حجت الاسلام احمد حیدری در یادداشتی که در اختیار انصاف نیوز قرار داده است، نوشت:

خداوند انسان را عقل و درک داد و اوامر و نواهی و خواست و ناخواست خود را در قرآن و سنت تبیین کرد و به مشورت و استفاده از عقل دیگران دعوت کرد. با توجه به عقل خداداد و هدایتگری‌ خدا در قرآن و سنت و دعوتش به مشورت و استفاده از عقول دیگران، معلوم می‎شود دوست دارد که به کمک عقل و با توجه به دستورهای دین و به کمک عقول دیگران، در امور زندگی تصمیم بگیریم و با توکل به دنبال تحقق تصمیم‌‌‌‎هایمان باشیم.

«استخاره» به معناى طلب خير است؛ يعنى از خداوند بخواهد كه او را به نيكى و خير برساند. استخاره به اين معنا در روايات بسيار وارد شده و مؤمنان به نماز و دعا قبل از تصميم‌گيري فراخوانده شده‌اند. مستحب است انسان قبل از تصميم بخصوص تصميم‌هاي مهم، به خدا متوجه شده و قلب خود را خالص کند و با تضرع و خضوع تمام، دو رکعت نماز استخاره مثل نماز صبح به جا آورد و دعاهايي که در استخاره وارد شده از جمله دعاي 33 صحيفه سجاديه يا مناجات اول از مناجات‎هاي دهگانه “الوسائل الي المسائل” از امام جواد(مهج الدعوات/ 258)يا مناجاتها و دعاهاي ديگري که به وفور در روايات نقل شده، بخواند. مضمون این دعاها هم این است که خدایا آنچه به خير و صلاح من و مطابق رضای تو است، به قلبم القا کن و مرا بر آن عازم و مصمّم بگردان و از آنچه به خير و صلاح من و مطابق رضای تو نيست، روگردان ساز. بعد از نماز و دعا و تضرع هم، با تعقل و مشورت، تصمیم بگیرد و با توکل بر خدا به دنبال تحققش برود.

در یکی از دستورهای استخاره آمده بعد از نماز استخاره بگو: «خدایا به علمت، به عزتت، و به فضل عظیمت که اگاه‌تر به عواقب امور هستی، از تو طلب خیر می‌کنم و می‌خواهم اگر این کار، خیر برای دین و دنیا و آخرت من است، برای من هموارش کن و اگر شرّ است، آن را از من بگردان»(کافی 3/472).

در روایت دیگری آمده در هر کاری قبل از تعقل و مشورت با عقلا، حتما با خدا مشورت کنید یعنی با خواندن متضرّعانه نماز استخاره و دعا، از خدا خیر بخواهد و بعد با تعقل و سنجیدن و مشورت، تصمیم بگیرد که خداوند حتما خیر را به ذهن یکی از طرف‌های مشاوره‌ می‌اندازد(فقیه 1/562).

گاهی هم فرد بعد از تعقل و مشورت، واقعا مردّد و متحیّر است. گروهی به این طرف و گروهی به طرف دیگر سوق می‎د‌هند. در اینجا هم راویات باز به توسل و استخاره و طلب خیر سفارش می‎کنند. راوی از امام صادق می‌پرسد: گاهی در مورد کاری، دلم و مشاورانم دو دسته می‌شوند. یکی به انجام آن امر می‌کند و دیگری نهی؛ حضرت فرمود در این صورت دو رکعت نماز به جا بیاور و صد بار از خدا خیر بخواه، بعد هر کدام از دو طرف به نظرت بهتر آمد، انجام بده که به خواست خدا خیر در آن است. البته این را هم بدان که گاهی خیر در قطع دست، مرگ فرزند یا از بین رفتن مال[و دیگر امور ناپسند ما] است.(بحار الانوار، 88/ 277).

بسیاری از اوقات ما با فکر و تعقل خود یا بعد از مشورت، تصمیمی می‌گیریم ولی باز هم دلشوره داریم و از عواقب ناخیر آن هراس بر ما غالب است. در این مورد هم باز نوبت به دعا و طلب خیر از خدا می‌رسد و مناسب است متضرعانه به خدا عرض کند: خدایا اگر این کار و تصمیم، خیر دین و دنیا و آخرت من است، برایم ممکنش کن و اگر نیست، منصرفم کن یا مگذار به انجام آن موفق شوم(محاسن، 2/ 599).

بنا بر این، مطابق روایات و تعالیم قولی و عملی معصومین، خوب است ما در سه مرحله قبل از تصمیم، در حین و فرایند تصمیم‌گیری، و بعد از تصمیم یا حداقل قبل یا بعد از تصمیم به خدا متوسل شده و متضرعانه با نماز و دعا از خدا توفیق تصمیم خیر و عمل بدان بخواهیم. این تعالیم کاملا همراستا با عقلایی بودن، متوکل بودن، بر خدا تکیه کردن و نشانه واضح عبودیت و بندگی است که برترین عبادت می‌باشد.

البته روایاتی غالبا ضعیف بر استخاره به رقعه‌‌‌‌‌‌‎ها و دیگر انحای استخاره رایج داریم ولی هیچ روایتی نداریم که خود امامان به غیر از استخاره به همین معنای نماز و دعا و طلب خیر و بعد تصمیم‌گیری، به دیگر انحای استخاره رایج بین ما عمل کرده یا برای خود و دیگران به این روشهای رایج استخاره گرفته باشند. بین عالمان بزرگ هم استخاره‎های رایج، معمول نبوده مثلا نقلی نداریم که امام در طول انقلاب یا جنگ با استخاره تصمیمی گرفته باشد. بله استخاره‌های محمدعلی شاه قاجار برای امور مختلف از جمله به‌توپ بستن مجلس شورای ملی و تبعید برخی از افراد و استخاره ناصرالدین شاه قاجار برای قبول حاکمیت ایران بر هرات، معروف است. (ر.ک: مدخل استخاره در ویکی پدیا)

انتهای پیام