اطلاعات نوشت: فرونشست زمین، پدیده‌ای که روزگاری فقط دغدغه کارشناسان حوزه زمین‌شناسی بود، اکنون به بحرانی ملی بدل شده است که ریشه در سوءمدیریت منابع آب و بهره‌برداری بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی دارد.
این پدیده آرام اما ویرانگر، مرزهای زیست‌محیطی را درنوردیده و به قلب هویت فرهنگی ایران رسیده است. اگر دیروز فرونشست را تهدیدی برای زیرساخت‌های حیاتی، امنیت غذایی و حتی سکونتگاه‌های شهری می‌دانستند، امروز میراث فرهنگی و گردشگری کشور هم در معرض نابودی تدریجی قرار گرفته‌اند.
ایران سرزمینی است که بخش قابل‌توجهی از تمدن جهان بر بستر خاک آن شکل گرفته؛ سرزمینی که در دل خود آثار بی‌بدیلی چون تخت جمشید، نقش رستم، میدان نقش‌جهان، گنبد سلطانیه و ارگ بم را جا داده است اما اکنون این نگین‌های درخشان تاریخ، با تهدیدی خاموش و مهلک مواجه هستند.
فرونشست زمین در محدوده‌های تاریخی اصفهان، شیراز و کرمان در سال‌های گذشته به‌طور محسوس افزایش یافته است و کارشناسان نسبت به بروز ترک‌ها، شکاف‌های سطحی و آسیب‌های سازه‌ای در این آثار هشدار داده‌اند.
در تخت جمشید، فرونشست زمین باعث ایجاد تغییرات جزیی در تراز پایه‌های سنگی شده؛ در اصفهان، زاینده‌رود خشک و زمین‌های فرونشسته، تهدیدی جدی برای مسجد جامع و میدان نقش‌جهان پدید آورده‌اند؛ در کرمان هم ارگ تاریخی بم که روزی زلزله را تاب آورد، اکنون در برابر این خطر خاموش بی‌دفاع مانده است.
کارشناسان این حوزه تاکید می کنند اگر روند فعلی برداشت آب و بی‌توجهی به سیاست‌های احیای آبخوان‌ها ادامه یابد، بخش مهمی از میراث تاریخی ایران ممکن است در دهه آینده دچار آسیب‌های غیرقابل جبران شود. فرونشست نه فقط تهدیدی برای خاک و آب، بلکه خطری برای حافظه ملی و میراث فرهنگی کشور است؛ میراثی که فراتر از سنگ و آجر، نشانه هویت و استمرار تمدن ایرانی به شمار می‌آید.
خطر فرونشست برای آثار تاریخی
علی شهباز کارشناس زمین‌شناسی در این باره می‌گوید: بررسی‌ها نشان می‌دهد که نزدیک به نیمی از بافت‌های تاریخی ارزشمند کشور در نواحی در معرض فرونشست قرار گرفته‌اند،درحقیقت حدود ۶۳ اثر ملی ثبت‌شده و ۲۷ اثر جهانی در این مناطق واقع شده‌اند. این یعنی ما در خطر از دست دادن بخش غیرقابل جبرانی از هویت تاریخی کشور هستیم که نمونه‌های عینی این تخریب را در آثار تاریخی اصفهان به وضوح مشاهده می‌کنیم.
وی در گفتگو با تسنیم می افزاید: میراث فرهنگی و باستانی غنی ایران در برخی استان‌ها از جمله اصفهان، فارس و تهران با خطرات قابل توجهی ناشی از فرونشست زمین مواجه هستند. در چنین شرایطی، برخی از ابنیه و آثار فرهنگی و تاریخی ایران که تعدادی از آن‌ها ثبت جهانی هم شده‌اند، در معرض فرونشست زمین با سرعتی بیش از ۱۰ سانتیمتر در سال قرار دارند.
شهباز می گوید: در استان اصفهان، میراثی نظیر میدان نقش جهان، مسجد شیخ لطف‌الله، مسجد امام، سی‌وسه‌پل و پل خواجو در معرض فرونشست تدریجی زمین قرار دارند. رودخانه زاینده‌رود به دلیل استخراج بیش از حد آب و خشکسالی‌های پی‌درپی خشک شده است؛ همچنین فرونشست زمین در شمال اصفهان به ۱۶ تا ۲۵ سانتیمتر رسیده و منجر به ترک‌هایی درابنیه تاریخی و بی‌ثباتی پایه‌های پل‌ها شده است.
این کارشناس ادامه می دهد: در استان فارس هم تخت جمشید، پاسارگاد و نقش رستم از مهم‌ترین مکان‌های در معرض خطر هستند. از سویی دیگر بازار تاریخی تبریز، زیارتگاه‌های قم، تپه چشمه‌علی و برج طغرل شهر ری، سازه‌های آبی شوشتر و بافت تاریخی یزد هم از جمله آثار و مناطق در معرض خطر فرونشست هستند.
اطلاعات نوشت: فرونشست زمین، پدیده‌ای که روزگاری فقط دغدغه کارشناسان حوزه زمین‌شناسی بود، اکنون به بحرانی ملی بدل شده است که ریشه در سوءمدیریت منابع آب و بهره‌برداری بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی دارد.
این پدیده آرام اما ویرانگر، مرزهای زیست‌محیطی را درنوردیده و به قلب هویت فرهنگی ایران رسیده است. اگر دیروز فرونشست را تهدیدی برای زیرساخت‌های حیاتی، امنیت غذایی و حتی سکونتگاه‌های شهری می‌دانستند، امروز میراث فرهنگی و گردشگری کشور هم در معرض نابودی تدریجی قرار گرفته‌اند.
ایران سرزمینی است که بخش قابل‌توجهی از تمدن جهان بر بستر خاک آن شکل گرفته؛ سرزمینی که در دل خود آثار بی‌بدیلی چون تخت جمشید، نقش رستم، میدان نقش‌جهان، گنبد سلطانیه و ارگ بم را جا داده است اما اکنون این نگین‌های درخشان تاریخ، با تهدیدی خاموش و مهلک مواجه هستند.
فرونشست زمین در محدوده‌های تاریخی اصفهان، شیراز و کرمان در سال‌های گذشته به‌طور محسوس افزایش یافته است و کارشناسان نسبت به بروز ترک‌ها، شکاف‌های سطحی و آسیب‌های سازه‌ای در این آثار هشدار داده‌اند.
در تخت جمشید، فرونشست زمین باعث ایجاد تغییرات جزیی در تراز پایه‌های سنگی شده؛ در اصفهان، زاینده‌رود خشک و زمین‌های فرونشسته، تهدیدی جدی برای مسجد جامع و میدان نقش‌جهان پدید آورده‌اند؛ در کرمان هم ارگ تاریخی بم که روزی زلزله را تاب آورد، اکنون در برابر این خطر خاموش بی‌دفاع مانده است.
کارشناسان این حوزه تاکید می کنند اگر روند فعلی برداشت آب و بی‌توجهی به سیاست‌های احیای آبخوان‌ها ادامه یابد، بخش مهمی از میراث تاریخی ایران ممکن است در دهه آینده دچار آسیب‌های غیرقابل جبران شود. فرونشست نه فقط تهدیدی برای خاک و آب، بلکه خطری برای حافظه ملی و میراث فرهنگی کشور است؛ میراثی که فراتر از سنگ و آجر، نشانه هویت و استمرار تمدن ایرانی به شمار می‌آید.
خطر فرونشست برای آثار تاریخی
علی شهباز کارشناس زمین‌شناسی در این باره می‌گوید: بررسی‌ها نشان می‌دهد که نزدیک به نیمی از بافت‌های تاریخی ارزشمند کشور در نواحی در معرض فرونشست قرار گرفته‌اند،درحقیقت حدود ۶۳ اثر ملی ثبت‌شده و ۲۷ اثر جهانی در این مناطق واقع شده‌اند. این یعنی ما در خطر از دست دادن بخش غیرقابل جبرانی از هویت تاریخی کشور هستیم که نمونه‌های عینی این تخریب را در آثار تاریخی اصفهان به وضوح مشاهده می‌کنیم.
وی در گفتگو با تسنیم می افزاید: میراث فرهنگی و باستانی غنی ایران در برخی استان‌ها از جمله اصفهان، فارس و تهران با خطرات قابل توجهی ناشی از فرونشست زمین مواجه هستند. در چنین شرایطی، برخی از ابنیه و آثار فرهنگی و تاریخی ایران که تعدادی از آن‌ها ثبت جهانی هم شده‌اند، در معرض فرونشست زمین با سرعتی بیش از ۱۰ سانتیمتر در سال قرار دارند.
شهباز می گوید: در استان اصفهان، میراثی نظیر میدان نقش جهان، مسجد شیخ لطف‌الله، مسجد امام، سی‌وسه‌پل و پل خواجو در معرض فرونشست تدریجی زمین قرار دارند. رودخانه زاینده‌رود به دلیل استخراج بیش از حد آب و خشکسالی‌های پی‌درپی خشک شده است؛ همچنین فرونشست زمین در شمال اصفهان به ۱۶ تا ۲۵ سانتیمتر رسیده و منجر به ترک‌هایی درابنیه تاریخی و بی‌ثباتی پایه‌های پل‌ها شده است.
این کارشناس ادامه می دهد: در استان فارس هم تخت جمشید، پاسارگاد و نقش رستم از مهم‌ترین مکان‌های در معرض خطر هستند. از سویی دیگر بازار تاریخی تبریز، زیارتگاه‌های قم، تپه چشمه‌علی و برج طغرل شهر ری، سازه‌های آبی شوشتر و بافت تاریخی یزد هم از جمله آثار و مناطق در معرض خطر فرونشست هستند.