکیب مجلس و نتایج انتخابات تعیین می‌شوند.

نخست، مجلس جدید پس از تأیید نتایج، رئیس و دو معاون خود را برمی‌گزیند؛ طبق عرف سیاسی، ریاست مجلس معمولاً سهم عرب‌های سنی است. سپس نوبت به انتخاب رئیس‌جمهور می‌رسد که منصب آن به کردها واگذار می‌شود و کسب رأی دوسوم نمایندگان برای رسمیت ضروری است. پس از انتخاب رئیس‌جمهور، مهم‌ترین مرحله آغاز می‌گردد: معرفی نامزد بزرگ‌ترین فراکسیون برای نخست‌وزیری. نخست‌وزیر منتخب علاوه بر هدایت دولت، فرمانده کل نیروهای مسلح است، بنابراین مرکز قدرت اجرایی و نظامی کشور در دستان او متمرکز می‌شود.

در این میان، دو تفسیر دادگاه فدرال نقش مهمی در شکل‌دهی بازی قدرت داشته است. نخست، تفسیر سال 2010 که مفهوم «بزرگ‌ترین فراکسیون» را از فهرست دارای بیشترین رأی به ائتلاف‌های پس از انتخابات تغییر داد و رقابت سیاسی را از عرصهٔ رأی‌گیری به مذاکرات درون‌پارلمانی منتقل کرد. دوم، تفسیر سال 2022 که رسمیت جلسهٔ انتخاب رئیس‌جمهور را مشروط به حضور دوسوم نمایندگان دانست و به اقلیت‌ها امکان داد با تحریم جلسه روند تشکیل دولت را متوقف سازند؛ تاکتیکی که در بحران پس از انتخابات 2021 به‌کار رفت و سرانجام باعث کناره‌گیری جریان صدر از مجلس شد.

بر این اساس، انتخابات پارلمانی عراق نه صرفاً تصمیمی مردمی برای تعیین نمایندگان، بلکه میدان نبردی حقوقی و سیاسی است که نتیجهٔ آن آرایش کامل قدرت در کشور را مشخص می‌کند و هر کرسی پارلمان می‌تواند سرنوشت حکمرانی عراق را تغییر دهد.

انتهای پیام/