به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ خطبه ۲۷ نهج‌البلاغه از مشهورترین خطبه‌های امام علی(ع) است که به‌عنوان «خطبه جهاد» در میان منابع روایی شناخته می‌شود. این خطبه در بیش از ده کتاب، قبل از سید رضی نقل شده که می‌توان به کتاب‌های «کافی مرحوم کلینی»، «البیان و التبیین مرحوم جاحظ»، «عیون الاخبار ابن قتیبه»، «غارات ثقفی» و «أغانی ابو الفرج اصفهانی» نقل شده است. برخی از منابع روایی دیگر نیز این حدیث را از حدود ۴۰ سند از کتاب‌های قبل و بعد از تدوین نهج‌البلاغه نقل کرده‌اند.
اگرچه این خطبه، بعد از حمله به شهر «هیت» از شهرهای تحت حاکمیت امام علی(ع) و سستی مردم برای مقابله با دشمنان صورت گرفت و می‌تواند به‌عنوان واقعه‌ای تاریخی بررسی شود، اما سخنان امام(ع)، که در آن نتایج «جهاد و مقاومت» و «آفات تسلیم» را بیان می‌کنند، ویژگی فراتر از زمان و مکان داشته و در تمامی دوران‌ها قابل استناد و استفاده است.
روشن است که منظور از جهاد، هر دو گونه «جهاد نفس» و جهاد و مقابله با «دشمنان دین و عدالت» است و آثاری که برای جهاد بیان شده است، شامل هر دو محور می‌شود، اما هدف این نوشته، صرفا بررسی جهاد به معنای مقابله با دشمنان دین و عدالت است.
امام علی(ع) در بخش نخستین این خطبه، پنج صفت برای جهاد بیان می‌کند:
«فَاِنَّ الْجِهادَ بابٌ مِنْ اَبْوابِ الْجَنَّةِ، فَتَحَهُ اللّهُ لِخاصَّةِ اَوْلِیائِهِ وَ هُوَ لِباسُ التَّقْوی وَ دِرْعُ اللّهِ الْحَصینَةُ وَ جُنَّتُهُ الْوَثیقَةُ، جهاد دری است از درهای بهشت که خداوند آن را به روی اولیاء خاصّ خود گشوده، جهاد جامه پرهیزگاری، زره استوار و سپر مطمئن خداست».
تاکید امام علی (ع) بر ابعاد دفاعی جهاد نشانگر آن است که در اسلام، جهاد، به صورت ذاتی، امری دفاعی تلقی می‌شود، مگر آنکه در موارد خاص و بسیار نادر، اقدام به جهاد تهاجمی برای رفع ظلم از گروهی شود که این نوع نبرد را می‌توان نوعی جهاد دفاعی دانست.
امام علی(ع) در بخش دوم این خطبه، آفات ترک مقاومت و تسلیم در مقابل دشمن را بیان می‌کند:
«فَمَنْ تَرَکَهُ رَغْبَةً عَنْهُ اَلْبَسَهُ اللّهُ ثَوْبَ الذُّلِّ وَ شَمْلَةَ الْبَلاءِ وَ دُیِّثَ بِالصَّغارِ وَ الْقَماءَةِ وَ ضُرِبَ عَلی قَلْبِهِ بِالْإِسْهابِ وَ اُدیلَ الْحَقُّ مِنْهُ بِتَضْییعِ الْجِهادِ وَ سیمَ الْخَسْفَ وَ مُنِعَ النِّصْفَ، هر کس جهاد را از باب بی‌اعتنایی ترک کند، خداوند بر او جامه ذلت بپوشاند و غرق بلا نماید و به ذلّت و خواری و پستی گرفتار کند، بر دلش پرده‌های بی‌عقلی زده شود و در برابر ضایع کردن جهادْ، حق از او گرفته شود و محکوم به ذلت و خواری و محروم از انصاف گردد.»
حضرت در این بخش، کسانی را که مقاومت و جهاد را ترک کرده‌اند و به سازش و تسلیم بپردازند، مبتلا به هشت بلا معرفی می‌کنند که مقایسه میان عبارت‌های آغازین این خطبه در موضوع آثار جهاد و مقاومت و جملات بعد از آن که به آفت‌های سازش و تسلیم می‌پردازد، این جمله مشهور مقام معظم رهبری را یادآور می‌شود که «مقاومت هزینه دارد، اما هزینه‌ی سازش و تسلیم، از هزینه‌ی مقاومت به مراتب بیشتر است.»
سید علی‌اصغر حسینی/ ابنا
...................
پایان پیام