به گزارش خبرگزاری تسنیم از سمنان، بیمارستان‌های استان سمنان با کمبود قابل‌توجه پرستار روبه‌رو هستند؛ از تعطیلی بخش‌های برنامه‌ریزی‌شده تا افزایش بار کاری و معوقات دستمزدی که هم پرستاران را فرسوده کرده و هم کیفیت خدمات درمانی را در برخی مراکز به مخاطره انداخته است. مسئولان استانی از تشکیل کارگروه ویژه برای پیگیری معوقات و جذب نیرو خبر داده‌اند، اما فعالان حوزه پرستاری می‌گویند راه‌حل‌های کوتاه‌مدت هنوز نتوانسته چالش‌های ساختاری را برطرف کند.
بخش‌های آماده اما بدون پرستار؛ تصویر کمبود نیروی انسانی در سمنان
در یکی از بیمارستان‌های مرکز استان، تخت‌هایی آماده و تجهیزات خریداری‌شده از ماه‌ها پیش منتظرند تا بخش جدیدی راه‌اندازی شود؛ اما مسئولان اعلام کرده‌اند کمبود نیروی پرستاری مانع افتتاح بخش شده است. این وضعیت ـ تخت و تجهیزات موجود اما فقدان نیروی انسانی — تصویری از کمبودِ نیروی پرستاری در برخی شهرستان‌ها و حتی مراکز استان فراهم می‌کند که پیامد مستقیم آن تأخیر در دسترسی بیماران به خدمات است.
دانشگاه علوم پزشکی سمنان با کسری نیروی پرستاری روبه‌روست؛ برخی گزارش‌ها از کمبود حدود 150 پرستار در مراکز درمانی استان و شهرستان‌ها سخن گفته‌اند. این عدد، اگرچه بسته به مرجع و زمان اعلام متفاوت است، اما نمای کلیِ فاصلهٔ بین نیروی مورد نیاز و نیروی موجود را به‌خوبی نشان می‌دهد. برای مثال گزارش‌های محلی به نسبت پایین پرستار-بستر در استان اشاره کرده‌اند.
افزایش بار کاری و فرسودگی پرستاران؛ پیامد کمبود نیرو در مراکز درمانی
این کمبود پرستار، سبب افزایش حجم اضافه‌کاری و شیفت‌های پیاپی برای پرستاران فعلی است؛ پرستارانی که می‌گویند گاهی چندین روز متوالی شیفت دارند و برای تأمینِ پوشش حداقلیِ واحدها مجبور به قبول اضافه‌کاری‌های اجباری می‌شوند. این شیوهٔ کار نه‌تنها سلامت جسمی و روانی کارکنان را تحت فشار قرار می‌دهد، بلکه ریسک خطای درمانی و نارضایتی بیماران را نیز بالا می‌برد.
معوقات پرداختی و کارگروه‌های ویژه؛ وعده‌ها در انتظار اجرا
معوقات پرداختی و تأخیر در پرداخت حق الزحمه‌ها یکی دیگر از موضوعاتی است که بارها از سوی مسئولان قضایی و اجرایی استان مورد توجه قرار گرفته و موجب تشکیل کارگروه‌های ویژه شده است. در جلسه‌های استانی، موضوع بررسی دلایل عدم پرداخت معوقات و تلاش برای تعیین راهکارهای اجرایی برای تسریع روند پرداخت مطرح شده است؛ اما پرستاران می‌گویند تا زمان تحقق عملی این تعهدات، مشکلات معیشتی و انگیزشی آنها پابرجاست.
چالش ملی، فشار استانی؛ سهم سمنان از بحران پرستاری کشور
نگرش کلان‌تر به مسأله نیز نشان می‌دهد مشکل سمنان جدا از چالش‌های ملی نیست، در سطح کشور خروج سالانهٔ هزاران نیروی پرستاری از سیستم درمانی گزارش شده و سازمان‌های صنفی بارها درباره بحران نیروی انسانی هشدار داده‌اند. این روند ملی، فشار را بر استان‌هایی مثل سمنان که نسبت پرستار به تخت در آنها پایین‌تر از میانگین است، تشدید می‌کند.
راهکارهای کوتاه‌مدت و بلندمدت برای عبور از بحران نیروی انسانی
کارشناسان می‌گویند دو دسته راهکار باید همزمان دنبال شود: راهکارهای کوتاه‌مدت برای کاهش فشار و جلوگیری از تعطیلی خدمات (مثل جذب موقت، انتقال منطقی نیروها، افزایش انگیزهٔ مالی کوتاه‌مدت) و راهکارهای میان‌تا بلندمدت (مثل ایجاد ردیف‌های استخدامی پایدار، تسهیلات رفاهی مانند مسکن و مهدکودک، و برنامه‌ریزیِ آموزشی و تأمین نیروی بومی). تجربه‌های استانی نشان می‌دهد تمرکز صرف بر یکی از این دو گروه بدون توجه به دیگری، نتیجه‌بخش نخواهد بود.
مصادیق عینی این نیازها در گفتگو با مدیران و نمایندگان صنفی مطرح شده است؛ به‌عنوان نمونه پیشنهاد تسهیلِ فرآیند جذب از بین فارغ‌التحصیلان محلی و انعقاد قراردادهای تشویقی برای فعالان در شهرستان‌ها مکرراً مطرح شده است؛ طرح‌هایی که اگرچه اعلام شده‌اند، اما فرایند اجرایی (اختصاص ردیف استخدامی، تخصیص بودجه و زمان‌بندی) هنوز در بسیاری موارد تکمیل نشده‌اند.
از نظر کیفیت خدمات، کارشناسان بالینی هشدار می‌دهند که کمبود نیروی پرستاری می‌تواند به کشیده‌شدن زمان مراقبت، کاهش نظارت بالینی و افزایش بار کار مدیران بالینی منجر شود؛ مواردی که مجموعاً می‌تواند به کاهش کیفیتِ مراقبت از بیمار و افزایش طول اقامت بیمار در بیمارستان بینجامد. این پیامدها هزینه‌های پنهانی دارد که هم برای نظام سلامت و هم برای بیماران و خانواده‌هایشان سنگین خواهد بود.
در عمل، برخی بیمارستان‌ها برای مقابله با کمبودها به راه‌حل‌های موقت روی آورده‌اند؛ جذب نیروی شیفتی، انتقال پرستار از یک مرکز به مرکز دیگر و استفاده از قراردادهای طرحی برای پوشش حداقلیِ نیازها. این شیوه‌ها اگرچه کوتاه‌مدت مفیدند، اما کارشناسان هشدار می‌دهند که تکرار این رویه‌ها به‌معنای ناتوانی در ساختن ساختارهای پایدار تأمین نیروی انسانی است.
یکی از مطالبات تکراریِ پرستاران استان، شفافیت در اعلامِ تعداد دقیقِ معوقات و زمان‌بندیِ پرداخت‌هاست؛ آنها می‌خواهند مسئولان با ارائهٔ جدول زمان‌بندیِ پرداخت و تخصیصِ منابع، برنامهٔ مشخصی برای جبران داشته باشند تا دست‌کم ابهامات رفع شود و فشار روانی ناشی از عدم‌اطمینان کاهش یابد. تشکیل کارگروه استانی برای بررسی معوقات یکی از گام‌های رسمی است که در رسانه‌ها اعلام شد.
پرستاران می‌گویند انگیزهٔ اولیهٔ آنها خدمت و رسیدگی به بیماران بوده، اما تداوم بار کاری، کمبود نیروی همکار و تأخیر در حقوق باعث شده برخی به فکر ترک محیط کار یا مهاجرت شغلی بیفتند. قصه‌هایی از فرسودگی شغلی، کاهش کیفیت زندگی خانوادگی و ناتوانی در تأمین هزینه‌ها، در گفتگوهای میدانی بارها تکرار می‌شود.
با وجود همهٔ مشکلات، پرستاران استان از تعهد حرفه‌ای خود حرف می‌زنند؛ آنها در لحظات بحرانی، مانند دوران همه‌گیری کرونا، جان‌فشانی کردند و اکنون نیز اعلام می‌کنند حاضر به انجام وظیفه‌اند اما خواهان احقاق حقوق، توجه جدی به سلامت روانی و تضمین امنیت شغلی هستند — خواسته‌هایی که مطالبهٔ جمعیِ صنف پرستاری است.
نگاهی به تجربه‌های موفقِ برخی استان‌ها نشان می‌دهد ترکیبِ محرک‌های مالی و غیرمالی (افزایش حقوق متناسب، امکانات رفاهی، فرصت‌های توسعه شغلی و آموزش پیوسته) می‌تواند انگیزه را بازگرداند و نرخ مهاجرت را کاهش دهد. برای سمنان پیشنهاد شده از ظرفیتِ دانشگاه علوم پزشکی استان و فارغ‌التحصیلان محلی برای تأمین نیرو استفاده شود؛ اما موفقیت چنین سیاستی مستلزم تسهیلِ جذب و شفافیت در مسیر استخدام است.
از جنبه برنامه‌ریزی استانی، لازم است سناریوهای متنوعی برای تأمین نیروی انسانی تدوین شود: سناریوهای خوش‌بینانه (تخصیص ردیف‌های استخدامی و جذب نیرو در کوتاه‌مدت)، میان‌بین (ترکیب قراردادهای موقت و تخصیص بودجهٔ مضاعف) و بدبینانه (ادامهٔ خروج نیرو و افزایش بار کاری تا وقتی ساختارهای پایدار برقرار نشوند). هر سناریو الزامات بودجه‌ای و زمانی متفاوتی دارد که باید به‌صورت شفاف به مجریان ارائه شود.
پرسش دیگری که در سطح مدیریتی مطرح است، نحوهٔ اولویت‌بندیِ تخصیص نیروی موجود بین بخش‌های مختلف است: آیا باید نیروها برای حفظ واحدهای حیاتی (مثل ICU و اورژانس) متمرکز شوند یا توزیعِ عادلانه‌تری بین بخش‌ها انجام شود؟ پاسخ به این پرسش نیازمند تحلیل ریسک بالینی و پیامدهای کوتاه‌مدت و بلندمدت است؛ در غیر این صورت ممکن است تعطیلیِ بخش‌های کم‌تراکم، در آینده هزینه‌ای بالاتر بر نظام سلامت تحمیل کند.
رسانه‌ها و نهادهای محلی نیز از تشکیل کارگروه‌های استانی گزارش داده‌اند که محور آنها پیگیری معوقات و هماهنگی بین دانشگاه علوم پزشکی، استانداری و مراجع ذی‌ربط است. این اقدام رویکردی ضروری است، اما کارگروه‌ها باید خروجی‌های عملی و جدول زمان‌بندی‌شدهٔ مشخصی ارائه دهند تا اعتماد پرستاران بازگردانده شود.
سرمایه‌گذاری بر پرستار، سرمایه‌گذاری بر سلامت عمومی
تحلیل اقتصادیِ ماجرا نشان می‌دهد هزینهٔ عدم سرمایه‌گذاری در نیروی انسانیِ سلامت می‌تواند در بلندمدت سنگین‌تر باشد: افزایش مراجعات مجدد، طولانی‌تر شدن بستری‌ها و کاهش کیفیت مراقبت، همه به‌معنای افزایش هزینه‌های سیستم به‌جای صرفه‌جویی. بنابراین از منظر سیاست‌گذاری، تأمینِ هزینه‌های مربوط به پرستاری و پرداختِ معوقات باید به‌عنوان سرمایه‌گذاری در سلامت عمومی دیده شود، نه صرفاً هزینه‌ای جاری.
انتهای پیام/363/