خبرگزاری تسنیم ـ سیده‌رباب سیدکاظمی*؛ رهبر یک انقلاب برای دستیابی به موفقیت و تحقق اهداف آن، علاوه بر حمایت یاران و بدنه اجتماعی، پشتیبانی و همراهی اعضای خانواده خود را نیز می‌طلبد. این همراهی نه تنها در قالب حمایت عاطفی و معنوی، بلکه در بسیاری از موارد به مشارکت فعال و مستقیم در فرآیندهای انقلابی تبدیل می‌شود. همراهی فرزند ارشد امام خمینی، شهید سیدمصطفی خمینی، در انقلاب اسلامی ایران (1357) به‌عنوان یک نمونه برجسته و یک شخصیت علمی و مبارز، نشان‌دهنده مشارکت و تأثیر عمیق وی در پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی است.
سیدمصطفی، متولد 1309 در قم، از کودکی در محیطی علمی و مذهبی پرورش یافت و در 27 سالگی به درجه اجتهاد رسید. او با تألیف بیش از 40 اثر فقهی و اصولی، از جمله «تفسیر القرآن الکریم» و «تحریرات فی الاصول»، جایگاه خود را به‌عنوان یک عالم برجسته تثبیت کرد. این توانمندی علمی، بستری برای فعالیت‌های انقلابی او فراهم آورد و او را به یکی از مشاوران اصلی امام در نهضت تبدیل کرد.
سیدمصطفی، علاوه بر جایگاه علمی خود به‌عنوان یک مجتهد برجسته، از سال 1341 به‌طور فعال در نهضت اسلامی مشارکت کرد و به یکی از ارکان اصلی مبارزه علیه رژیم پهلوی تبدیل شد. او از همان آغاز، با درک عمیق از جریان‌های سیاسی و اعتقاد راسخ به مبارزه مردمی، نقش مشاور امین و بازوی اجرایی امام خمینی را بر عهده گرفت. پس از قیام 15 خرداد 1342 و دستگیری امام، سیدمصطفی رهبری نهضت در قم را به دست گرفت. فعالیت‌های سیدمصطفی به‌گونه‌ای بود که دقیقا توسط ساواک رصد می‌شد. برای نمونه، در تاریخ 23/4/1342 در یکی از گزارشات ساواک آمده است: «در شهرستان قم پسر آیت‌الله خمینی که معمم می‌باشد به جای وی نشسته و دستورهای او را به مورد اجرا می‌گذارد و اعلامیه‌هایی تهیه و برای روحانیون می‌فرستد…» (امید اسلام؛ شهید آیت‌الله حاج سید مصطفی خمینی به روایت اسناد ساواک، مرکز بررسی اسناد تاریخی، 1366، ص47-46، 49 و 52).
او با سازماندهی پخش اعلامیه‌های انقلابی، تعطیلی بازار قم و ایراد سخنرانی‌های آتشین در صحن حضرت معصومه(س)، موجی از اعتراضات مردمی را برانگیخت که به بازداشت او در 14آبان 1343 منجر شد. ایشان پس از 57 روز حبس در زندان قزل‌قلعه، به ترکیه نزد پدر تبعید شد.
در سال 1344، با انتقال به نجف، سیدمصطفی به حلقه اصلی ارتباط نهضت با ایران و جهان تبدیل شد. منزل او در نجف به پایگاهی برای دیدار مبارزان و هماهنگی فعالیت‌های انقلابی بدل گشت. او نشریه «15 خرداد» را راه‌اندازی کرد که به ابزاری برای افشاگری علیه رژیم پهلوی و اطلاع‌رسانی به نیروهای انقلابی تبدیل شد. همچنین، از طریق رادیوی «صدای روحانیت»، پیام‌های نهضت را به گوش مخاطبان رساند. سیدمصطفی در سفرهای خود به لبنان و سوریه، برخی طلاب و روحانیون را برای آموزش نظامی به پایگاه‌های مبارزاتی فلسطینی اعزام کرد و از جنبش‌های آزادی‌بخش منطقه حمایت نمود. وی در موسم حج ( 1342، 1345، 1353 و 1356) دیدارهایی با مخالفان رژیم پهلوی و گروه‌های مبارز بین‌المللی ترتیب داد و به تقویت شبکه‌های انقلابی کمک کرد. این اقدامات نشان‌دهنده بصیرت سیاسی و نقش استراتژیک او در حفظ پیوستگی و گسترش دامنه نهضت بود.
شهادت سیدمصطفی در آبان 1356، که به احتمال زیاد نتیجه مسمومیت توسط ساواک یا رژیم بعث عراق بود، نقطه عطفی در نهضت محسوب می‌شود. این واقعه، به‌رغم ضربه عاطفی به امام، به عاملی برای بسیج عمومی و تقویت وحدت مخالفان رژیم پهلوی تبدیل شد. مراسم عزای او در شهرهای مختلف ایران به اعتراضات گسترده منجر گردید و به تسریع پیروزی انقلاب در 1357 کمک کرد. نهایتا می‌توان گفت، شاید هیچ رویدادی به اندازه شهادت سیدمصطفی خمینی نمی‌توانست نهضت 15 خرداد را احیا و به سوی افق‌های گسترده، هویت‌ساز و استقلال‌بخش اسلام معاصر سوق دهد.
*عضو تحریریه یادداشت حوزه علمیه خواهران استان قم
انتهای پیام/